కదిరి
కదిరి, ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రం, శ్రీ సత్యసాయి జిల్లాలోని కదిరి మండలం లోని గ్రామం.ఇది కదిరి పురపాలక సంఘ ముఖ్య పట్టణం, అదే జిల్లాకు చెందిన ఒక మండలం. కదిరి మల్లెపూలకు, కనకాంబరాలు (కుంకుమ పూలు) కు ప్రసిద్ధిగాంచింది. కదిరి కుంకుమ అంధ్ర, కర్ణాటకలో విరివిగా అమ్మబడుతుంది. ఇక్కడి ప్రసిద్ధిచెందిన శ్రీ లక్ష్మీ నరసింహ దేవాలయం వుంది.కదిరి శ్రీ సత్యసాయి జిల్లాలో రెండవ పెద్ద పట్టణం.ఆంధ్ర రాష్ట్రంలో కదిరి పెద్ద పట్టణంగా ఉండేది.
పట్టణం | |
 | |
| Coordinates: 14°06′29″N 78°09′40″E / 14.108°N 78.161°E | |
| దేశం | భారతదేశం |
| రాష్ట్రం | ఆంధ్రప్రదేశ్ |
| జిల్లా | శ్రీ సత్యసాయి జిల్లా |
| మండలం | కదిరి మండలం |
| Area | |
| • మొత్తం | 25.88 km2 (9.99 sq mi) |
| Population (2011)[1] | |
| • మొత్తం | 89,429 |
| • Density | 3,500/km2 (8,900/sq mi) |
| జనగణాంకాలు | |
| • లింగ నిష్పత్తి | 1015 |
| Area code | +91 ( 8494  ) |
| పిన్(PIN) | 515591 |
| Website | |
.svg)
భౌగోళికం సవరించు
పట్టణ విస్తీర్ణం 25.88 చ.కి.మీ (9.99 చ. మై). జిల్లా కేంద్రమైన పుట్టపర్తి నుండి ఉత్తర దిశలో 45 కి.మీ దూరంలో, సమీప నగరమైన అనంతపురం నుండి ఈశాన్య దిశలో 92 కి.మీ దూరంలో వుంది.
జనాభా గణాంకాలు సవరించు
2011 భారత జనగణన ప్రకారం కదిరి పట్టణ జనాభా మొత్తం 89,429, జన సాంద్రత 3,500/చ.కి.మీ (8,900/చ. మై.).[2]
పరిపాలన సవరించు
కదిరి పురపాలక సంఘం పట్టణ పరిపాలన చేస్తుంది.
రవాణా సౌకర్యాలు సవరించు
జాతీయ రహదారి 42 పై వుంది, పాకాల - ధర్మవరం రైలు మార్గములో ఉంది.
పరిశోధన సంస్థలు సవరించు
- కదిరి ప్రాంతీయ వ్యవసాయ పరిశోధనా కేంద్రం: కదిరి-3 వేరుశనగ వంగడం ఇక్కడే అభివృద్ధిచేయబడింది. కదిరి-3 వంగడం ఆంధ్రప్రదేశ్లో ఎక్కువగా పండించే రకం. కదిరి-2, కదిరి- 71-1 రకాలు కూడా విరివిగా పండిస్తారు.
కదిరి తాలూకా చరిత్ర సవరించు
కదిరి తాలూకా బ్రిటిష్ రాజ్ ఆధ్వర్యంలో స్థాపించబడింది.కదిరి ఆ సమయంలో కడప జిల్లాలో ఉంది. తరువాత 1910లో అనంతపురం జిల్లాలో విలీనం చేయబడింది. ఆ సమయంలో, కదిరి తాలూకా ఆంధ్రప్రదేశ్లో అతిపెద్ద తాలూకా, దాని పరిపాలనలో దాదాపు 210 గ్రామాలు ఉన్నాయి. కదిరి, ముదిగుబ్బ, నల్లమాడ, ఎన్‌పి కుంట, తలుపుల, నల్లచెరువు, ఓడిచెరువు, తనకల్‌, ఆమడగూరు, గాండ్లపెంట గ్రామాలు ప్రస్తుతం మండలాలుగా ఉన్నాయి. ముదిగుబ్బ మినహా ఈ మండలాలు ప్రస్తుతం కదిరి రెవెన్యూ డివిజన్‌లో ఉన్నాయి. అందులో ఇప్పుడు పుట్టపర్తి, నల్లమాడ, కొత్తచెరువు మండలాలు కూడా ఉన్నాయి. [3] కదిరి నియోజకవర్గంలో గాండ్ల పెంట మండలం నల్లచెరువు మండలం తనకల్లు మండలం తలుపుల మండలం నంబుల పూలకుంట మండలం కదిరి మండలం ఉన్నాయి.
