హిందూ మహాసముద్రం
హిందూ మహాసముద్రం (ఆంగ్లం:Indian Ocean) ప్రపంచంలోని మహాసముద్ర విభాగాలలో మూడవ అతిపెద్దది, ఇది 70,560,000 కిమీ, భూమి ఉపరితలంపై 19.8% నీటిని కలిగి ఉంది[4]. దీనికి ఉత్తరాన ఆసియా, పశ్చిమాన ఆఫ్రికా, తూర్పున ఆస్ట్రేలియా ఉన్నాయి. ఉపయోగంలో ఉన్న నిర్వచనాన్ని బట్టి దక్షిణాన ఇది దక్షిణ మహాసముద్రం అంటార్కిటికాతో సరిహద్దులుగా ఉంది[5]. హిందూ మహాసముద్రంలో అరేబియా సముద్రం, లాకాడివ్ సముద్రం, సోమాలి సముద్రం, బంగాళాఖాతం, అండమాన్ సముద్రం వంటి కొన్ని పెద్ద ఉపాంత ప్రాంతీయ సముద్రాలు ఉన్నాయి.
| హిందూ మహాసముద్రం | |
|---|---|
 అంతర్జాతీయ హైడ్రోగ్రాఫిక్ సంస్థ ప్రకారం హిందూ మహాసముద్రం యొక్క విస్తృతి. | |
| ప్రదేశం | భారత ఉపఖండం, ఆగ్నేయాసియా, పశ్చిమ ఆసియా, ఈశాన్య ఆఫ్రికా, తూర్పు ఆఫ్రికా, దక్షిణాఫ్రికా , ఆస్ట్రేలియా |
| అక్షాంశ,రేఖాంశాలు | 20°S 80°E / 20°S 80°E |
| రకం | మహాసముద్రం |
| గరిష్ట పొడవు | 9,600 కి.మీ. (6,000 మై.) (అంటార్కిటికా నుండి బంగాళాఖాతం)[1] |
| గరిష్ట వెడల్పు | 7,600 కి.మీ. (4,700 మై.) (ఆఫ్రికా నుండి ఆస్ట్రేలియా)[1] |
| ఉపరితల వైశాల్యం | 70,560,000 కి.మీ2 (27,240,000 చ. మై.) |
| సరాసరి లోతు | 3,741 మీ. (12,274 అ.) |
| గరిష్ట లోతు | 7,258 మీ. (23,812 అ.) (జావా ట్రెంచ్) |
| తీరంపొడవు1 | 66,526 కి.మీ. (41,337 మై.)[2] |
| ప్రాంతాలు | కొచ్చి, డర్బన్, ముంబై, పెర్త్, కొలంబో, పడాంగ్, మాపుటో, విశాఖపట్నం, చెన్నై, కోల్‌కతా, కరాచీ |
| మూలాలు | [3] |
| 1 Shore length is not a well-defined measure. | |
పద చరిత్ర
మార్చులాటిన్ రూపం ఓషియానస్ ఓరియంటాలిస్ ఇండికస్ ("హిందూ తూర్పు మహాసముద్రం") ధ్రువీకరించబడినప్పటి నుండి కనీసం 1515 నుండి హిందూ మహాసముద్రం ప్రస్తుత పేరుతో పిలువబడుతోంది. దీనికి భారతదేశం పేరు పెట్టబడింది. దీనిని ఇంతకుముందు తూర్పు మహాసముద్రం అని పిలిచేవారు, ఈ పదం 18 వ శతాబ్దం మధ్యలో కంటే ముందు హిందూ మహాసముద్రం పేరు ఉపయోగించబడింది, పసిఫిక్ కంటే ముందు హిందూ మహాసముద్రం పేరు పిలిచేవారు.
దీనికి విరుద్ధంగా, హిందూ మహాసముద్రంలో చైనీస్ అన్వేషకులు, 15 వ శతాబ్దంలో దీనిని పశ్చిమ మహాసముద్రం అని పిలిచారు. ఈ సముద్రాన్ని వివిధ భాషలలో హిందూ మహాసముద్రం ఇండిక్ మహాసముద్రం అని కూడా పిలుస్తారు. దీనిని సాధారణంగా సింధు మహాసగర "సింధు గొప్ప సముద్రం" అని పిలుస్తారు. ప్రాచీన గ్రీకు భౌగోళికంలో, గ్రీకులకు తెలిసిన హిందూ మహాసముద్రం ప్రాంతాన్ని ఎరిథ్రేయన్ సముద్రం అని పిలుస్తారు.
"హిందూ మహాసముద్ర ప్రపంచం" సాపేక్షంగా క్రొత్త భావన దాని చరిత్రను తిరిగి వ్రాయడానికి చేసిన ప్రయత్నాల ఫలితంగా 'ఆసియా సముద్రం' 'అఫ్రాసియన్ సముద్రం' వంటి కొత్త ప్రతిపాదిత పేర్లు వచ్చాయి[6].
భౌగోళిక
మార్చు
హిందూ మహాసముద్రం సరిహద్దులు, 1953 లో అంతర్జాతీయ హైడ్రోగ్రాఫిక్ ఆర్గనైజేషన్ గుర్తించింది. హిందూ మహాసముద్రం ఉత్తరాన విస్తీర్ణం (ఉపాంత సముద్రాలతో సహా) పెర్షియన్ గల్ఫ్‌లో సుమారు 30 ° ఉత్తరాన ఉంది[7][8].
