చిట్వాన్ జాతీయ ఉద్యానవనం
చిట్వాన్ జాతీయ ఉద్యానవనం, నేపాల్‌లోని మొదటి జాతీయ ఉద్యానవనం. ఇది 1973లో స్థాపించబడింది. 1984లో ప్రపంచ వారసత్వ ప్రదేశంగా గుర్తింపు పొందింది. ఇది 952.63 కి.మీ2 (367.81 చ. మై.) విస్తీర్ణంలో ఉంది. దక్షిణ-మధ్య నేపాల్‌లోని ఉపఉష్ణమండల లోపలి టెరాయ్ లోతట్టు ప్రాంతాలలో నవల్‌పూర్, పరాసి, చిట్వాన్, మక్వాన్‌పూర్ జిల్లాల్లో ఉంది.చురియా హిల్స్ నదీ లోయలలో ఇది దాదాపు 100 మీ (330 అడుగులు) నుండి 815 మీ (2,674 అడుగులు) ఎత్తు వరకు ఉంటుంది. [1] ఉత్తర, పడమరలలో ఉన్నరక్షిత ప్రాంతం నారాయణి-రప్తి నదీ వ్యవస్థ మానవ నివాసాలకు సహజ సరిహద్దును ఏర్పరుస్తుంది. చిట్వాన్ జాతీయ ఉద్యానవనానికి తూర్పున, పార్సా జాతీయ ఉద్యానవనం, దక్షిణాన భారత పులుల అభయారణ్యం వాల్మీకి జాతీయ ఉద్యానవనం ఉంది. 2,075 కి.మీ.2 (801 చ.మై) విస్తీర్ణంలో పొందికైన పులుల పరిరక్షిత ప్రాంతంగా (టి.సి.యు.) చిట్వాన్-పర్సా-వాల్మీకిని సూచిస్తుంది. ఇది 3,549 కి.మీ.2 (1,370 చ.మై) ఒండ్రు గడ్డి భూములు, ఉపఉష్ణమండల తేమతో కూడిన భారీ ప్రాంతాన్ని కాపాడుతుంది.
| చిట్వాన్ జాతీయ ఉద్యానవనం | |
|---|---|
| Nepali: चितवन राष्ट्रिय निकुञ्ज | |
 చిట్వాన్ జాతీయ ఉద్యానవనంలో బిషాజారీ తాల్ | |
 చిట్వాన్ జాతీయ ఉద్యానవనం పటం | |
| Location | నేపాల్ |
| Nearest city | భరత్‌పూర్ |
| Coordinates | 27°30′0″N 84°20′0″E / 27.50000°N 84.33333°E |
| Area | 952.63 కి.మీ2 (367.81 చ. మై.) |
| Established | 1973 |
| Governing body | జాతీయ ఉద్యానవనాలు, వన్యప్రాణుల సంరక్షణ విభాగం |
| రకం | సహజ |
| క్రైటేరియా | vii, ix, x |
| గుర్తించిన తేదీ | 1984 (8వ సెషన్) |
| రిఫరెన్సు సంఖ్య. | 284 |
| రాష్ట్ర విభాగం |  Nepal |
| ప్రాంతం | ఆసియా |
చరిత్ర
