కాకతీయుల శాసనాలు

ఏకశిలానగరం (నేటి వరంగల్లు ) రాజధానిగా కాకతీయులు తెలుగు నేలను సుమారుగా సా.శ. 1150 నుంచి 1323 వరకూ పరిపాలించారు. కాకతి రుద్రదేవుడి అనుమకొండ శాసనం జే.యస్ ప్లేటు 1882 లో వెలికి తీయడంతో ఈ గొప్ప చరిత్ర గురించిన సమగ్ర శాస్త్రీయ పరిశోధనలు ప్రారంభం అయ్యాయి. 1964 లో ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రభుత్వం రాష్ట్ర పురాతత్త్వ శాఖలో శాసనాల అన్వేషణ కోసం ఓ ప్రత్యేక విభాగాన్ని ఏర్పరచి వెలుగు చూసిన శాసనాలను జిల్లాల వారీగా వాల్యూములుగా ప్రచురించారు. శాసనాలలో రాగిరేకులమీద రాసినవి తామ్రశాసనాలు, గ్రానైట్ వంటి పటిష్ఠమైన రాళ్ళపై చెక్కుడుతో రాయించిన శిలాశాసనాలూ ఉన్నాయి. వీటితో పాటు సమకాలీన సాహిత్య ఆధారాలు సైతం కాకతీయుల చరిత్రను చెప్పే శాసనాల మాదిరి నిలబడివున్నాయి.

తొలి కాకతీయ శాసనాలు మార్చు

బయ్యారం శాసనం ప్రకారం కాకతీయ వెన్నయ కమ్మ దుర్జయ వంశమునకు మూల పురుషుడు. గణపతిదేవుని సోదరి మైలమ (ధర్మకీర్తి) తన తల్లి బయ్యలదేవి పుణ్యం కోసం చెరువు తవ్వించి బయ్యవరం గ్రామాన్ని సకల సదుపాయాలతో నిర్మించి శాసనం చేయించింది.

గూడూరు శాసనంలో దూర్జయాన్వ సంభూతుడైన ఎర్రన యు అతని భార్యయైన కమ్మసాని యు బేతరాజును కాకతి వల్లభు చేశారని వ్ర్రాయబడి ఉంది."గవరపాడుశాసనం"లో తమ కాకతీయ కుటుంబీకులకు దుర్జయుని కారణం గానే కీర్తి లభించిందని చెప్పుకున్నాడు....

చేబ్రోలు శాశనం ప్రకారం గణపతిదేవుడు మున్నూరు సీమ (కృష్ణా జిల్లా) ప్రాంతంలోని చెందిన జయప నాయుడి (జాయప్ప సేనాని) సోదరిలైన కమ్మ నారమ్మ, పేరమ్మలను వివాహమాడాడు.

తామ్ర శాసనాలు మార్చు

ప్రాచీన మధ్య యుగపు వంశాల విషయంలో లాగానే కాకతీయుల చరిత్ర కూడా ముఖ్యంగా శాసనాలపైననే ఆధారపడి ఉంది. వాటిలో శిలాశాసనాలు కాక ఈ తామ్రశాసనాలు కూడా ముఖ్యమైనవే. ఇప్పటివరకూ పదమూడు తామ్రశాసనాలు వెలుగులోకి వచ్చాయి

