వికీపీడియా

జగ్జీవన్ రాం

భారత స్వాతంత్ర ఉద్యమకారుడు మరియు రాజకీయవేత్త

జగ్జీవన్ రాం (ఏప్రిల్ 5, 1908 - జులై 6, 1986) పేరొందిన స్వాతంత్ర్య సమర యోధుడు, సంఘ సంస్కర్త. రాజకీయవేత్త. బీహార్లోని వెనుకబడిన వర్గాలనుంచి వచ్చాడు. అతను బాబూజీగా ప్రసిద్ధుడు. భారత పార్లమెంటులో నలభై ఏళ్ళపాటు వివిధ మంత్రి పదవులు నిర్వహించడమే కాకుండా ఉపప్రధానిగా వ్యవహరించాడు. 1935లో అంటరాని వారికి సమానత్వం కోసం అంకితమైన ఆల్ ఇండియా డిప్రెస్డ్ క్లాసెస్ లీగ్ అనే సంస్థను స్థాపించడంలో అతను కీలక పాత్ర పోషించాడు.1937లో బీహార్ శాసనసభకు ఎన్నికయ్యాడు, ఆ తర్వాత గ్రామీణ కార్మిక ఉద్యమాన్ని నిర్వహించాడు.

బాబూ జగ్జీవన్ రాం
జగ్జీవన్ రాం

1991లో భారత తపాలా బిళ్ళమీద బాబూ జగ్జీవన్ రాం బొమ్మ

పదవీ కాలం
1977 మార్చి 24 – 1979 జూలై 28
ప్రధాన మంత్రి మొరార్జీ దేశాయ్
ముందు మొరార్జీ దేశాయ్
తరువాత యశ్వంతరావ్ చవాన్
పదవీ కాలం
1977 మార్చి 24 – 1978 జూలై 1
ప్రధాన మంత్రి మొరార్జీ దేశాయ్
ముందు సర్దార్ స్వరణ్ సింగ్
తరువాత సర్దార్ స్వరణ్ సింగ్
పదవీ కాలం
1970 జూన్ 27 – 1974 అక్టోబరు 10
ప్రధాన మంత్రి ఇందిరా గాంధీ
ముందు బన్సీలాల్
తరువాత చిదంబరం సుబ్రమణ్యం
వ్యక్తిగత వివరాలు
జననం (1908-04-05)1908 ఏప్రిల్ 5
చంద్వా, భోజ్‌పూర్ జిల్లా, బీహార్, ఒకప్పటి బ్రిటీషు రాజ్యం (ఇప్పటి భారతదేశం)
మరణం 1986 జూలై 6(1986-07-06) (వయసు 78)
రాజకీయ పార్టీ భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ - జగ్జీవన్ (1981–1986)
ఇతర రాజకీయ పార్టీలు భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (1977 కు ముందు)
ప్రజాస్వామ్య కాంగ్రెస్ (1977)
జనతా పార్టీ (1977–1981)
సంతానం సురేశ్
మీరా కుమార్
పూర్వ విద్యార్థి బెనారస్ హిందూ విశ్వవిద్యాలయం
కలకత్తా విశ్వవిద్యాలయం

1946లో, అతను జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ తాత్కాలిక ప్రభుత్వంలో అతి పిన్న వయస్కుడైన మంత్రిగా బాధ్యతలు చేపట్టాడు. భారతదేశపు మొట్టమొదటి క్యాబినెట్ కార్మిక మంత్రి, భారత రాజ్యాంగ పరిషత్ సభ్యుడు.అతను సామాజిక న్యాయం రాజ్యాంగంలో పొందుపరచబడిందని నిర్ధారించాడు. అతను భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ సభ్యుడిగా నలభై సంవత్సరాలకు పైగా వివిధ శాఖల క్యాబినెట్ మంత్రిగా పనిచేశాడు. మరీ ముఖ్యంగా అతను 1971 ఇండో-పాక్ యుద్ధం జరిగిన సమయంలో భారత రక్షణ మంత్రిగా ఉన్నాడు, ఫలితంగా బంగ్లాదేశ్ ఏర్పాటుకు సుగమం ఏర్పడింది. భారతదేశంలో హరిత విప్లవం, భారత వ్యవసాయాన్ని ఆధునీకరించడంలో అతను అందించిన సహకారం, కేంద్ర వ్యవసాయ మంత్రిగా తన రెండు పదవీకాలాల్లో 1974 కరువు సమయంలో, ఆహార సంక్షోభాన్ని నివారించటానికి ప్రత్యేకంగా అదనపు మంత్రిత్వ శాఖను నిర్వహించమని కోరినప్పుడు అంగీకారం తెలుపటం ఎప్పటికీ గుర్తుంచుకోవాల్సిన విషయం.[1] [2]