మార్చు19వ శతాబ్దపు చివరలో చిట్వాన్ - హార్ట్ ఆఫ్ ది జంగిల్ - చల్లని చలి కాలంలో నేపాల్ పాలక వర్గానికి ఇష్టమైన వేటగా ఉండే ప్రదేశంగా ఉండేది. 1950ల వరకు, కాఠ్మండు నుండి నేపాల్ దక్షిణానికి ప్రయాణం చాలా కష్టతరమైందిగా ఉండేది. ఈ ప్రాంతానికి కేవలం కాలినడకన మాత్రమే చేరుకోవటానికి అవకాశం ఉండేది. దానివలన చాలా వారాలు సమయం పట్టేది. పెద్ద భూస్వామ్య వేటగాళ్లు వారి పరివారం కోసం సౌకర్యవంతమైన శిబిరాలు ఏర్పాటు చేసుకున్నారు.అక్కడ వారు వందల కొద్దీ పులులు, ఖడ్గమృగాలు, ఏనుగులు, చిరుతపులులు, బద్ధక ఎలుగుబంట్లు కాల్చడం కోసం కొన్ని నెలలపాటు అక్కడే వారు బస చేసేవారు. [2]
1950లో, చిట్వాన్ అటవీ, గడ్డి భూములు 2,600 కి.మీ2 (1,000 చ. మై.) విస్తీర్ణం దాదాపు 800 ఖడ్గమృగాలకు నిలయం. మధ్య కొండల నుండి పేద రైతులు వ్యవసాయ యోగ్యమైన భూమిని వెతుకుతూ చిట్వాన్ లోయకు మారినప్పుడు, ఆ ప్రాంతం తరువాత నివాసం కోసం ఉపయోగించుకుని, వన్యప్రాణుల వేటకు సౌకర్యంగా మారింది. 1957లో, దేశం మొట్టమొదటి పరిరక్షణ చట్టం ఖడ్గమృగాలు, వాటి ఆవాసాల రక్షణకు ఉద్దేశించబడింది. 1959లో, ఎడ్వర్డ్ ప్రిట్‌చర్డ్ గీ ఈ ప్రాంతంపై సర్వే చేపట్టి, పదేళ్లపాటు ప్రయోగాత్మకంగా రాప్తీ నదికి ఉత్తరాన ఒక రక్షిత ప్రాంతాన్ని, నదికి దక్షిణంగా వన్యప్రాణుల అభయారణ్యం ఏర్పాటు చేయాలని సిఫార్సు చేశాడు. [3] 1963లో చిట్వాన్‌లో తన తదుపరి సర్వే తర్వాత, ఈసారి అతను జంతుజాల సంరక్షణ సమితి, అభయారణ్యం దక్షిణాన విస్తరించాలని అంతర్జాతీయ పకృతి పరిరక్షణ సమితిని రెండింటి కోసం సిఫార్సు చేశాడు. [4]
1960ల చివరి నాటికి, చిట్వాన్‌లోని 70% అరణ్యాలు నిర్మూలించబడ్డాయి. డి.డి.టి.ని ఉపయోగించి మలేరియా వ్యాధికి కారణమైన దోమలను నిర్మూలించి, వేలాది మంది ప్రజలు నిర్మూలించిన అటవీ ప్రాంతంలో స్థిరపడ్డారు. అటవీ ప్రాంతం నిర్మూలించిన ఫలితంగా చివరకు 95 ఖడ్గమృగాలు మాత్రమే మిగిలాయి. ఖడ్గమృగాల సంఖ్య నాటకీయంగా క్షీణించడం, వేటాడే ప్రాంత పరిధిపై గైడా గస్తీని స్థాపించడానికి ప్రభుత్వాన్ని ప్రేరేపించింది. దీనిని 130 మంది సాయుధ పురుషులతో కూడిన ఖడ్గమృగం నిఘా పెట్రోలింగ్ చిట్వాన్ అంతటా గార్డు పోస్ట్‌ల నెట్‌వర్కును ఏర్పాటు చేసింది.