హిందూ మహాసముద్రం, ఎర్ర సముద్రం, పెర్షియన్ గల్ఫ్‌తో సహా 70,560,000 చ.కి.మీ. మేర విస్తరించి ఉంది, కానీ దక్షిణ మహాసముద్రం మినహా, ప్రపంచ మహాసముద్రాలలో 19.5%; దీని ఘనపరిమాణం 264,000,000 కి.మీ. ప్రపంచ మహాసముద్రాల ఘనపరిమాణం‌లో 19.8%; దీని సగటు లోతు 3,741 మీ, గరిష్ఠ లోతు 7,906 మీ. హిందూ మహాసముద్రం అంతా తూర్పు అర్ధగోళంలోనే ఉంది.
ఈ సముద్రం తీరం హద్దుగా కల దేశాలు
మార్చుఅట్లాంటిక్ పసిఫిక్‌లకు విరుద్ధంగా, హిందూ మహాసముద్రాన్ని మూడు వైపులా ఒక నేల చుట్టుముట్టి ఉంది. ఇది భారత ద్వీపకల్పంపై కేంద్రీకృతమై ఉంది ఈ ఉపఖండం దాని చరిత్రలో ప్రధాన పాత్ర పోషించినప్పటికీ, హిందూ మహాసముద్రం మానవ చరిత్ర ప్రారంభంలోనే విభిన్న ప్రాంతాలను ఆవిష్కరణలు, వాణిజ్యం మతం ద్వారా అనుసంధానించే కాస్మోపాలిటన్ దశగా ఉంది. హిందూ మహాసముద్రం చురుకైన మార్జిన్లు సగటు లోతు 19 ± 0.61 కిమీ. గరిష్ఠ లోతు 175 కి.మీ. కలిగి ఉంటాయి. నిష్క్రియాత్మక మార్జిన్లు సగటు లోతు 47.6 ± 0.8 కి.మీ. కలిగి ఉంటాయి. ఖండాంతర అల్మారాల వాలుల సగటు వెడల్పు వరుసగా చురుకైన నిష్క్రియాత్మక మార్జిన్‌లకు 50.4–52.4 కిమీ, గరిష్ఠ లోతు 205.3–255.2 కిమీ[9]. ఆస్ట్రేలియా, ఇండోనేషియా భారతదేశం పొడవైన తీరప్రాంతాలు ప్రత్యేకమైన ఆర్థిక మండలాలు కలిగిన మూడు దేశాలు. ఖండాంతర షెల్ఫ్ హిందూ మహాసముద్రంలో 15%. హిందూ మహాసముద్రం సరిహద్దులో ఉన్న దేశాలలో రెండు బిలియన్లకు పైగా ప్రజలు నివసిస్తున్నారు, అట్లాంటిక్ కోసం 1.7 బిలియన్లు పసిఫిక్ కోసం 2.7 బిలియన్లు (కొన్ని దేశాలు ఒకటి కంటే ఎక్కువ మహాసముద్రాల సరిహద్దులో ఉన్నాయి).
ఈ సముద్రంలో కలిసే నదులు
మార్చుహిందూ మహాసముద్ర పారుదల బేసిన్ 21,100,000 కిమీ, పసిఫిక్ మహాసముద్రం అట్లాంటిక్ బేసిన్లో సగం దాని సముద్ర ఉపరితలంలో 30% (పసిఫిక్ కోసం 15%తో పోలిస్తే) తో సమానంగా ఉంటుంది. హిందూ మహాసముద్రం పారుదల బేసిన్ సుమారు 800 వ్యక్తిగత బేసిన్లుగా విభజించబడింది, వీటిలో సగం పసిఫిక్, వీటిలో 50% ఆసియాలో, 30% ఆఫ్రికాలో 20% ఆస్ట్రలేసియాలో ఉన్నాయి. హిందూ మహాసముద్రం నదులు ఇతర ప్రధాన మహాసముద్రాల కన్నా సగటున 740 కి.మీ. తక్కువగా ఉంటాయి. అతిపెద్ద నదులు జాంబేజీ, గంగా-బ్రహ్మపుత్ర, సింధు, జుబ్బా, ముర్రే నదులు షాట్ అల్-అరబ్, వాడి అడ్ దవాసిర్ (అరేబియా ద్వీపకల్పంలో ఎండిపోయిన నదీ వ్యవస్థ) లింపోపో నదులు[10].
ఉపాంత సముద్రాలు
మార్చుహిందూ మహాసముద్రానికి చెందిన ఉపాంత సముద్రాలు[8], సింధుశాఖలు, బేలు, జలసంధులూ ఇవి:
- ఆఫ్రికా తూర్పు తీరం వెంబడి, మొజాంబిక్ ఛానల్ మడగాస్కర్‌ను ఆఫ్రికా ప్రధాన భూభాగం నుండి వేరు చేస్తుంది, జంజ్ సముద్రం మడగాస్కర్‌కు ఉత్తరాన ఉంది.