తామ్రపత్రం	సంవత్సరం	విషయం	సూచిక
దానార్ణవుని మాంగల్లు దాన శాసనం	956	కాకత్య గుండ్యన కోరిక మేరకు తూర్పు చాళుక్యరాజు దానార్ణవుడు ఓ బ్రాహ్మణుడికి మాంగల్లు గ్రామాన్ని దానం చేసిన విషయాన్ని తెలుపుతుంది	EA.I pp 57 ff
గణపతిదేవుని మొగలుట్ల దానశాసనం	1219	రాజు కూతురు కోట గణపాంబ వేసిన శాసనం మొగలుట్ల గ్రామాన్ని ఓ బ్రాహ్మణుడికి దానం చేయడాన్ని ఇందులో పేర్కొన్నారు.	EA.IV pp 93 ff
గణపతిదేవుని కోలవెన్ను దానశాసనం	1250	గణపతి దేవుడు ప్రథమ శాఖకు చెందిన కొంతమంది బ్రాహ్మణులకు కోలవెన్ను గ్రామాన్ని దానంగా ఇచ్చిన విషయాన్ని తెలియపరుస్తుంది	భారతి తెలుగు మాస పత్రిక 1960 జూన్
గణపతిదేవుని కరీంనగర్ తామ్రశాసనం	1254	ఓ కాలువను గూర్చిన వివాదంలో రాజు తీర్పును నమోదు చేసింది	1AP Kn.Appendix
చక్రనారాయణ అనే శార్ఞధరుని శార్ఞపుర దానశాసనం	1254-55	కాకతి గణపతిదేవుని సామంతుడు శారజ్ఞధరుడు బ్రాహ్మణులకు శారజ్ఞధర పురాన్ని దానమిచ్చిన విషయం ప్రస్తావితం	NDI.C.P No.17
గణపతిదేవుని గారవ పాడు తామ్రపత్రాలు	1260	బ్రాహ్మణులకు గారవపాడు గ్రామాన్ని దానంగా ఇవ్వడాన్ని తెలుపుతుంది.	EI XVIII pp 34 ff
దాడిగన్నయ చింతలూరు దానశాసనం	1264	జైతుగి తన కూతుర్ని (సోమల దేవిని) గణపతిదేవునికిచ్చి వివాహం చేయటాన్ని తెలుపుతుంది	Not Published
రుద్రమదేవి కాలపు ఆలపాడు దాన శాసనం	1264	రాణి అల్లుడు, యాదవ వంశానికి చెందిన ఎల్లణ దేవుడు ఆలపాడు గ్రామాన్ని బ్రాహ్మణులకు దానమిచ్చిన విషయం పేర్కొంటుంది	C.P. Ins of Hyd. Mus Vol.I, pp. 109 ff
రుద్రమదేవి సామంతుడి కోటగిరి దానశాసనం	1273	రాణి సామంతుడు - విరియాల సూరుడు వినాయకపురం గ్రామన్ని కొంతమంది బ్రాహ్మణులకు దానమిచ్చిన విషయాన్ని తెలియజేస్తుంది	Corpus III p. 114 ff
ప్రతాపరుద్రుడి ఉత్తరేశ్వర దానశాసనం	1290	మంత్రి చాళుక్య ఇందుశేఖరుడు ఉత్తరేశ్వరగ్రామాన్ని విద్దనాచార్య బ్రాహ్మణునికి దానమివ్వడం గురించి	E1 XXXVIII pp. 57 ff
దాయగజకేసరిగా ప్రతాపరుద్రుడి ఖండవల్లి దానశాసనం 1	1289	మంత్రి అన్నల దేవుడు కొంత భూమిని విద్దనాచార్యడికి దానమివ్వటాన్ని నమోదు చేసింది	EA IV pp 103ff
దాయగజకేసరిగా ప్రతాపరుద్రుడి ఖండవల్లి దానశాసనం 2	1292	చాళుక్య ఇందుశేఖరుడు ఓనపల్లి గ్రామాన్నివిద్దనాచార్యులకు దానమివ్వడాన్ని పేర్కొంటుంది	EA IV pp 103ff
ప్రతాప రుద్రుడి సేనాని రాజరుద్రుడి గోరవంకపల్లి దాన శాసనం	1293	సామంతుడు, చెరకు వంశపువాడైన రాజరుద్రుడు గోరవంకపల్లి గ్రామాన్ని కొంతమంది బ్రాహ్మణులకు దానమిచ్చిన విషయం	C.P.Ins of Hyd Mns. Vol 1 pp 98 ff
ప్రతాప రుద్రుని (నకిలీ) దానపత్రం	855 విజయ	కాకతి రాజవంశజుడు మహాదేవుని కుమారుడిగా ప్రతాపరుద్రుడుని పేర్కొంది. ఒక బ్రాహ్మణుడికి అనంతపురం గ్రామాన్ని దానమిచ్చిన విషయం దీనిలో వుంది	EC. XII Tumkur, 14