ఖడ్గమృగాలు అంతరించిపోకుండా నిరోధించడానికి 1970 డిసెంబరులో నేపాల్ ప్రభుత్వం అధికారకంగా చిట్వాన్ జాతీయ ఉద్యానవనం స్థాపనను ప్రకటించింది. మరుసటి సంవత్సరం సరిహద్దులతో వివరించబడింది.1973లో దానిని స్థాపించారు.ప్రారంభంలో 544 కి.మీ.2 (210 చదరపు మైళ్లు) విస్తీర్ణంలో ఉంది. [5]చిట్వాన్‌లో మొదటి రక్షిత ప్రాంతాలు స్థాపించబడినప్పుడు, థారు తెగకు చెందిన ప్రజలు వారి సాంప్రదాయ భూముల నుండి బలవంతంగా మారవలసి వచ్చింది. థారు ప్రజలు భూమిని కలిగి ఉండే హక్కును ప్రభుత్వం నిరాకరించింది. తద్వారా వారు భూమిలేని పేదరికం ప్రజల వర్గంలోకి మారారు. జాతీయ ఉద్యానవనాన్ని స్థాపించినప్పుడు, నేపాల్ సైనికులు ఉద్యానవన సరిహద్దులో ఉన్న గ్రామాలను ధ్వంసం చేశారు. ఏనుగులను ఉపయోగించి పొలాలను తొక్కించటం, ఇళ్లను తగలబెట్టడంలాంటి విధ్యంసకచర్యలు జరిపారు. థారు ప్రజలుపై తుపాకులు గురిపెట్టి అక్కడి నుంచి వారు బలవంతంగా వెళ్లటానికి అనువైన పరిస్థితులు కల్పించారు.[6] 1977లో, ఉద్యానవనం విస్తీర్ణం 952.63 కి.మీ2 (367.81 చ. మై.).1997లో, బఫర్‌జోన్ 766.1 కి.మీ2 (295.8 చ. మై.) నారాయణి-రప్తి నదీ వ్యవస్థకు ఉత్తరం , పశ్చిమాన ఉద్యానవనం ఆగ్నేయ సరిహద్దు భారతదేశానికి అంతర్జాతీయ సరిహద్దు మధ్య జోడించబడింది. [1] చిట్వాన్ జాతీయ ఉద్యానవనం ప్రధాన కార్యాలయం కసరాలో ఉంది.మొసళ్లు, తాబేలు సంరక్షణ, పెంపక కేంద్రాలు సమీపంలో ఏర్పాటు చేయబడ్డాయి. 2008లో, ఒక రాబందుల పెంపకం కేంద్రం ప్రారంభించబడింది, నేపాల్‌లో ఇప్పుడు తీవ్రంగా అంతరించిపోతున్న రెండు జిప్స్ రాబందుల జాతుల ఓరియంటల్ వైట్-బ్యాక్డ్ వల్చర్ స్లెండర్, బిల్డ్ రాబందులు ప్రతి ఒక్కదానిలో 25 జతల వరకు అభివృద్ధి చెందాయి.
వాతావరణం
మార్చుచిట్వాన్ ప్రాంతం ఏడాది పొడవునా అధిక తేమతో కూడిన ఉష్ణమండల రుతుపవన వాతావరణాన్ని కలిగి ఉంటుంది. [2] ఈ ప్రాంతం హిమాలయాలలోని కేంద్ర వాతావరణ మండలంలో ఉంది. ఇక్కడ రుతుపవనాలు జూన్ మధ్యలో ప్రారంభమవుతాయి. సెప్టెంబరు చివరిలో తగ్గుతాయి. ఈ 14-15 వారాలలో చాలా వరకు 2,500 mమీ. (98 అం.) వార్షిక అవపాతం ఉంటుంది. అక్టోబరు మధ్యకాలం తర్వాత, రుతుపవనాల మేఘాలు వెనక్కి తగ్గుతాయి. తేమ తగ్గుతుంది. రోజువారీ ఉష్ణోగ్రత 36 °C (97 °F) నుండి 18 °C (64 °F) రాత్రులు 5 °C (41 °F) డిసెంబరు చివరి వరకు ఉంటుంది.