- అరేబియా సముద్రం ఉత్తర తీరంలో, గల్ఫ్ ఆఫ్ ఏడెన్ బాబ్-ఎల్-మండేబ్ జలసంధి ద్వారా ఎర్ర సముద్రంతో అనుసంధానించబడి ఉంది. గల్ఫ్ ఆఫ్ అడెన్‌లో, టాడ్జౌరా గల్ఫ్ జిబౌటిలో ఉంది గార్డాఫుయ్ ఛానల్ సోకోట్రా ద్వీపాన్ని హార్న్ ఆఫ్ ఆఫ్రికా నుండి వేరు చేస్తుంది. ఎర్ర సముద్రం ఉత్తర చివర అకాబా గల్ఫ్ సూయెజ్ గల్ఫ్‌లో ముగుస్తుంది. హిందూ మహాసముద్రం కృత్రిమంగా మధ్యధరా సముద్రంతో సూయజ్ కాలువ ద్వారా అనుసంధానించబడి ఉంది, ఇది ఎర్ర సముద్రం ద్వారా చేరుకోవచ్చు. అరేబియా సముద్రం పెర్షియన్ గల్ఫ్‌కు ఒమన్ గల్ఫ్ హార్ముజ్ జలసంధి ద్వారా అనుసంధానించబడి ఉంది. పెర్షియన్ గల్ఫ్‌లో, బహ్రెయిన్ గల్ఫ్ ఖతార్‌ను అరబిక్ ద్వీపకల్పం నుండి వేరు చేస్తుంది.
- భారతదేశం పశ్చిమ తీరం వెంబడి, గల్ఫ్ ఆఫ్ కచ్ ఖంబత్ గల్ఫ్ ఉత్తర చివర గుజరాత్‌లో ఉన్నాయి, అయితే లాకాడివ్ సముద్రం మాల్దీవులను భారతదేశం దక్షిణ కొన నుండి వేరు చేస్తుంది. బెంగాల్ బే భారతదేశం తూర్పు తీరంలో ఉంది. మన్నార్ గల్ఫ్ పాక్ జలసంధి శ్రీలంకను భారతదేశం నుండి వేరు చేయగా, ఆడమ్స్ వంతెన రెండింటినీ వేరు చేస్తుంది. అండమాన్ సముద్రం బెంగాల్ బే అండమాన్ దీవుల మధ్య ఉంది.
- ఇండోనేషియాలో, ఇండోనేషియా సముద్రమార్గం అని పిలవబడేది మలక్కా, సుండా టోర్రెస్ జలసంధులతో కూడి ఉంది. ఆస్ట్రేలియా ఉత్తర తీరంలో ఉన్న గల్ఫ్ ఆఫ్ కార్పెంటారియా, గ్రేట్ ఆస్ట్రేలియన్ బైట్ దాని దక్షిణ తీరంలో ఎక్కువ భాగం.
వాతావరణం
మార్చు
అనేక లక్షణాలు హిందూ మహాసముద్రం ప్రత్యేకమైనవి. ఇది పెద్ద ఎత్తున ఉష్ణమండల వెచ్చని కొలను ప్రధాన భాగాన్ని కలిగి ఉంటుంది, ఇది వాతావరణంతో సంకర్షణ చెందుతున్నప్పుడు, ప్రాంతీయంగా ప్రపంచవ్యాప్తంగా వాతావరణాన్ని ప్రభావితం చేస్తుంది. ఆసియా ఉష్ణ ఎగుమతిని అడ్డుకుంటుంది హిందూ మహాసముద్రం థర్మోక్లైన్ వెంటిలేషన్ను నిరోధిస్తుంది. ఆ ఖండం హిందూ మహాసముద్ర రుతుపవనాలను కూడా నడుపుతుంది, ఇది భూమిపై బలమైనది, ఇది సముద్ర ప్రవాహాలలో పెద్ద ఎత్తున కాలానుగుణ వైవిధ్యాలకు కారణమవుతుంది, వీటిలో సోమాలి కరెంట్ హిందూ వర్షాకాలం కరెంట్. హిందూ మహాసముద్రం వాకర్ ప్రసరణ కారణంగా నిరంతర భూమధ్యరేఖలు లేవు. హార్న్ ఆఫ్ ఆఫ్రికా ఉత్తర అర్ధగోళంలోని అరేబియా ద్వీపకల్పం దక్షిణ అర్ధగోళంలో వాణిజ్య గాలులకు ఉత్తరాన ఉప్పెన జరుగుతుంది. భూమధ్యరేఖకు ఉత్తరాన ఉన్న వాతావరణం రుతుపవనాల వాతావరణం ద్వారా ప్రభావితమవుతుంది. అక్టోబరు నుండి ఏప్రిల్ వరకు బలమైన ఈశాన్య గాలులు వీస్తాయి; మే నుండి అక్టోబరు వరకు దక్షిణ పశ్చిమ గాలులు ఉంటాయి. అరేబియా సముద్రంలో, హింసాత్మక రుతుపవనాలు భారత ఉపఖండానికి వర్షాన్ని తెస్తాయి. దక్షిణ అర్ధగోళంలో, గాలులు సాధారణంగా తేలికపాటివి, కానీ మారిషస్ సమీపంలో వేసవి