భారత అత్యవసర స్థితి సమయంలో (1975-77) ప్రధాని ఇందిరాగాంధీకి మద్దతు ఇచ్చినప్పటికీ, 1977 లో కాంగ్రెస్‌ని విడిచిపెట్టి, జనతా పార్టీ కూటమిలో చేరాడు.తరువాత కాంగ్రెస్‌ ఫర్ డెమోక్రసీ పార్టీతో పాటు అతను భారత ఉప ప్రధానమంత్రిగా పనిచేశాడు (1977-79). తరువాత 1981లో, అతను భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (జె) ను స్థాపించాడు. అతని మరణం తరువాత, అతను స్వతంత్ర భారతదేశం మొట్టమొదటి క్యాబినెట్‌లో చివరిగా జీవించి ఉన్న చివరి తాత్కాలిక మంత్రి, జీవించి ఉన్న చివరి సభ్యుడు.

ప్రారంభ జీవితం, విద్య

మార్చు

జగ్జీవన్ రామ్ బీహార్‌లోని అర్రా సమీపంలోని చంద్వాలో భారతీయ కుల వ్యవస్థలోని చమర్ కులంలో జన్మించాడు. [3] అతనికి అన్నయ్య సంత్ లాల్ ముగ్గురు సోదరీమణులు ఉన్నారు. అతని తండ్రి సోభీ రామ్ బ్రిటిష్ భారతీయ సైన్యం తరుపున పెషావర్‌ నందు నియమించబడ్డాడు, కానీ తర్వాత కొన్ని విభేదాల కారణంగా రాజీనామా చేసి, తన స్వగ్రామం చంద్వాలో వ్యవసాయ భూమిని కొనుగోలు చేసి అక్కడ స్థిరపడ్డాడు. అతను శివ నారాయణి వర్గానికి చెందిన మహంత్ అయ్యాడు. చేతిరాతలో బాగా నైపుణ్యం ఉంది.స్థానికంగా పంపిణీ చేయబడిన విభాగం కోసం అనేక పుస్తకాలను రాసాడు.[4] [5]

జగ్జీవన్ 1914 జనవరిలో ప్రాథమిక విద్య స్థానిక పాఠశాలలో అభ్యసించాడు. అతని తండ్రి అకాల మరణం తరువాత, జగ్జీవన్, అతని తల్లి వాసంతి దేవికి తీవ్రమైన ఆర్థిక పరిస్థితి ఏర్పడింది. అతను 1920 లో అర్రాలోని అగర్వాల్ మిడిల్ స్కూల్లో చేరాడు.అక్కడ మొదటిసారి బోధనా మాధ్యమం ఆంగ్ల భాష నేర్చుకున్నాడు. 1922 లో అర్రా టౌన్ స్కూల్లో చేరాడు.ఇక్కడ అతను మొదటిసారిగా కుల వివక్షను ఎదుర్కొన్నాడు. అయినా అతను నిరాశ చెందలేదు. ఆ పాఠశాలలో తరచుగా ఉదహరించే సంఘటన జరిగింది.పాఠశాలలో రెండు నీటి కుండలు, ఒకటి హిందువులకు, మరొకటి ముస్లింలకు ఉండే సంప్రదాయం ఉంది. జగ్జీవన్ హిందూ కుండ నుండి నీరు తాగాడు.అతను అంటరాని తరగతికి చెందినవాడు కాబట్టి, ఈ విషయం ప్రిన్సిపాల్‌కు నివేదించారు.ఆ సంఘటన తరువాత ప్రిన్సిపాల్‌ పాఠశాలలో అంటరానివారి కోసం మూడవ కుండను ఉంచాడు.జగ్జీవన్ ఆ కుండను రెండుసార్లు పగలగొట్టి నిరసన తెలిపాడు. ప్రిన్సిపాల్ మూడవ కుండ పెట్టడాన్ని వ్యతిరేకించాడు.[4] [5]1925 లో జరిగిన ఆ సంఘటనలు జగ్జీవన్ జీవితంలో ఒక మలుపు తిప్పాయి. ఒకసారి మదన్ మోహన్ మాలవ్య ఆ పాఠశాలను సందర్శించాడు.ఆ సమయంలో జగ్జీవన్ స్వాగత ప్రసంగంతో ఆకట్టుకున్నాడు. బెనారస్ హిందూ విశ్వవిద్యాలయంలో చేరమని ఆహ్వానించాడు.