వృక్ష సంపద
మార్చు
జాతీయ ఉద్యానవన ప్రాంతంలోని తెరాయ్ లోపలి ప్రాంతం హిమాలయ ఉపఉష్ణమండల విశాలమైన అడవులు విలక్షణమైన వృక్షసంపదతో, ప్రధానంగా గుగ్గిలం కలప చెట్లు 70% విస్తీర్ణం ఆక్రమించాయి. బాగా ఎండిపోయిన స్వచ్ఛమైన నిలువైన సాల్ వృక్షాల లోతట్టు మైదానంలోమధ్యలో కనిపిస్తాయి. చురియా హిల్స్ సాల్ వృక్షాల దక్షిణ ప్రాంత ముఖం వెంట చిర్ పైన్ (పినస్ రోక్స్‌బర్గి) వృక్షాలతో కలుస్తాయి. పుష్పించే చిన్న చెట్లు, పొద జాతులతో ఉత్తర వాలు సాల్ సహచరులు లైన తాండ్రచెట్లు (టేర్మినాలియా), రోజ్ వుడ్ (దళ్బెర్జియా సిస్సూ), సిరిమాను చెట్లు (అనోజీసస్ లాతిఫోరియా), ఏనుగు ఆపిల్ (దిలీనియా ఇండికా), గరుగ తైల చెట్లు, బౌహినియా వహ్లీ, స్పాతోలోబస్, పార్విఫ్లోరస్ లతలు వంటివాటితో నిండి ఉంటుంది.
జంతుజాలం
మార్చు
చిట్వాన్ జాతీయ ఉద్యానవనం లో విస్తృత శ్రేణి వృక్ష జాతులు, 700కు మించి ఎక్కువ జాతుల వన్యప్రాణులు, ఇంకా పూర్తిగా సర్వే చేయని సీతాకోకచిలుక, చిమ్మట, కీటకాల జాతులు కలిగి ఉన్నాయి. కింగ్ కోబ్రా, రాక్ పైథాన్ కాకుండా, 17 ఇతర జాతుల పాములు జాతులు, నక్షత్ర తాబేలులు, ఉడుము బల్లులు కనిపిస్తాయి. గుర్తించబడిన 113 జాతుల చేపలు, మగ్గర్ మొసళ్లకు నారాయణి-రప్తి నదీ వ్యవస్థ, వాటి చిన్న ఉపనదులు అనేక రకాల ఆక్స్‌బౌ సరస్సులు ఆవాసంగా ఉన్నాయి. 1950వ దశకం ప్రారంభంలో, నారాయణి నదిలో దాదాపు 235 మొసళ్లు ఉన్నాయి. 2003లో కేవలం 38 అడవి మొసళ్లు సంఖ్యకు చేరుకుంది. మొసళ్లు ఘరియాల్ పరిరక్షణ పథకం సంతానోత్పత్తి కేంద్రంలో ప్రతి సంవత్సరం మొసళ్ల గుడ్లను నదుల వెంట సేకరిస్తారు. ఇక్కడ జంతువులను 6-9 సంవత్సరాల వయస్సు వరకు పెంచుతారు. ప్రతి సంవత్సరం తక్కువ వయస్సు మొసళ్లును నారాయణి-రప్తి నదీ వ్యవస్థలోకి తిరిగి ప్రవేశపెడతారు.కానీ వాటిలో కొద్ది సంఖ్యలో మాత్రమే జీవిస్తాయి. [7]
క్షీరదాలు
మార్చుచిత్వాన్ జాతీయ ఉద్యానవనంలో 68 క్షీరద జాతులు ఉన్నాయి. [8] ప్రపంచంలోని ఉత్తమమైన పులుల ఆవాసాలలో "అడవి రాజు " బెంగాల్ పులులకు టెరాయ్ ఒండ్రు వరద మైదానం ఒకటి. చిట్వాన్ నేషనల్ పార్క్ స్థాపించబడినప్పటి నుండి 1980లో దాదాపు 25 చిన్న పులులు సంఖ్య 70 నుండి 110కి పెరిగింది. కొన్ని సంవత్సరాలలో వేట, వరదల కారణంగా ఈ సంఖ్య తక్కువకు మారింది. 