తుఫానులు తీవ్రంగా ఉంటాయి. రుతుపవనాల గాలులు మారినప్పుడు, తుఫానులు కొన్నిసార్లు అరేబియా సముద్రం బెంగాల్ బే తీరాలను తాకుతాయి. భారతదేశంలో మొత్తం వార్షిక వర్షపాతంలో 80% వేసవిలో సంభవిస్తుంది ఈ వర్షపాతం మీద ఈ ప్రాంతం చాలా ఆధారపడి ఉంటుంది, గతంలో రుతుపవనాలు విఫలమైనప్పుడు అనేక నాగరికతలు నశించాయి. భారతీయ వేసవి రుతుపవనాలలో భారీ వైవిధ్యం కూడా చారిత్రాత్మకంగా పూర్వం సంభవించింది. హిందూ మహాసముద్రం ప్రపంచంలో అత్యంత వెచ్చని సముద్రం. 1901–2012 మధ్యకాలంలో హిందూ మహాసముద్రంలో 1.2 °C తో దీర్ఘకాలిక సముద్ర ఉష్ణోగ్రత రికార్డులు వేగంగా, నిరంతరాయంగా వేడెక్కుతున్నాయి. పరిమాణంలో మార్పులు, సంఘటనలు హిందూ మహాసముద్రంలో ఈ బలమైన వేడెక్కడానికి ప్రేరేపించాయని పరిశోధనలు సూచిస్తున్నాయి. భూమధ్యరేఖకు దక్షిణంగా (20-5 ° S), హిందూ మహాసముద్రం జూన్ నుండి అక్టోబరు వరకు, ఆస్ట్రల్ శీతాకాలంలో వేడిని పొందుతోంది, అదే సమయంలో నవంబరు నుండి మార్చి వరకు, ఆస్ట్రల్ వేసవిలో వేడిని కోల్పోతోంది. ఈ కాలుష్యం స్థానిక ప్రపంచ స్థాయిలో రెండింటినీ ప్రభావితం చేస్తుంది[11]. ఇండియన్ రిడ్జ్ మడగాస్కర్‌కు దక్షిణంగా దక్షిణాఫ్రికాకు వెలుపల మూడు కణాలను వేరు చేస్తాయి. ఉత్తర అట్లాంటిక్ డీప్ వాటర్ ఆఫ్రికాకు దక్షిణాన హిందూ మహాసముద్రంలో 2,000–3,000 మీ లోతులో చేరుతుంది ఆఫ్రికా తూర్పు ఖండాంతర వాలు వెంట ఉత్తరాన ప్రవహిస్తుంది. హిందూ మహాసముద్రానికి ప్రవహించే నీటిలో సగానికి పైగా 2,950 కి.మీ. 3 బెంగాల్ బే. ప్రధానంగా వేసవిలో, ఈ ప్రవాహం అరేబియా సముద్రంలోకి ప్రవహిస్తుంది, కానీ భూమధ్యరేఖకు దక్షిణంగా కూడా ఉంటుంది. ఇక్కడ ఇండోనేషియా త్రోఫ్లో నుండి తాజా సముద్రపు నీటితో కలుపుతుంది. ఈ మిశ్రమ మంచినీరు దక్షిణ ఉష్ణమండల హిందూ మహాసముద్రంలో దక్షిణ భూమధ్యరేఖలో కలుస్తుంది[12]. అరేబియా సముద్రంలో సముద్ర ఉపరితల ఉప్పు శాతం అత్యధికం (36 పిఎస్‌యు కంటే ఎక్కువ) ఎందుకంటే బాష్పీభవనం అక్కడ అవపాతం మించిపోయింది. ఆగ్నేయ అరేబియా సముద్రంలో ఉప్పు శాతం 34 పిఎస్‌యు కంటే తక్కువగా పడిపోతుంది. రుతుపవనాల వైవిధ్యం జూన్ నుండి సెప్టెంబరు వరకు అరేబియా సముద్రం నుండి బెంగాల్ బేకు తూర్పు వైపు రవాణా తూర్పు భారత తీరప్రాంతం ద్వారా జనవరి నుండి ఏప్రిల్ వరకు అరేబియా సముద్రానికి పశ్చిమ రవాణాకు దారితీస్తుంది. కనీసం 5 మిలియన్ చదరపు కిలోమీటర్లు విస్తరించి ఉన్న హిందూ మహాసముద్రం. 1960 ల నుండి భూమి వేడెక్కడం వలన గ్లోబల్ వార్మింగ్ కారణంగా వాతావరణం వేడెక్కి అంటార్కిటికాలో తీరాల్లోని మంచు కరుగుతుంది సముద్ర మట్టం పెరుగుదలకు కారణమవుతుంది. ప్రపంచం లోని అన్ని మహాసముద్రామట్టం పెరుగుతుంది, హిందూ మహాసముద్రంలో కూడా సముద్ర మట్టం పెరుగుతుంది.