శిలా శాసనాలు మార్చు

జిల్లా	తాలూకా	గ్రామం	శాసనంలోని విషయం
ఆదిలాబాద్	చెన్నూరు	కుందవరం
చింగ్లేపుట్ (తమిళనాడు)	చింగ్లేపుట్	కంజీవరం
కడప	కమలాపురం	గంగవరం
కడప	ప్రొద్దుటూరు	ఉప్పరపల్లి
కడప	రాజంపేట	పొందలూరు
కడప	రాజంపేట	నందలూరు
కడప	రాజంపేట	టంగుటూరు
కడప	సిద్దవరం	కాండువాయి
తూర్పు గోదావరి	రామచంద్రాపురం	ద్రాక్షారామం
గయ (బీహార్)	గయ	గయ
గుంటూరు	బాపట్ల	ఇడుపులపాడు
గుంటూరు	బాపట్ల	మోటుపల్లి
గుంటూరు	బాపట్ల	నాయని పల్లి
గుంటూరు	బాపట్ల	పెదగంజాం
గుంటూరు	బాపట్ల	పెద్ద చెరుకూరు
గుంటూరు	బాపట్ల	సంతరావూరు
గుంటూరు	బాపట్ల	స్వర్ణ
ఖమ్మం	బోనకల్	ఆళ్ళపాడు
గుంటూరు	బాపట్ల	చేబ్రోలు
గుంటూరు	బాపట్ల	గోరవెంక పల్లి
గుంటూరు	బాపట్ల	ఇప్పాటం
గుంటూరు	బాపట్ల	ఖాజా
గుంటూరు	బాపట్ల	లామ్
గుంటూరు	బాపట్ల	మల్కాపురం (అమరావతి గ్రామం)	ఈ శాసనం 2.9x2.9 అడుగుల చతురస్రాకారపు ఒక నల్ల రాతి శిలా స్తంభం. దీని ఎత్తు 14.6 అడుగులు. తెలుగు సంస్కృత భాషలలో 182 పంక్తులలో రాణి రుద్రమదేవి జన్మించిన శుభ సందర్భంగా విశ్వేశర గోళకీ మఠముకు గణపతి దేవుడు ఇచ్చిన భూదానం గురించి చెక్కబడింది.
గుంటూరు	బాపట్ల	పెనుమాక
గుంటూరు	బాపట్ల	పెనుములి
గుంటూరు	బాపట్ల	రాయపూడి
గుంటూరు	బాపట్ల	తడికొండ
గుంటూరు	బాపట్ల	వడ్డేశ్వరం
గుంటూరు	బాపట్ల	యనమదల
గుంటూరు	మార్కాపురం	త్రిపురాంతకం
గుంటూరు	నర్సారావుపేట	బొప్పూడి
గుంటూరు	నర్సారావుపేట	ఎడవల్లి
గుంటూరు	నర్సారావుపేట	జొన్నలగడ్డ
గుంటూరు	నర్సారావుపేట	కాకాని
గుంటూరు	నర్సారావుపేట	కనుపర్రు
గుంటూరు	నర్సారావుపేట	కొనిదెన
గుంటూరు	నర్సారావుపేట	కొప్పారం
గుంటూరు	నర్సారావుపేట	కుంకల గుంట
గుంటూరు	నర్సారావుపేట	మునుమాక
గుంటూరు	నర్సారావుపేట	మురికిపూడి
గుంటూరు	నర్సారావుపేట	నర్పారావుపేట
గుంటూరు	నర్సారావుపేట	పురుషోత్తమ పట్టణం
గుంటూరు	నర్సారావుపేట	రావిపాడు
గుంటూరు	నర్సారావుపేట	రొంపిచర్ల
గుంటూరు	నర్సారావుపేట	సంతమాగులూరు
గుంటూరు	నర్సారావుపేట	ఉప్పుమాగులూరు