1995 నుండి 2002 వరకు జరిపిన దీర్ఘకాలిక అధ్యయనంలో పులి పరిశోధకులు 82 సంతానోత్పత్తి పులుల సాపేక్ష సమృద్ధిని, 100 కి.మీ2 (39 చ. మై.). [9] 2010, 2011లో నిఘా కెమెరా నుండి పొందిన సమాచారం మేరకు 100 కి.మీ2 (39 చ. మై.) విస్తీర్ణంలో 4.44 నుండి 6.35 మధ్య ఉంంది. మానవ కార్యకలాపాలు గరిష్ట స్థాయికి చేరుకున్న రోజులో వారు తమ తాత్కాలిక కార్యాచరణ నమూనాలను చాలా తక్కువ స్థాయికి ఉండేలా భర్తీ చేస్తారు. [10]
భారతీయ చిరుతపులులు చిట్వాన్ జాతీయ ఉద్యానవనం అంచులలో ఎక్కువగా ఉన్నాయి. అవి ఆ పులులతో సహజీవనం చేస్తాయి, అయితే ప్రధాన పులుల సామాజిక ఆవాసాల అధీనంలో ఇవి ఇమడలేవు. [11] 1988లో ఒక మేఘావృతమైన చిరుతపులిని (నియోఫెలిస్ నెబులోసా) బంధించబడింది.రక్షిత ప్రాంతం వెలుపల రేడియో కాలర్ చేయబడింది. ఇది పార్కులోకి విడుదలైందికానీ అక్కడ ఉండలేదు.[12]
చిట్వాన్ 200 నుండి 250 స్లాత్ ఎలుగుబంట్ల కలిగి ఉన్నట్లు పరిగణించబడుతుంది. బెంగాల్ నక్కలు, మచ్చల లిన్‌సాంగ్‌లు తేనె బాడ్జర్‌లు ఎర కోసం అడవిలో తిరుగుతాయి. చురియా కొండల దక్షిణ వాలులలో చారల హైనాలు ప్రబలంగా ఉన్నాయి. [13] 2011లో నిఘా కెమెరా సర్వేలో, పార్క్ దక్షిణ, పశ్చిమ భాగాలలో అడవి కుక్కలు నమోదు అయ్యాయి. అలాగే బంగారు నక్కలు, చేపలు పట్టే పిల్లులు, అడవి పిల్లులు, చిరుతపులి పిల్లులు, పెద్ద చిన్న భారతీయ సివెట్‌లు, ఆసియా పామ్ సివెట్స్, పీతలను తినడం నమోదు అయ్యాయి. ముంగిసలు, పసుపు-గొంతు మార్టెన్లు ఉన్నాయి. [14]
ఖడ్గమృగాలు
మార్చుభారతీయ ఖడ్గమృగాలు: 1973 నుండి వీటి సంఖ్య బాగా కోలుకుంది. శతాబ్దం ప్రారంభంలో 544 జంతువులకు పెరిగింది. అంటువ్యాధుల విషయంలో అంతరించిపోతున్న జాతుల మనుగడను నిర్ధారించడానికి 1986 నుండి ఏటా చిట్వాన్ నుండి బర్దియా జాతీయ ఉద్యానవనం, శుక్లఫాంట ఉద్యాన వనాలకు జంతువులను తరలిస్తారు. అయినప్పటికి వేటాడటం వల్ వీటి సంఖ్య పదేపదే తగ్గే ప్రమాదంలో పడింది: 2002లో మాత్రమే, వేటగాళ్ళు వాటి విలువైన కొమ్ములను కొట్టి విక్రయించడానికి 37 జంతువులను వధించారు. [5] చిట్వాన్‌లో భారతీయ ఖడ్గమృగాలు అత్యధికంగా ఉన్నాయి, 2015 నాటికి దేశంలో మొత్తం 645 