సముద్ర జీవనం
మార్చుఉష్ణమండల మహాసముద్రాలలో, పశ్చిమ హిందూ మహాసముద్రం బలమైన రుతుపవనాల గాలుల కారణంగా వేసవిలో అత్యధికంగా రుతుపవనాల బలవంతం బలమైన తీరప్రాంత బహిరంగ మహాసముద్రం పైకి దారితీస్తుంది, ఇది కిరణజన్య సంయోగక్రియ తగినంత కాంతి లభించే ఎగువ మండలాల్లోకి పోషకాలను హిందూ మహాసముద్రం ఆర్థికంగా రెండవ అతిపెద్ద వాటాను కలిగి ఉంది. దేశీయ వినియోగం ఎగుమతి కోసం సరిహద్దు దేశాలకు ఇది చేపలు గొప్ప పెరుగుతున్న ప్రాముఖ్యత. రష్యా, జపాన్, దక్షిణ కొరియా తైవాన్ నుండి ఫిషింగ్ నౌకాదళాలు హిందూ మహాసముద్రాన్ని ప్రధానంగా రొయ్యలు జీవరాశి కోసం దోపిడీ చేస్తాయి. పెరుగుతున్న సముద్ర ఉష్ణోగ్రతలు సముద్ర పర్యావరణ వ్యవస్థను దెబ్బతీస్తున్నాయని పరిశోధనలు సూచిస్తున్నాయి.కాబట్టి సముద్రంలో ద్రవపు నీటి ప్రమాణం పెరిగి, తీరాలు మునిగిపోతాయి. సముద్రతీర గ్రామాలు, అడవులు, జీవజాతులు జలసమాధి అవుతాయి. ఇంతటి ఆందోళనకర విపత్తులు నేడున్నాయి. హిందూ మహాసముద్రంలో ఎక్కువగా పారిశ్రామిక మత్స్య సంపద కారణంగా, సముద్రపు వేడెక్కడం చేపల జాతులకు మరింత ఒత్తిడిని ఇస్తుంది.
అంతరించిపోతున్న హాని కలిగించే సముద్ర క్షీరదాలు తాబేళ్లు: హిందూ మహాసముద్రంలో 80% బహిరంగ సముద్రం తొమ్మిది పెద్ద సముద్ర పర్యావరణ వ్యవస్థలు ఉన్నాయి: అగుల్హాస్ కరెంట్, సోమాలి తీర ప్రవాహం, ఎర్ర సముద్రం, అరేబియా సముద్రం, బంగాళాఖాతం, గల్ఫ్ ఆఫ్ థాయిలాండ్, వెస్ట్ సెంట్రల్ ఆస్ట్రేలియన్ షెల్ఫ్, నార్త్‌వెస్ట్ ఆస్ట్రేలియన్ షెల్ఫ్ నైరుతి ఆస్ట్రేలియన్ షెల్ఫ్. పగడపు దిబ్బలు కవర్ c. 200,000 కిమీ. హిందూ మహాసముద్రం తీరంలో 3,000 కి.మీ. 2 246 పెద్ద ఎస్ట్యూరీలను కలిగి ఉన్న బీచ్‌లు ఇంటర్‌టిడల్ జోన్లు ఉన్నాయి. అప్‌వెల్లింగ్ ప్రాంతాలు చిన్నవి కాని ముఖ్యమైనవి. భారతదేశంలోని హైపర్‌సాలిన్ లవణాలు 5,000–10,000 కిమీ, ఈ వాతావరణానికి అనుగుణంగా ఉన్న జాతులు, ఆర్టెమియా సలీనా డునాలిఎల్ల సలీనా వంటివి పక్షుల జీవితానికి ముఖ్యమైనవి.
పగడపు దిబ్బలు, సముద్రపు గడ్డి పడకలు మడ అడవులు హిందూ మహాసముద్రంలో అత్యంత ఉత్పాదక పర్యావరణ వ్యవస్థలు - తీరప్రాంతాలు చదరపు కిలోమీటర్ చేపలకు 20 టోన్లను ఉత్పత్తి చేస్తాయి. ఏదేమైనా, ఈ ప్రాంతాలు కూడా చదరపు కిలోమీటరుకు అనేక వేల మందికి మించి జనాభాతో పట్టణీకరించబడుతున్నాయి ఫిషింగ్ పద్ధతులు మరింత ప్రభావవంతంగా స్థిరమైన స్థాయిలకు మించి వినాశకరంగా మారుతాయి, అయితే సముద్ర ఉపరితల ఉష్ణోగ్రత పెరుగుదల పగడపు బ్లీచింగ్ను వ్యాపిస్తుంది.
మడ అడవులు హిందూ మహాసముద్ర ప్రాంతంలో 80,984 కిమీ, ప్రపంచ మడ అడవులలో దాదాపు సగం ఉన్నాయి, వీటిలో 42,500 కిమీ, ఇండోనేషియాలో ఉన్నాయి, హిందూ మహాసముద్రంలో 50% మడ అడవులు ఉన్నాయి. మడ అడవులు హిందూ మహాసముద్రం ప్రాంతంలో ఉద్భవించాయి విస్తృతమైన ఆవాసాలకు అనుగుణంగా ఉన్నాయి, అయితే ఇది అతిపెద్ద ఆవాసాలను కోల్పోయే చోట కూడా ఉంది[13].