గుంటూరు	పల్నాడు	దుర్గి
గుంటూరు	పల్నాడు	జూలకల్లు
గుంటూరు	పల్నాడు	కారెంపూడి
గుంటూరు	పల్నాడు	మాచర్ల
గుంటూరు	పల్నాడు	పిడుగురాళ్ళ
గుంటూరు	పల్నాడు	పిన్నాలి
గుంటూరు	పల్నాడు	తంగేడ
గుంటూరు	పల్నాడు	తేరాల
గుంటూరు	పల్నాడు	ఒప్పిశేర్ల
గుంటూరు	రేపల్లె	ఖండవ్రోలు
గుంటూరు	సత్తెన పల్లి	అమరావతి
గుంటూరు	సత్తెన పల్లి	చింతపల్లి
గుంటూరు	సత్తెన పల్లి	గుడిపూడి
గుంటూరు	సత్తెన పల్లి	పాపాయపాలెం
గుంటూరు	సత్తెన పల్లి	వేల్పూరు
గుంటూరు	తెనాలి	సిలుమూరు
గుంటూరు	తెనాలి	దుగ్గిరాల
గుంటూరు	తెనాలి	ఈమాని
గుంటూరు	తెనాలి	కొలకలూరు
గుంటూరు	తెనాలి	కొల్లూరు
గుంటూరు	తెనాలి	మూల్పూరు
గుంటూరు	తెనాలి	పెదకొండూరు
గుంటూరు	వినుకొండ	ఇనుమెల్ల
గుంటూరు	వినుకొండ	ఇప్పూరు
కరీంనగర్	హుజూరాబాద్	కట్టంగూర్
కరీంనగర్	హుజూరాబాద్	గొడిశాల
కరీంనగర్	జగిత్యాల	ధర్మపురి
కరీంనగర్	కరీంనగర్	హస్నాబాద్
కరీంనగర్	కరీంనగర్	కరీంనగర్
కరీంనగర్	కరీంనగర్	మంతెన
కరీంనగర్	కరీంనగర్	నగునూరు
కరీంనగర్	కరీంనగర్	రేగొండ
కరీంనగర్	కరీంనగర్	శనిగ్రామ
కరీంనగర్	మంథని	కమ్మపల్లి
కరీంనగర్	మంథని	కాళేశ్వరం
కరీంనగర్	మెట్ పల్లి	చిత్తాపూర్
కరీంనగర్	పెద్దపల్లి	మయాదారం
కరీంనగర్	పెద్దపల్లి	సుండెల్ల
కరీంనగర్	పెద్దపల్లి	యెల్గేడు
ఖమ్మం జిల్లా	ఖమ్మం	చిన కందుకూరు
ఖమ్మం జిల్లా	ఖమ్మం	కటుకూరు
ఖమ్మం జిల్లా	ఖమ్మం	కూసుమంచి	కూసుమంచి గణపేశ్వరాలయం దాన శాసనం
ఖమ్మం జిల్లా	ఖమ్మం	మాటేరు
ఖమ్మం జిల్లా	ఖమ్మం	పమ్మి
ఖమ్మం జిల్లా	మధిర	చిన కందుకూరు
ఖమ్మం జిల్లా	ఇల్లందు	కోటగడ్డ
కృష్ణాజిల్లా	బందరు	మల్లవోలు
కృష్ణాజిల్లా	దివి	గణపేశ్వరం
కృష్ణాజిల్లా	దివి	శ్రీకాకుళం
కృష్ణాజిల్లా	గుడివాడ	మండపాడు
కృష్ణాజిల్లా	మచిలీ పట్నం	పెద్దకళ్ళేపల్లి
కృష్ణాజిల్లా	నందిగామ	గుడిమెట్ట
కృష్ణాజిల్లా	నందిగామ	కంకాల
కృష్ణాజిల్లా	నందిగామ	కొక్కిరేణి
కృష్ణాజిల్లా	నందిగామ	మాగల్లు
కృష్ణాజిల్లా	నందిగామ	నడిగూడెం
కృష్ణాజిల్లా	నందిగామ	తాడువాయి