దేవాలయాలు సవరించు
శ్రీ ఖాద్రీ లక్ష్మీ నరసింహ స్వామి దేవాలయం సవరించు
లక్ష్మీ నరసింహ స్వామి దేవాలయం భారతదేశంలోని ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలోని కదిరి అనంతపూర్ జిల్లాలో ఉంది. హిందూ పురాణాల ప్రకారం, ప్రహ్లాదుని తండ్రి అయిన హిరణ్యకశ్యపుని హతమార్చేందుకు నరసింహ భగవానుడు కదిరి చెట్టు మూలాల నుండి స్వయంభూగా ఉద్భవించాడు. ప్రతిరోజూ పవిత్ర స్నానం లేదా అభిషేకం చేసిన తర్వాత నరసింహుని విగ్రహం చెమట స్రవిస్తుంది, ఇది ఈ విగ్రహం యొక్క ప్రత్యేక నాణ్యత. ఈ తీర్థయాత్ర హిందూ భక్తులకు కేంద్రంగా ఉంది. ప్రతి సంవత్సరం కదిరిలో పండుగను అత్యంత వైభవంగా మరియు ప్రదర్శనలతో జరుపుకుంటారు. కదిరి చెట్టు నుండి ఉద్భవించిన లక్ష్మీ నరసింహ స్వామి పేరు మీదుగా ఈ ప్రాంతానికి కదిరి అని పేరు వచ్చింది. కదిరి కానరీ కలప లేదా ఇండియన్ మల్బరీని సూచిస్తుంది.
తిమ్మమ్మ మర్రిమాను సవరించు
తిమ్మమ్మ మర్రిమాను సుమారు 25 వద్ద ఉన్న ఒక భారీ మర్రి చెట్టు కదిరి నుండి కి.మీ. ఈ చారిత్రక వృక్షం అనంతపూర్ జిల్లాలో ఉంది. ఈ చెట్టు పేరు పురాతన కాలం నుండి స్థానిక ప్రజలచే భద్రపరచబడింది.తిమ్మమ్మ మర్రిమాను, తెలుగు భాషలో 'మర్రి' అంటే మర్రి మరియు 'మను' అంటే చెట్టు. చాలా మంది ప్రజలు ఆరాధించడానికి మరియు వారి ఆత్మలు శాంతియుత వాతావరణంలో విశ్రాంతి తీసుకోవడానికి ఈ స్థలాన్ని సందర్శిస్తారు. ఈ మార్గం పొలాలు మరియు చిన్న గ్రామాల గుండా వెళుతుంది మరియు సందర్శకుల ప్రయాణాన్ని ఆహ్లాదకరంగా చేస్తుంది కాబట్టి ఇక్కడికి వెళ్ళేటప్పుడు చాలా ఉత్తేజకరమైనది.తిమ్మమ్మకు అంకితం చేయబడిన ఒక చిన్న ఆలయం చెట్టు క్రింద ఉంది. సంతానం లేని దంపతులు తిమ్మమ్మను పూజిస్తే మరుసటి సంవత్సరంలో సంతానం కలుగుతుందని ఈ ప్రాంత వాసుల ప్రగాఢ విశ్వాసం. శివరాత్రి పండుగ రోజున తిమ్మమ్మ వద్ద పెద్ద జాతర నిర్వహిస్తారు, ఆ చెట్టును పూజించడానికి వేలాది మంది తరలివస్తారు [4]
బట్రేపల్లి జలపాతాలు సవరించు
బట్రేపల్లి జలపాతాలు అనంతపురం జిల్లా, కదిరి సమీపంలోని తలుపుల మండలంలో ఉన్నాయి. వారు సెప్టెంబర్ నుండి డిసెంబర్ వరకు చురుకుగా ఉంటారు. నీలగిరి అడవుల్లోని మల్లాలమ్మ గుడి నుంచి నీరు ప్రవహించి బట్రేపల్లి చెరువులో కలుస్తుంది. ఈ జలపాతం కడప జిల్లాతో పాటు కర్ణాటకకు సమీపంలో ఉంది. హాలిడే సీజన్‌లో ఇవి బిజీ పిక్నిక్ స్పాట్‌గా మారుతాయి.