జీవవైవిధ్యం
మార్చు
భారతదేశం శ్రీలంక పశ్చిమ తీరాన్ని కలిగి ఉంది, సా.శ. 10,000 సంవత్సరాల క్రితం ల్యాండ్‌బ్రిడ్జ్ శ్రీలంకను భారత ఉపఖండంతో అనుసంధానించింది, హిందూ మహాసముద్రంలో కేవలం రెండు కందకాలు మాత్రమే ఉన్నాయి: జావా సుంద కందకం మధ్య 6,000 కి.మీ. పొడవైన జావా కందకం ఇరాన్ పాకిస్తాన్‌కు దక్షిణాన 900 కిలోమీటర్ల పొడవైన మక్రాన్ కందకం. హిందూ మహాసముద్రంలో అట్లాంటిక్ పసిఫిక్ కంటే తక్కువ సీమౌంట్లు ఉన్నాయి. ఇవి సాధారణంగా 3,000 మీకంటే లోతుగా ఉంటాయి 55 ° S కి ఉత్తరాన 80 ° E కి పశ్చిమాన ఉన్నాయి. చాలా వరకు చీలికలను వ్యాప్తి చేయడంలో ఉద్భవించాయి, కాని కొన్ని ఇప్పుడు ఈ చీలికలకు దూరంగా ఉన్న బేసిన్లలో ఉన్నాయి. హిందూ మహాసముద్రం చీలికలు సీమౌంట్ల శ్రేణులను ఏర్పరుస్తాయి, వీటిలో కార్ల్స్బర్గ్ రిడ్జ్, మడగాస్కర్ రిడ్జ్, సెంట్రల్ ఇండియన్ రిడ్జ్, నైరుతి ఇండియన్ రిడ్జ్, చాగోస్-లాకాడివ్ రిడ్జ్, 85 ° E రిడ్జ్, 90 ° E రిడ్జ్, ఆగ్నేయ ఇండియన్ రిడ్జ్, బ్రోకెన్ రిడ్జ్, ఈస్ట్ ఇండియన్ రిడ్జ్. అగుల్హాస్ పీఠభూమి మాస్కారేన్ పీఠభూమి రెండు ప్రధాన నిస్సార ప్రాంతాలు.
చరిత్ర
మార్చు
హిందూ మహాసముద్రం, మధ్యధరాతో కలిసి, ప్రాచీన కాలం నుండి ప్రజలను అనుసంధానించింది, అయితే అట్లాంటిక్ పసిఫిక్ అవరోధాలు మరే అజ్ఞాత పాత్రలను కలిగి ఉన్నాయి. హిందూ మహాసముద్రం వ్రాతపూర్వక చరిత్ర యూరోసెంట్రిక్ వలసరాజ్యాల కాలం నుండి వ్రాతపూర్వక వనరుల లభ్యతపై ఎక్కువగా ఆధారపడి ఉంది. ఈ చరిత్ర తరచుగా ఇస్లామిక్ కాలం తరువాత పురాతన కాలంగా విభజించబడింది; తరువాతి ప్రారంభ ఆధునిక వలస / ఆధునిక కాలాలు తరచూ పోర్చుగీస్, డచ్ బ్రిటిష్ కాలాలుగా విభజించబడ్డాయి. "అట్లాంటిక్ వరల్డ్" మాదిరిగానే "హిందూ మహాసముద్రం ప్రపంచం" (IOW) భావన ఉనికిలో ఉంది. 7400 2900 సంవత్సరాల క్రితం ఇండోనేషియాలోని హిందూ మహాసముద్ర తీరంలో కనీసం పదకొండు చరిత్రపూర్వ సునామీలు సంభవించాయి. ఆషే ప్రాంతంలోని గుహలలోని ఇసుక పడకలను విశ్లేషించిన శాస్త్రవేత్తలు, ఈ సునామీల మధ్య విరామాలు ఒక శతాబ్దానికి పైగా చిన్న సునామీల శ్రేణి నుండి సుందా కందకంలోని మెగాథ్రస్ట్‌లకు ముందు 2000 సంవత్సరాలకు పైగా నిద్రాణమైన కాలాల వరకు వైవిధ్యంగా ఉన్నాయని తేల్చారు. భవిష్యత్ సునామీలకు ప్రమాదం ఎక్కువగా ఉన్నప్పటికీ, 2004 లో ఉన్న ఒక పెద్ద మెగాథ్రస్ట్ తరువాత సుదీర్ఘమైన నిద్రాణమైన కాలం తరువాత వచ్చే అవకాశం ఉంది[14]. హిందూ మహాసముద్రంలో రెండు పెద్ద ఎత్తున ప్రభావ సంఘటనలు జరిగాయని శాస్త్రవేత్తల బృందం వాదించింది: క్రీ.పూ 2800 లో దక్షిణ హిందూ మహాసముద్రంలో బర్కిల్ బిలం 536 CE లో ఉత్తర ఆస్ట్రేలియాలోని గల్ఫ్ ఆఫ్ కార్పెంటారియాలోని కన్మారే తబ్బన్ క్రేటర్స్. ఈ ప్రభావాలకు సాక్ష్యాలు, దక్షిణ మడగాస్కర్ ఆస్ట్రేలియన్ గల్ఫ్‌లోని మైక్రో-ఎజెక్టా చెవ్రాన్ దిబ్బలు అని బృందం వాదిస్తుంది. ఈ ప్రభావాల వల్ల కలిగే సునామీలు సముద్ర మట్టానికి 205 మీ లోతట్టు ప్రాంతానికి 45 కి.మీ. చేరుకున్నాయని భౌగోళిక ఆధారాలు సూచిస్తున్నాయి. ప్రభావ సంఘటనలు మానవ స్థావరాలను దెబ్బతీశాయి ప్రధాన వాతావరణ మార్పులకు కూడా దోహదం చేశాయి[15]. హిందూ మహాసముద్రంలోని దాదాపు అన్ని ద్వీపాలు, ద్వీపసమూహాలు అటాల్‌లు వలసరాజ్యాల కాలం వరకు జనావాసాలు లేవు. ఆసియా తీరప్రాంతాలు ఆఫ్రికాలోని కొన్ని ప్రాంతాలలో అనేక పురాతన నాగరికతలు ఉన్నప్పటికీ, మధ్య హిందూ మహాసముద్రం ప్రాంతంలో పురాతన నాగరికత అభివృద్ధి చెందిన ఏకైక ద్వీప సమూహం మాల్దీవులు. మాల్దీవులు, వారి వార్షిక వాణిజ్య యాత్రలో, తమ సముద్రపు వాణిజ్య నౌకలను భారతదేశం ప్రధాన భూభాగం కంటే శ్రీలంకకు తీసుకువెళ్లారు, ఇది చాలా దగ్గరగా ఉంది, ఎందుకంటే వారి నౌకలు భారత రుతుపవనాల ప్రవాహంపై ఆధారపడి ఉన్నాయి.