ఖడ్గమృగాలలో 605 మాత్రమే ఉన్నట్లు అంచనా [15] గౌర్లు జాతీయ ఉద్యానవనానికి దక్షిణాన తక్కువ అందుబాటులో ఉన్న చురియా హిల్స్‌లో సంవత్సరంలో ఎక్కువ సమయం గడుపుతాయి. కానీ వసంతకాలంలో అటవీ మంటలు తగ్గినప్పుడు, పచ్చటి గడ్డి మళ్లీ పెరగడం ప్రారంభించినప్పుడు, అవి ఆకులు మేయడానికి గడ్డి భూములు నదీతీర అడవుల్లోకి దిగుతాయి. ప్రపంచంలోని అతిపెద్ద అడవి పశువుల జాతులసంఖ్య చిట్వాన్ పార్కులో 1997 నుండి 2016 సంవత్సరాలలో 188 నుండి 368 జంతువులకు పెరిగింది. అంతేకాకుండా, పక్కనే ఉన్న పర్సా వైల్డ్‌లైఫ్ రిజర్వ్‌లో 112 జంతువులను లెక్కించారు. ఈ పార్కుల మధ్య జంతువులు స్వేచ్ఛగా తిరుగుతాయి. అనేక అడవి పందులే కాకుండా సాంబార్ జింకలు, ఎర్ర ముంట్జాక్, పంది జింకలు, చితాల్ మందలు కూడా ఈ ఉద్యానవనంలో నివసిస్తాయి. నాలుగు కొమ్ముల జింకలు ప్రధానంగా కొండల్లో నివసిస్తాయి. రీసస్ కోతులు, గ్రే లంగూర్స్, భారతీయ జాతులకు చెందిన పాంగోలిన్లు,పందికొక్కులు, ఎగిరే ఉడుతలు, భారతీయ కుందేళ్ళు, అంతరించిపోతున్న హిస్పిడ్ కుందేళ్ళు, అనేక ఇతర జాతులు జంతువులు,కీటకాలు ఉన్నాయి. [13]
పక్షులు
మార్చుప్రతి సంవత్సరం అంకితమైన పక్షి పరిశీలకులు, సంరక్షకులు దేశం అంతటా సంభవించే పక్షి జాతులను సర్వే చేస్తారు. 2006లో వారు చిట్వాన్ జాతీయ ఉద్యానవనంలో 543 జాతులను నమోదు చేశారు. ఇది నేపాల్‌లోని ఇతర రక్షిత ప్రాంతం కంటే చాలా ఎక్కువ. నేపాల్‌లో ప్రపంచవ్యాప్తంగా మూడింట రెండు వంతుల జాతులు ప్రపంచవ్యాప్తంగా అంతరించిపోతున్నాయి.2008 వసంతకాలంలో అదనంగా 20 బ్లాక్-చిన్డ్ యుహినా, ఒక జత గౌల్డ్స్ సన్‌బర్డ్,ఒక జత వికసించిన తల గల పారాకీట్, ఒక స్లేటీ-రొమ్ము రైలు,ఒక అసాధారణ శీతాకాల సందర్శకుడుకు కనిపించాయి.[16]నివాస పక్షులే కాకుండా దాదాపు 160 వలస, సంచరించే జాతులు శరదృతువులో ఉత్తర అక్షాంశాల నుండి ఇక్కడ శీతాకాలం గడపడానికి చిట్వాన్‌కు చేరుకుంటాయి, వాటిలో ఎక్కువ మచ్చల డేగ, తూర్పు సామ్రాజ్య డేగ, పల్లాస్ ఫిష్-డేగ లాంటి రకాలు ఉన్నాయి . సాధారణంగా వీక్షణలలో బ్రాహ్మణ బాతులు, గూసాండర్లు ఉన్నాయి . బార్-హెడెడ్ గీస్ పెద్ద మందలు ఫిబ్రవరిలో ఉత్తరం వైపుకు వెళ్లే మార్గంలో కొన్ని రోజులు విశ్రాంతి తీసుకుంటాయి.