కదిరికి చెందిన మాజీ మునిసిపల్ కౌన్సిలర్ కె. రాజశేఖర్ మాట్లాడుతూ, “బాట్రేపల్లి జలపాతం వర్షాకాలంలో, లేకుంటే పొడి ప్రాంతంలో సంవత్సరానికి నాలుగు నెలల పాటు అనువైన పిక్నిక్ స్పాట్‌ను అందిస్తుందని మేము భావిస్తున్నాము. కదిరి లక్ష్మీ నరసింహస్వామి ఆలయాన్ని సందర్శించే భక్తులు తరచూ జలపాతం వద్ద ఆగుతారని, ఇది బహిరంగ, పచ్చని ప్రకృతి దృశ్యాన్ని అందిస్తుంది. [5]
యోగి వేమనసమాధి సవరించు
కట్టారుపల్లి చాలా మంది యాత్రికులను ఆకర్షిస్తుంది, ఇది యోగి వేమన సమాధికి ప్రసిద్ధి చెందింది. కదిరి నుండి తిమ్మమ్మ మరిమాను మార్గంలో కి.మీ. ఈ ప్రదేశానికి ప్రయాణం వివిధ ఆకృతుల రాతి నిర్మాణాల దృశ్యాలను అందిస్తుంది. యోగి వేమన రచించిన తెలుగు పద్యాలు సరళంగా మరియు వ్యావహారికంగా ఉంటాయి, అక్షరాస్యులు మరియు నిరక్షరాస్యులలో బాగా ప్రాచుర్యం పొందిన వారి రోజువారీ జీవిత సత్యాలను మరియు సామాజిక దురాచారాలను వివరిస్తాయి కాబట్టి యోగి వేమనను ప్రజల కవిగా విస్తృతంగా పిలుస్తారు. అతని కవితలు యోగా, జ్ఞానం మరియు నైతికత యొక్క విషయాలను వివరిస్తాయి. వేమన కవి అయినందున 'ప్రజా కవి' అని పిలుస్తారు, అంటే 'ప్రజల కవి [6]
చంద్రవందన మరియు మోహియార్ సవరించు
చంద్రవదన మరియు మోహియార్ భారతదేశంలోని ఆంధ్రప్రదేశ్‌లోని కదిరి పట్టణానికి చెందిన ప్రేమికులు. పురాణాల ప్రకారం, చంద్రవదన స్థానిక హిందువు మరియు మోహియార్ ఒక యాత్రికుడు; వారి కలయికలో అతీంద్రియ సంఘటనలు ఉన్నాయి, ఇది దేవునిచే ఆశీర్వదించబడిందని నిరూపించబడింది. ఈ కథ పట్టణంలో హిందువులు మరియు ముస్లింల యొక్క అధిక జనాభా యొక్క శాంతియుత సహజీవనాన్ని వివరిస్తుంది. కదిరి దగ్గర ఎర్రదొడ్డి గంగమ్మ దేవాలయం కదిరికి కొన్ని కిలోమీటర్ల దూరంలో ఉంది. నల్లచెరువు మండలంలోని పాలపాటి దీన్నే లో ఆంజనేయ స్వామి గుడి ఉంది. ఈ సమాధిని దర్శించడానికి కదిరి చుట్టుపక్కల ప్రాంతాల వారు వస్తుంటారు. ఈ ఈ సమాధిని దర్శించడానికి రోజుకో 50 మంది నుంచి 100 మంది దాకా వస్తారు.