పారిశ్రామిక విప్లవం మార్చినప్పుడు 1869 లో సూయజ్ కాలువ ప్రారంభమైంది - తూర్పు ఆసియా, ఆస్ట్రేలియాలో వాణిజ్యానికి అనుకూలంగా యూరోపియన్ వాణిజ్యం ప్రాముఖ్యత వలె సెయిలింగ్ షిప్ ప్రాముఖ్యత తగ్గింది. కాలువ నిర్మాణం మధ్యధరా ప్రాంతానికి అనేక స్వదేశీయేతర జాతులను ప్రవేశపెట్టింది. 19 వ శతాబ్దపు కాలువకు సమాంతరంగా కొత్త, చాలా పెద్ద సూయజ్ కాలువను నిర్మించటానికి 2014 లో ప్రకటించిన ప్రణాళికలు ఈ ప్రాంతంలో ఆర్థిక వ్యవస్థను పెంచుతాయి, కానీ చాలా విస్తృతమైన ప్రాంతంలో పర్యావరణ నష్టాన్ని కలిగిస్తాయి. వలసరాజ్యాల యుగంలో, మారిషస్ వంటి ద్వీపాలు డచ్, ఫ్రెంచ్ బ్రిటిష్ వారికి ముఖ్యమైన షిప్పింగ్ నోడ్లు. మారిషస్, నివసించే ద్వీపం, ఆఫ్రికా నుండి బానిసలు భారతదేశం నుండి ఒప్పంద కార్మికులు ఉన్నారు. రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం ముగింపు వలసరాజ్యాల యుగం ముగిసింది. 1974 లో బ్రిటిష్ వారు మారిషస్ను విడిచిపెట్టారు భారత సంతతి జనాభాలో 70% తో, మారిషస్ భారతదేశానికి సన్నిహితులు అయ్యారు. ఇరాన్. సోవియట్ యూనియన్ కాస్పియన్ సముద్రం పెర్షియన్ గల్ఫ్ మధ్య కాలువను నిర్మించటానికి అవాస్తవిక ప్రణాళిక. వలసరాజ్యాల కాలం నుండి వచ్చిన ఆఫ్రికన్ బానిసలు, భారతీయ ఒప్పంద కార్మికులు శ్వేతజాతీయుల కథలు. కానీ, అట్లాంటిక్ ప్రపంచంలో స్వేచ్ఛా పురుషులు బానిసల మధ్య స్పష్టమైన జాతి రేఖ ఉన్నప్పటికీ, హిందూ మహాసముద్రంలో ఈ వర్ణన తక్కువ భిన్నంగా ఉంది - భారతీయ బానిసలు స్థిరనివాసులు అలాగే నల్ల ఒప్పంద కార్మికులు ఉన్నారు. హిందూ మహాసముద్రం అంతటా, దక్షిణాఫ్రికాలోని రాబెన్ ద్వీపం నుండి అండమాన్ లోని సెల్యులార్ జైలు వరకు జైలు శిబిరాలు ఉన్నాయి, ఇందులో ఖైదీలు, బహిష్కృతులు, పిడబ్ల్యులు, బలవంతపు కార్మికులు, వ్యాపారులు వివిధ విశ్వాసాల ప్రజలు బలవంతంగా ఐక్యమయ్యారు. హిందూ మహాసముద్రం ద్వీపాలలో, క్రియోలైజేషన్ ధోరణి ఉద్భవించింది. 2004 డిసెంబరు 26 న, హిందూ మహాసముద్రం చుట్టూ ఉన్న పద్నాలుగు దేశాలు 2004 హిందూ మహాసముద్రం భూకంపం కారణంగా సునామీ అలలతో దెబ్బతిన్నాయి. అలలు 500 కి.మీ. / గం కంటే ఎక్కువ వేగంతో సముద్రంలో వ్యాపించి, 20 m (66 ft) ఎత్తుకు చేరుకున్నాయి ఫలితంగా 236,000 మంది మరణించారు[16].