కృష్ణాజిల్లా	విజయవాడ	కోలవెన్ను
కృష్ణాజిల్లా	విజయవాడ	విజయవాడ
కర్నూలు	నందికొట్కూరు	శ్రీశైలం
కర్నూలు	నంద్యాల	పానెం
తెలియదు	తెలియదు	గరవపాడు
మహబూబ్ నగర్	అలంపూర్	అలంపూర్
మహబూబ్ నగర్	మహబూబ్ నగర్	వర్ధమానపురం
మహబూబ్ నగర్	మహబూబ్ నగర్	బోద్ పూర్
మహబూబ్ నగర్	మహబూబ్ నగర్	మక్తల్
మహబూబ్ నగర్	మహబూబ్ నగర్	పామాపురం
మహబూబ్ నగర్	మహబూబ్ నగర్	ఉమామహేశ్వరం
మహబూబ్ నగర్	నాగర్ కర్నూలు	వర్ధమానపురం
మెదక్	గజ్వేల్	ఇటిక్యాల
మెదక్	గజ్వేల్	మునిగడప
మెదక్	హుజూర్ నగర్	పాలకవీడు
మెదక్	మెదక్	మన్నూరు
మెదక్	మెదక్	టేక్ మాల్
మెదక్	రామయ్యపేట	వెంకటాపూర్
మెదక్	సంగారెడ్డి	ఎల్మెల
మెదక్	సిద్దిపేట	దుద్దెడ
మెదక్	సిద్దిపేట	కొండపాక
మెదక్	సిద్దిపేట	పుల్లూరు
నల్గొండ జిల్లా	భువన గిరి	బొల్లెపాలెం
నల్గొండ జిల్లా	భువన గిరి	కొలనుపాక
నల్గొండ జిల్లా	భువన గిరి	మాసాపేట
నల్గొండ జిల్లా	దేవరకొండ	బొల్లారం
నల్గొండ జిల్లా	దేవరకొండ	ఏలేశ్వరం
నల్గొండ జిల్లా	దేవరకొండ	కందుకూరు
నల్గొండ జిల్లా	దేవరకొండ	పెద్దమునగాల
నల్గొండ జిల్లా	దేవరకొండ	రంగారెడ్డి గూడెం
నల్గొండ జిల్లా	దేవరకొండ	సారంపేట
నల్గొండ జిల్లా	దేవరకొండ	ఊట్లపల్లి
నల్గొండ జిల్లా	దేవరకొండ	ఏలేశ్వరం
నల్గొండ జిల్లా	హుజూర్ నగర్	బూరుగు గడ్డ
నల్గొండ జిల్లా	హుజూర్ నగర్	సిలుకూరు
నల్గొండ జిల్లా	హుజూర్ నగర్	గణపవరం
నల్గొండ జిల్లా	హుజూర్ నగర్	మట్టంపల్లి
నల్గొండ జిల్లా	హుజూర్ నగర్	మేళ్ళచెర్వు
నల్గొండ జిల్లా	హుజూర్ నగర్	సోమవరం
నల్గొండ జిల్లా	హుజూర్ నగర్	తొగరాయి
నల్గొండ జిల్లా	మిరియాల గూడ	ఆగమోతుకూరు
నల్గొండ జిల్లా	మిరియాల గూడ	ఆలుగడప
నల్గొండ జిల్లా	మిరియాల గూడ	ఇంకిర్యాల
నల్గొండ జిల్లా	మిరియాల గూడ	మాటూరు
నల్గొండ జిల్లా	మిరియాల గూడ	రాజసావరం
నల్గొండ జిల్లా	మిరియాల గూడ	వాడపల్లి
నల్గొండ జిల్లా	నల్గొండ	ఆలుగడప
నల్గొండ జిల్లా	నల్గొండ	అన్నారెడ్డిగూడెం
నల్గొండ జిల్లా	నల్గొండ	కందుపట్ల