కదిరి శ్రీలక్షీనరసింహాస్వామి దేవాలయం సవరించు
లక్షీనరసింహాస్వామి దేవాలయం నవ నారసింహ క్షేత్రాలలో ఒకటి. ఇక్కడ స్వామి, ప్రహ్లాదుని సమేతంగా దర్శనం ఇస్తారు. ఇక్కడ ప్రతి సంవత్సరం నరసింహస్వామి బ్రహ్మోత్సవాలు అత్యంత వైభవంగా జరుగుతాయి. దేవస్థానానికి సంబంధించిన తీర్థాలు కదిరికి చుట్టుపక్కల చాలా ఉన్నాయి. అవి భృగు తీర్థం (కోనేరు), ద్రౌపది తీర్థం, కుంతి తీర్ఠం, పాండవ తీర్థం, వ్యాస తీర్థం మొదలగునవి. [7]
చంద్రవదన మొహియార్ సమాధి సవరించు
చంద్రవదన మొహియార్ ప్రేమ గాథ కదిరిలో జరిగిన యథార్థ సంఘటన, సుమారు 500-600 సంవత్సరాలకు పూర్వం చంద్రవదన రాజకుమారి కదిరికి రాగా, మొహియార్ ఆమెను ప్రేమించాడు. వీరి ప్రేమకున్న అన్నిరకాల అడ్డంకులనూ, మత కట్టుబాట్లనూ అధిగమించి వివాహ బంధనముతో ఒకటైనారు. వేర్వేరు మతాలకు చెందిన వీరి ప్రేమ గాథ కదిరిలో మతసామరస్యనికి ప్రతీక. వీరిని గుర్తుచేసుకుంటూ కదిరి పురపాలక సంఘం ఒక ప్రాథమిక పాఠశాలను నెలకొల్పినది.15వ శతాబ్దం విజయనగర సామంత రాజు శ్రీరంగరాయులు ఏకైక పుత్రిక చంద్రవదన కదిరి లక్ష్మీనరసింహ స్వామి ఉత్సవాలకు వచ్చి పూజలు చేసి వెళుతూ పర్షియా వజ్రాల వ్యాపారి మొహియార్ దుకాణం ముందునుంచే వెళ్లింది.ఆమె దృష్టి వజ్రాలకన్నా వాటిని విక్రయిస్తున్న మొహియార్‌పైన పడింది.అతని ఠీవి, దర్పాన్ని చూస్తూ, ఆమె పులకితురాలైంది. అతను కూడా చంద్రవదన అందాన్ని చూసి, గుండెల్లో ముద్రవేసుకున్నాడు.పరస్పర ఆకర్షణల మధ్య మధుర ప్రేమలు పంచుకున్నారు.ఆమె బాహ్యప్రపంచంలోకి వచ్చి తనస్థితి, స్థాయినీ గుర్తుతెచ్చుకుని వేగంగా కదిలి తన నివాసమందిరానికి వెళ్లింది. కాని మనసు మొహియార్ చుట్టూ తిరుగుతూనే ఉంది. కొన్ని నిముషాలు మెరుపులా మెరిసి తనమదిలో ముద్రపడిన చంద్రవదనని మొహియార్ మరవలేక పోయాడు. ఆ తరువాత రోజులన్నీ అతన్ని పిచ్చివాడిగా మార్చాయి. ప్రతీక్షణం చంద్రవదనే మదిలో తలపురేపుతూ. నిద్రాహారాలను దూరం చేసింది. అంతఃపురంలో చంద్రవదన పరిస్థితీ అలానే ఉంది. కానీ తన స్థాయి వేరు మతం వేరు. తన ప్రేమకు అర్థం లేదని భావించింది. ప్రేమను మరిచిపోవడానికి మనసురాక విలవిలలాడింది.ఒకరోజు మొహియార్ చంద్రవదనని ఎలాగైనా చూడాలని గాఢమైన కోరికతో ఆమె అంతఃపుర భవనం ముందుకు వచ్చాడు. అక్కడ రాజభటులు అతన్ని అడ్డగించారు. అతను చంద్రవదన ప్రేమతో పిచ్చివాడిగా మారి ఆమెనే కలవరిస్తుండటంతో రాజభటులు అతని మాటలు విని పిచ్చివాడిగా భావించి బలవంతంగా అతన్ని తోసేస్తారు. అతను ప్రక్కనవున్న గోడకు తలపగిలి అక్కడే కుప్పకూలిపోయి ప్రాణాలు విడిచాడు. గొడవంతా తెలిసిన శ్రీరంగనాయకులు స్వయంగా ఆ ప్రదేశానికి చేరుకున్నాడు. చనిపోయిన వ్యకి ఫలానా అని తెలిసిన చంద్రవదన కూడా అక్కడికి వచ్చి అతని స్థితిని చూసి చలించిపోయి. ఆమె కూడా అమాంతంగా మొహియార్ శరీరంపై పడిపోయి ప్రాణాలు విడిచింది. ఇదంతా చూసిన శ్రీరంగనాయకులు మొదట వారిద్దరి మధ్య జరిగిన స్పందన, ప్రేమలను అర్థం చేసుకుని తన కొలువులోని గురువులు, పెద్దలను సంప్రదించి అందరి ఆమోదంతో చంద్రవదన, మొహియార్‌ల శవాలను ఒకే ప్రదేశంలో ఖననం చేయించదలచి ముస్లింల సమైక్యతను చాటుతూ వారి సమాధులను అటు హిందూ, ఇటు ముస్లిం సంప్రదాయ ప్రకారం నిర్మించాడు.