పర్యాటక
మార్చు
చిట్వాన్ జాతీయ ఉద్యానవనం కొవిడ్-19 వ్యాధి మహమ్మారికి ముందు సంవత్సరంలో 142,000 కంటే ఎక్కువ మంది విదేశీ పర్యాటకులను ఆకర్షించింది. ఈ ఉద్యానవనం వేలాది మంది స్థానికులను హోటల్ సిబ్బందిగా, రవాణా నిర్వాహకులుగా, ఉద్యానవన మార్గదర్శకులుగా నియమించింది. చిట్వాన్ నేచర్ గైడ్ అసోసియేషన్ అధిపతి చెప్పినదాని ప్రకారం అక్కడ దాదాపు 500 మంది ప్రొఫెషనల్ గైడ్‌లు పనిచేస్తున్నట్లు తెలుస్తుంది . ఏప్రిల్ 2021 ఏప్రిల్ నుండి ఎంత మంది విదేశీ సందర్శకులను చూశారని అడిగినప్పుడు, అతను "ముగ్గురు లేదా నలుగురు" అని బదులిచ్చారు. నేపాల్ ఆర్థిక వ్యవస్థలో పర్యాటకం ప్రధానమైంది, ఇది సంవత్సరానికి 1.3 మిలియన్ ఉద్యోగాలను, £550 మిలియన్ల సంపదను సృష్టిస్తుంది. మహమ్మారికి ముందు సంవత్సరంలో, నేపాల్ దాదాపు 1.2 మిలియన్ల సందర్శకులను స్వాగతించింది. 2020 ఏప్రిల్ నుండి డిసెంబరు వరకు, కేవలం 9,417 మంది మాత్రమే సందర్శించారు. [17]
సాహిత్యం
మార్చు- బర్డ్ కన్జర్వేషన్ నేపాల్ (2006). చిట్వాన్ పక్షులు. 543 జాతుల నివేదించబడిన పరిశీలన జాబితా. జాతీయ ఉద్యానవనాలు, వన్యప్రాణుల సంరక్షణ విభాగం, పార్టిసిపేటరీ కన్జర్వేషన్ ప్రోగ్రామ్ II, ఖాట్మండు సహకారంతో ప్రచురించబడింది.
- గురుంగ్, కె.కె, సింగ్ ఆర్. (1996). భారత ఉపఖండంలోని క్షీరదాలకు ఫీల్డ్ గైడ్. అకడమిక్ ప్రెస్, శాన్ డియాగో,
ప్రసార వార్తసేకరణ
మార్చు- సీజన్ 2, ఎపిసోడ్ 11లో ది జెఫ్ కార్విన్ ఎక్స్‌పీరియన్స్‌లో పార్క్ ప్రత్యేకమైన ఖడ్గమృగాల మంద ప్రదర్శించబడింది.
- చిట్వాన్ నేషనల్ పార్క్‌లో ట్రావెల్ ఫోటో డిస్కవరీలో జీప్ సఫారీ, వాకింగ్ ట్రెక్, విలేజ్ టూర్‌లో టూర్ అనుభవం.
ఇది కూడ చూడు
మార్చు- టెరై ఆర్క్ ల్యాండ్‌స్కేప్
- నేపాల్ వన్యప్రాణులు
ప్రస్తావనలు
మార్చు- ↑ 1.0 1.1 Nepal Biodiversity Resource Book. Protected Areas, Ramsar Sites, and World Heritage Sites (PDF). Kathmandu: International Centre for Integrated Mountain Development, Ministry of Environment, Science and Technology, in cooperation with United Nations Environment Programme, Regional Office for Asia and the Pacific. 2007. ISBN 978-92-9115-033-5. Archived from the original (PDF) on 2011-07-26. Retrieved 2021-11-29.