నల్గొండ జిల్లా	నల్గొండ	సీకటి మిద్ది
నల్గొండ జిల్లా	నల్గొండ	గణపవరం
నల్గొండ జిల్లా	నల్గొండ	కొలనుపాక
నల్గొండ జిల్లా	నల్గొండ	కొత్తపల్లి
నల్గొండ జిల్లా	నల్గొండ	పానుగల్
నల్గొండ జిల్లా	నల్గొండ	పానుగల్లు
నల్గొండ జిల్లా	నల్గొండ	పేరూరు
నల్గొండ జిల్లా	నల్గొండ	సర్వేల్
నల్గొండ జిల్లా	నల్గొండ	ఏలేశ్వరం
నల్గొండ జిల్లా	రామన్నపేట	చిట్యాల
నల్గొండ జిల్లా	రామన్నపేట	దుప్పల్లి
నల్గొండ జిల్లా	రామన్నపేట	కూరెళ్ళ
నల్గొండ జిల్లా	రామన్నపేట	తుమ్మలగూడెం
నల్గొండ జిల్లా	సూర్యాపేట	జలాల్ పూర్
నల్గొండ జిల్లా	సూర్యాపేట	కూసుమంచి
నల్గొండ జిల్లా	సూర్యాపేట	మామిళ్ళగూడ
నల్గొండ జిల్లా	సూర్యాపేట	నాగులపాడు
నల్గొండ జిల్లా	సూర్యాపేట	నగులపాడు
నల్గొండ జిల్లా	సూర్యాపేట	పాతర్లపాడు
నల్గొండ జిల్లా	సూర్యాపేట	పిల్లల మర్రి
నెల్లూరు జిల్లా	దర్శి	అలువాల పాడు
నెల్లూరు జిల్లా	దర్శి	భీమవరం
నెల్లూరు జిల్లా	దర్శి	దర్శి
నెల్లూరు జిల్లా	దర్శి	గంగవరం
నెల్లూరు జిల్లా	దర్శి	కొక్కర్లకోట
నెల్లూరు జిల్లా	దర్శి	పొట్లపాడు
నెల్లూరు జిల్లా	దర్శి	సార్నగాపురం
నెల్లూరు జిల్లా	దర్శి	తాళ్ళూరు
నెల్లూరు జిల్లా	దర్శి	తమ్మలూరు
నెల్లూరు జిల్లా	కందుకూరు	భీమవరం
నెల్లూరు జిల్లా	కందుకూరు	గుడ్లూరు
నెల్లూరు జిల్లా	కందుకూరు	కందుకూరు
నెల్లూరు జిల్లా	కందుకూరు	పాకాల
నెల్లూరు జిల్లా	కందుకూరు	వేంపాడు
నెల్లూరు జిల్లా	కావలి	కాట్రయపాడు
నెల్లూరు జిల్లా	నెల్లూరు	నెల్లూరు
నెల్లూరు జిల్లా	పొడ్లి	సిమట
నెల్లూరు జిల్లా		దొంగలూరు
నిజామాబాద్ జిల్లా	బోధన్	బిక్కోలు
నిజామాబాద్ జిల్లా	కామారెడ్డి	బందరామేశ్వర పల్లి
ప్రకాశం జిల్లా	గిద్దలూరు	సలకలవీడు
ప్రకాశం జిల్లా	మార్కాపురం	త్రిపురాంతకం
ప్రకాశం జిల్లా	ఒంగోలు	ఆల్లూరు
ప్రకాశం జిల్లా	ఒంగోలు	బొల్లవరప్పాడు
ప్రకాశం జిల్లా	ఒంగోలు	గొనసపూడి
ప్రకాశం జిల్లా	ఒంగోలు	ఈడమూడి
ప్రకాశం జిల్లా	ఒంగోలు	కండ్లగుంట
ప్రకాశం జిల్లా	ఒంగోలు	కరవడి