ఆనాటి పాతర్లపట్నమే నేటి 'పట్నం' నేటి కదిరిని అప్పుడు ఖాద్రి అనేవారు. 13వ శతాబ్దంలో శ్రీరంగరాయల పూర్వీకుడు రంగనాతిప్పానాయుడు శ్రీఖాద్రి అనే పేరుతో పట్టణం నిర్మించాడని చెపుతారు. శ్రీ లక్ష్మీనరసింహ ఆలయం అభివృద్ధి అప్పటినుంచి జరుగుతూ వస్తోంది. సుమారు 10 ఎకరాలాలో పెద్ద ఆలయంగా ఈ ఆలయం కనిపిస్తుంది. గుడి ప్రాంగణంలో నాలుగు మండపాలు, చిన్న చిన్న ఆలయాలున్నాయి. నలువైపులా నాలుగు గోపురాలున్నాయి. ఒక గోపురాన్ని టిప్పుసుల్తాన్‌ కాలంలో ముస్లిం పాలకులు నిర్మించారు.చంద్రవదన మొహియార్‌ల సమాధి మందిరాన్ని అటు ముస్లింలు ఇటు హిందువులు, అనేక మంది సందర్శించి తమ ప్రేమలు ఫలించాలని మొక్కుకుంటారు.[8]
ఇతరాలు సవరించు
- శ్రీ వీరబ్రహ్మేంద్ర స్వామి దేవాలయం, కదిరి
- శ్రీ మరకత మహాలక్ష్మి ఆలయం, కదిరి: శ్రీ గణపతి సచ్చిదానంద స్వామివారి స్వహస్తాలచే ప్రతిష్ఠాపితమైన ఈ ఆలయం ఇక్కడ అలరారుతోంది.[9]
- యోగి వేమన సమాధి, కటారుపల్లి: 12 కి.మీ దూరంలో వుంది.
- తిమ్మమ్మ మర్రిమాను: ఇది ప్రపంచంలోనే అతి పెద్దదైన మర్రి చెట్టు, 20 మైళ్ళ దూరంలో వుంది.
- యోగి వేమన జలాశయం, ముదిగుబ్బ
- సి.జి. ప్రాజెక్టు :సుమారు 22 మైళ్ళ దూరంలో ఉంది
- బట్రెపల్లి జలపాతం: సుమారు 10 కి.మీ దూరంలో పులివెందుల రహదారిలో ఉంది.
- నామాల గుండు జలపాతం: సుమారు 18 కి.మీ దూరంలో పులివెందుల రహదారిలో ఉంది.
మూలాలు సవరించు
- ↑ 1.0 1.1 ఆంధ్ర ప్రదేశ్ జిల్లాల జనగణన దత్తాంశ సమితి - పట్టణాలు (2011), భారత రిజిస్ట్రార్ జనరల్, జనగణన కమిషనరు కార్యాలయం, Wikidata Q58768667, archived from the original on 15 March 2018
- ↑ "Wayback Machine" (PDF). web.archive.org. 2015-11-13. Archived from the original on 2015-11-13. Retrieved 2022-11-03.
{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (link) - ↑ anantapur, About district. "About District Anantapur". Archived from the original on 24 January 2022. Retrieved 24 January 2022.
- ↑ banyan tree, thimmama marimanu. "Thimmamma Marrimanu". Archived from the original on 9 January 2022. Retrieved 9 January 2022.
- ↑ water falls, batrepalli. "batrepalli waterfalls". Archived from the original on 9 January 2022. Retrieved 9 January 2022.
- ↑ places of intereset, anantapur. "places of interest". Archived from the original on 9 January 2022. Retrieved 9 January 2022.
- ↑ ఈనాడు ఆదివారం: 2003 మార్చి 9
- ↑ http://www.prabhanews.com/life/article-11750 Archived 2013-01-31 at Archive.today ఆంధ్రప్రభ 6.7.2009
- ↑ ఈనాడు జిల్లా ఎడిషన్, 2013 అక్టోబరు 11. 10వ పేజీ.
బయటి లింకులు సవరించు