2000 ల చివరలో సముద్రం సముద్రపు దొంగల కార్యకలాపాల కేంద్రంగా అభివృద్ధి చెందింది. 2013 నాటికి, చురుకైన ప్రైవేట్ భద్రత అంతర్జాతీయ నావికాదళ గస్తీ, ముఖ్యంగా భారత నావికాదళం కారణంగా హార్న్ ప్రాంతం తీరంలో దాడులు క్రమంగా తగ్గాయి.
మలేషియన్ ఎయిర్‌లైన్స్ ఫ్లైట్ 370, బోయింగ్ 777 విమానం 239 మందితో 2014 మార్చి 8 న అదృశ్యమైంది. నైరుతి పశ్చిమ ఆస్ట్రేలియా తీరం నుండి 2 వేల కిలోమీటర్ల ఆగ్నేయ హిందూ మహాసముద్రంలో కూలిపోయిందని ఆరోపించారు. విస్తృతమైన శోధన ఉన్నప్పటికీ, విమానం అవశేషాలు ఎక్కడ ఉన్నాయో తెలియదు[17].
హిందూ మహాసముద్రంలోని సముద్రపు దారులు ప్రపంచంలో అత్యంత వ్యూహాత్మకంగా ముఖ్యమైనవిగా పరిగణించబడుతున్నాయి, హిందూ మహాసముద్రం దాని కీలకమైన చోక్‌పాయింట్ల ద్వారా చమురు రవాణాలో ప్రపంచంలోని 80 శాతం సముద్రతీర వాణిజ్యం, 40 శాతం హార్ముజ్ జలసంధి గుండా వెళుతుంది, 35 మలాకా జలసంధి ద్వారా శాతం బాబ్ ఎల్-మందాబ్ జలసంధి ద్వారా 8 శాతం. హిందూ మహాసముద్రం మధ్యప్రాచ్యం, ఆఫ్రికా తూర్పు ఆసియాలను యూరప్ అమెరికాతో కలిపే ప్రధాన సముద్ర మార్గాలను అందిస్తుంది. ఇది పెర్షియన్ గల్ఫ్ ఇండోనేషియా చమురు క్షేత్రాల నుండి పెట్రోలియం పెట్రోలియం ఉత్పత్తుల భారీ రవాణా కలిగి ఉంది[18]. సౌదీ అరేబియా, ఇరాన్, ఇండియా వెస్ట్రన్ ఆస్ట్రేలియాలోని ఆఫ్‌షోర్ ప్రాంతాలలో హైడ్రోకార్బన్‌ల పెద్ద నిల్వలు దోపిడీ చేస్తాయి. ప్రపంచ ఆఫ్‌షోర్ చమురు ఉత్పత్తిలో 40% హిందూ మహాసముద్రం నుండి వస్తూనట్లు అంచనా. సరిహద్దు దేశాలు, ముఖ్యంగా భారతదేశం, పాకిస్తాన్, దక్షిణాఫ్రికా, ఇండోనేషియా, శ్రీలంక, థాయ్‌లాండ్‌లు భారీ ఖనిజాలతో సమృద్ధిగా ఉన్న బీచ్ ఇసుక ఆఫ్‌షోర్ ప్లేసర్ నిక్షేపాలను దోపిడీ చేస్తాయి.
ఇవి కూడ చూడండి
మార్చుమూలాలు
మార్చు- ↑ 1.0 1.1 Demopoulos, Smith & Tyler 2003, Introduction, p. 219
- ↑ Keesing & Irvine 2005, Introduction, p. 11–12; Table 1, p.12
- ↑ CIA World Fact Book 2018
- ↑ Eakins & Sharman 2010
- ↑ {{cite web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/indian%20ocean%7Ctitle='Indian{{Dead{{Dead{{Dead[permanent dead link] link|date=జూన్ 2020 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} link|date=జూన్ 2020 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} link|date=జూన్ 2020 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} Ocean' — Merriam-Webster Dictionary Online|accessdate=7 July 2012|quote=ocean E of Africa, S of Asia, W of Australia, & N of Antarctica area ab 73427795km2
- ↑ Prange 2008, Fluid Borders: Encompassing the Ocean, pp. 1382–1385
- ↑ IHO 1953
- ↑ 8.0 8.1 IHO 2002
- ↑ Harris et al. 2014, Table 2, p. 11
- ↑ Vörösmarty et al. 2000, Drainage basin area of each ocean, pp. 609–616; Table 5, p 614; Reconciling Continental and Oceanic Perspectives, pp. 616–617
- ↑ Carton, Chepurin & Cao 2000, p. 321
- ↑ Ewing et al. 1969, Abstract
- ↑ Kathiresan & Rajendran 2005, Introduction; Mangrove habitat, pp. 104–105
- ↑ Rubin et al. 2017, Abstract
- ↑ Gusiakov et al. 2009, Abstract
- ↑ Telford & Cosgrave 2007, Immediate effects of the disaster, pp. 33–35
- ↑ MacLeod, Winter & Gray 2014
- ↑ DeSilva-Ranasinghe, Sergei (2 March 2011). "Why the Indian Ocean Matters". The Diplomat.
వెలుపలి లంకెలు
మార్చు