ప్రకాశం జిల్లా	ఒంగోలు	మడ్డిపాడు
ప్రకాశం జిల్లా	ఒంగోలు	నాగులప్పలపాడు
ప్రకాశం జిల్లా	ఒంగోలు	నిడమానూరు
ప్రకాశం జిల్లా	ఒంగోలు	రావినూతల
ప్రకాశం జిల్లా	ఒంగోలు	ఉప్పుగుండూరు
ప్రకాశం జిల్లా	ఒంగోలు	వలపర్ల
ప్రకాశం జిల్లా	ఒంగోలు	ఎండ్లూరు
తిరుచిరాపల్లి (తమిళనాడు)	తిరుచిరాపల్లి	శ్రీరంగం
వరంగల్ జిల్లా	జనగామ	ఆకునూరు
వరంగల్ జిల్లా	జనగామ	కుందవరం
వరంగల్ జిల్లా	జనగామ	నిడిగొండ
వరంగల్ జిల్లా	మహబూబాబాద్	ఇనుగుర్తి
వరంగల్ జిల్లా	మహబూబాబాద్	మహబూబాబాద్
వరంగల్ జిల్లా	మహబూబాబాద్	మాటేడు
వరంగల్ జిల్లా	మహబూబాబాద్	రాజులకోటపల్లి
వరంగల్ జిల్లా	మహబూబ్ నగర్	మహబూబాబాద్
వరంగల్ జిల్లా	మహబూబ్ నగర్	మాటేడు
వరంగల్ జిల్లా	ములుగు	చిట్యాలపాడు
వరంగల్ జిల్లా	ములుగు	మాకాపురం
వరంగల్ జిల్లా	ములుగు	పాలమీట
వరంగల్ జిల్లా	నర్సంపేట	డిక్కకుంట
వరంగల్ జిల్లా	నర్సంపేట	గుండాల
వరంగల్ జిల్లా	నర్సారావుపేట	బనాజీపేట
వరంగల్ జిల్లా	నర్సారావుపేట	డిక్కకుంట
వరంగల్ జిల్లా	నర్సారావుపేట	పాకాల్
వరంగల్ జిల్లా	నర్సారావుపేట	రామకృష్ణాపురం
వరంగల్ జిల్లా	నర్సారావుపేట	రాంపూర్
వరంగల్ జిల్లా	వరంగల్	అనుమకొండ
వరంగల్ జిల్లా	వరంగల్	బెక్కలూరు
వరంగల్ జిల్లా	వరంగల్	ధర్మాసాగర్
వరంగల్ జిల్లా	వరంగల్	గార్ల
వరంగల్ జిల్లా	వరంగల్	గిజ్మాజీపేట
వరంగల్ జిల్లా	వరంగల్	అనుమకొండ
వరంగల్ జిల్లా	వరంగల్	ఖాజీపేట
వరంగల్ జిల్లా	వరంగల్	కొలనుపల్లి
వరంగల్ జిల్లా	వరంగల్	కొండపర్తి
వరంగల్ జిల్లా	వరంగల్	కుమారుపల్లి
వరంగల్ జిల్లా	వరంగల్	మట్టెవాడ
వరంగల్ జిల్లా	వరంగల్	ముప్పువరం
వరంగల్ జిల్లా	వరంగల్	వర్ధమానపురం
వరంగల్ జిల్లా	వరంగల్	వరంగల్
వరంగల్ జిల్లా	వరంగల్	ఎలకుర్తి
వరంగల్ జిల్లా	మహబూబాబాదు	గుడితండా	గణపతిదేవుని బిరుదులు, రాజరాజేశ్వరస్వామి దేవాలయం (గుడితండా) వివరాలు.^[1]^[2]^[3]
పశ్చిమగోదావరి జిల్లా	తణుకు	జుట్టిగ
పశ్చిమగోదావరి జిల్లా	తణుకు	కందవల్లి
పశ్చిమగోదావరి జిల్లా	తణుకు	ఉత్తరేశ్వర