{{cite book}}: Cite uses deprecated parameter|authors=(help) - ↑ 2.0 2.1 Gurung, K. K. (1983). Heart of the Jungle: the Wildlife of Chitwan, Nepal. André Deutsch, London.
- ↑ Gee, E. P. (1959). "Report on a survey of the rhinoceros area of Nepal". Oryx. 5: 67–76. doi:10.1017/S0030605300000326.
- ↑ Gee, E. P. (1963). "Report on a brief survey of the wildlife resources of Nepal, including rhinoceros". Oryx. 7 (2–3): 67–76. doi:10.1017/s0030605300002416.
- ↑ 5.0 5.1 Adhikari, T. R. (2002). The curse of success. Habitat Himalaya - A Resources Himalaya Factfile, Volume IX, Number 3.
- ↑ McLean, J. (1999). "Conservation and the impact of relocation on the Tharus of Chitwan, Nepal". Himalayan Research Bulletin. XIX (2): 38–44.
- ↑ Priol, P. (2003). Gharial field study report (Report). Kathmandu, Nepal: A report submitted to Department of National Parks and Wildlife Conservation.
- ↑ Chitwan National Park Office (2015). "Biodiversity – Chitwan National Park". Government of Nepal Department of National Parks and Wildlife Conservation. Archived from the original on 2021-08-12. Retrieved 2021-11-29.
- ↑ Barlow, A.; McDougal, C.; Smith, J. L. D.; Gurung, B.; Bhatta, S. R.; Kumal, S.; Mahato, B.; Tamang, D. B. (2009). "Temporal Variation in Tiger (Panthera tigris) Populations and its Implications for Monitoring". Journal of Mammalogy. 90 (2): 472–478. doi:10.1644/07-mamm-a-415.1.
- ↑ Carter, N. H.; Shrestha, B. K.; Karki, J. B.; Pradhan, N. M. B.; J. Liu (2012). "Coexistence between wildlife and humans at fine spatial scales". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 109 (38): 15360–15365. Bibcode:2012PNAS..10915360C. doi:10.1073/pnas.1210490109. PMC 3458348. PMID 22949642.
- ↑ McDougal, C. (1988). "Leopard and Tiger Interactions at Royal Chitwan National Park, Nepal". Journal of the Bombay Natural History Society. 85: 609–610.
- ↑ Dinerstein, E.; Mehta, J. N. (1989). "The clouded leopard in Nepal". Oryx. 23 (4): 199–201. doi:10.1017/S0030605300023024.
- ↑ 13.0 13.1 Jnawali, S. R., Baral, H. S., Lee, S., Acharya, K. P., Upadhyay, G. P., Pandey, M., Shrestha, R., Joshi, D., Lamichhane, B. R., Griffiths, J., Khatiwada, A. P., Subedi, N. and Amin, R. (compilers) (2011). The Status of Nepal’s Mammals: The National Red List Series. Department of National Parks and Wildlife Conservation, Kathmandu, Nepal.
- ↑ Thapa, K.; Kelly, M. J.; Karki, J. B.; Subedi, N. (2013). "First camera trap record of pack hunting dholes in Chitwan National Park, Nepal". Canid Biology & Conservation. 16 (2): 4–7.
- ↑ Chitwan National Park Office (2015). "Rhino population". Government of Nepal Department of National Parks and Wildlife Conservation. Retrieved 31 January 2016.[permanent dead link]
- ↑ Giri, T.; Choudhary, H. (2008). "Additional Sightings". Danphe. 17 (2): 6.
- ↑ Pattisson, Pete; et al. (19 August 2021). "'No one comes here any more': the human cost as Covid wipes out tourism". The Guardian. Retrieved 22 August 2021.