కాకతీయుల శాసనాలలో ఆచంద్రార్కం అనే అర్థంలో ప్రధానంగా కనిపించే సూర్యచంద్రుల బొమ్మలు
ఖమ్మంజిల్లా కూసుమంచి గణపేశ్వరాలయ శాసనంలో కామధేనువు వున్న దిశ
ఖమ్మంజిల్లా కూసుమంచి గణపేశ్వరాలయ శాసనంలో గణపతి వున్న దిశ
ఖమ్మంజిల్లా కూసుమంచి గణపేశ్వరాలయ శాసనంలో శివలింగం వున్న దిశ

సాహిత్య ఆధారాలు మార్చు

కాకతీయుల చరిత్రను అర్ధం చేసుకోవడంలో శాసనాల లాగానే అప్పటి కాలానికి దగ్గరలోని రచయితలు రాసిన వివిధ సాహిత్య ఆధారాలు ఉపయోగపడుతున్నాయి. వాటిని ఈ శాసన ఆధారాలతో సమానమైన విలువతో అర్ధం చేసుకోవడాన్ని పరిశోధకులు చేస్తున్నారు. అటువంటి కొన్ని పుస్తకాలు

ప్రతాప రుద్రీయము లేదా ప్రతాపరుద్రయశోభూషణం
క్రీడాభిరామము
పండితారాధ్య చరిత్ర
శివయోగసారము
నీతిసారము
నీతి శాస్త్ర ముక్తావళి
నృత్తరత్నావళి
ప్రతాప చరిత్ర - ఏకామ్రనాధుడు
సిద్దేశ్వర చరిత్ర - కాసె సర్వప్ప
సోమదేవ రాజీవము -కూసుమంచి జగ్గకవి
పల్నాటి వీరచరిత్ర - శ్రీనాధుడు
వెలుగోటి వంశావళి - నేలటూరి వెంకటరమణయ్య
వెలుగోటి వంశ చరిత్ర - నేలటూరి వెంకటరమణయ్య
కన్నడ కృతికుమార రామన చరిత్ర
ఫతూష్ - ఉస్ - సలాటిన్ (ఉర్దూ) ఇషామీ మహమ్మద్ విన్ తుగ్లక్
ఫరిష్టా (ఉర్దూ నుంచి ఆంగ్లానువాదం - బ్రిగ్స్)

మూలాలు మార్చు

↑ సాక్షి, తెలంగాణ, వరంగల్ (26 April 2018). "కాచబోయిండు.. మల్లెబోయిండు!". Archived from the original on 26 April 2018. Retrieved 26 April 2018.{{cite news}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
↑ నమస్తే తెలంగాణ, తెలంగాణ వార్తలు (26 April 2018). "గుడితండాలో కాకతీయ శాసనం". Archived from the original on 26 April 2018. Retrieved 26 April 2018.
↑ ది హన్స్ ఇండియా, Telangana (26 April 2018). "Stone inscription belonging to Kakatiya dynasty found in Mahabubabad". Deepthi Reddy. Archived from the original on 26 April 2018. Retrieved 26 April 2018.

వనరులు మార్చు

కాకతీయులు రచయిత పి.వి.పరబ్రహ్మ శాస్త్రి
Inscriptions of the Kakatiyas of Warangal - Editor S.S. Ramachandra Murthy
దక్షిణ భారత శాసన సంపుటుల (The South Indian Inscriptions Volumes IV, V, VI, and X)
కార్పస్ ఆఫ్ తెలంగాణ ఇన్ స్క్రిష్షన్స్ హైదరాబాదు ప్రభుత్వాల ఆర్కియలాజికల్ సిరీస్ మూడు సంపుటాలు (1942, 1958, 1961)
సెలెక్టెడ్ ఎపిగ్రాఫ్స్ ఆఫ్ ఆంధ్రప్రదేశ్ రచయిత పి.వి పరబ్రహ్మశాస్త్రి
తెలంగాణా శాసనములు రెండు సంపుటాలు లక్ష్మణరాయ పరిశోధక మండలి
కాకతీయ సంచిక - మారేమండ రామారావు
Early Hisory of the Deccan (EHD) by G Yazdani
Epigraphia Andhrica

[కాచబోయిండు.._మల్లెబోయిండు!-1] సాక్షి, తెలంగాణ, వరంగల్ (26 April 2018). "కాచబోయిండు.. మల్లెబోయిండు!". Archived from the original on 26 April 2018. Retrieved 26 April 2018.{{cite news}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)

[గుడితండాలో_కాకతీయ_శాసనం-2] నమస్తే తెలంగాణ, తెలంగాణ వార్తలు (26 April 2018). "గుడితండాలో కాకతీయ శాసనం". Archived from the original on 26 April 2018. Retrieved 26 April 2018.

[Stone_inscription_belonging_to_Kakatiya_dynasty_found_in_Mahabubabad-3] ది హన్స్ ఇండియా, Telangana (26 April 2018). "Stone inscription belonging to Kakatiya dynasty found in Mahabubabad". Deepthi Reddy. Archived from the original on 26 April 2018. Retrieved 26 April 2018.

[1]

[2]

[3]