జగ్జీవన్ రామ్ తన మెట్రిక్యులేషన్ మొదటి డివిజన్‌లో ఉత్తీర్ణత సాధించి,1927 లో బనారస్ హిందూ యూనివర్సిటీలో చేరాడు. అక్కడ అతనికి బిర్లా ఉపకారవేతనం లభించింది. ఇంటర్ సైన్స్ పరీక్షలో ఉత్తీర్ణత సాధించాడు. బి.హెచ్.యుు లో ఉన్నప్పుడు, అతను సామాజిక వివక్షకు వ్యతిరేకంగా నిరసన తెలిపేందుకు షెడ్యూల్డ్ కులాల విద్యార్థులను సమూహపర్చాడు. [6] ఒక దళిత విద్యార్థిగా, అతను స్థానిక క్షౌరశాలలలో జుట్టు కత్తిరింపులు, వసతి గృహాలలో భోజనం దగ్గర వివక్ష వంటి ప్రాథమిక సేవలను నిరాకరించాడు.చివరికి జగ్జీవన్ బి.హెచ్.యుు.ను విడిచిపెట్టి కలకత్తా విశ్వవిద్యాలయంలో తన విద్యను కొనసాగించాడు. 2007లో బి.హెచ్.యుు.లో కుల వివక్ష, ఆర్థిక వెనుకబాటుతనాన్ని అధ్యయనం చేయడానికి సామాజిక శాస్త్రాల ఫ్యాకల్టీలో బాబు జగ్జీవన్ రామ్ తో ఏర్పాటు చేసారు. [7] [8]

అతను బి.ఎస్.సి.డిగ్రీ పొందాడు.1931 లో కలకత్తా విశ్వవిద్యాలయం నుండి పట్టభద్రుడయ్యాడు.అక్కడ అతను మళ్లీ వివక్ష సమస్యల వైపు దృష్టిని ఆకర్షించడానికి సమావేశాలను నిర్వహించాడు. మహాత్మా గాంధీ ప్రారంభించిన అంటరానితనం వ్యతిరేక ఉద్యమంలో పాల్గొన్నాడు. [9]

తొలి ఎదుగుదల

మార్చు

నేతాజీ సుభాష్ చంద్రబోస్ కోల్‌కతాలో 1928 లో వెల్లింగ్టన్ స్క్వేర్‌లో మజ్దూర్ ర్యాలీని నిర్వహించాడు. ఇందులో సుమారు 50,000 మంది పాల్గొన్నారు. వినాశకరమైన 1934 నేపాల్ - బీహార్ భూకంపం సంభవించినప్పుడు అతను సహాయక చర్యలలో చురుకుగా పాల్గొన్నాడు.అక్కడ జగ్జీవన్ రామ్ చేసిన సేవలు ప్రశంసించబడ్డాయి.[10] 1935 చట్టం ప్రకారం జనాదరణ పొందిన పాలనను ప్రవేశపెట్టినప్పుడు షెడ్యూల్డ్ కులాలకు చట్టసభలలో ప్రాతినిధ్యం కల్పించినప్పుడు, జాతీయవాదులు, బ్రిటిష్ విధేయులు బిహార్‌లోని సామాజిక, ఆర్థిక పరిస్థితిపై అతనికి మొదటి జ్ఞానం ఉన్నందున అతనిని సంప్రదించారు. అతను జాతీయవాదులతో కలిసి రాజకీయాలలోకి వెళ్లడానికి ఎంచుకుని, కాంగ్రెస్‌లో చేరాడు. జగ్జీవన్ రామ్ బీహార్ కౌన్సిల్‌కు నామినేట్ అయ్యాడు. అతను అణగారిన వర్గాలకు సమర్థవంతమైన ప్రతినిధిగా విలువైనవాడు మాత్రమే కాదు, అతనికి బి.ఆర్. అంబేద్కర్‌ను ఎదుర్కోగలశక్తికూడా ఉంది.అతను 1937లో బీహార్ శాసనసభకు ఎన్నికై య్యాడు. అయితే, నీటిపారుదల సుంకం సమస్యపై అతను తన సభ్యత్వానికి రాజీనామా చేశాడు.[11] దానికి జగ్జీవన్ రామ్ తన ప్రజలను నడిపించలేని "పిరికివాడు" అని విమర్శించారు. [12]

1935లో, అతను అఖిల భారత అణగారిన వర్గాల కూటమి స్థాపనకు సహకరించాడు.అది అంటరానివారి కోసం సమానత్వం సాధించడానికి అంకితమైన సంస్థ. అతను భారత జాతీయ కాంగ్రెసె లోకి ఆకర్షించబడ్డాడు. అదే సంవత్సరంలో 1935 హిందూ మహాసభ సెషన్‌లో దేవాలయాలు, తాగునీటి బావులను దళితులకు ప్రవేశం కల్పించాలని తీర్మానం ప్రతిపాదించాడు.[2] 1940 ల ప్రారంభంలో సత్యాగ్రహం, క్విట్ ఇండియా ఉద్యమాలలో చురుకుగా పాల్గొన్నందుకు రెండుసార్లు జైలు శిక్ష అనుభవించాడు. యూరోపియన్ దేశాల మధ్య జరిగిన రెండవ ప్రపంచ యుద్ధంలో భారతదేశం పాల్గొనడాన్ని బహిరంగంగా ఖండించిన ప్రధాన నాయకులలో అతను ఒకడు.దాని కోసం అతను 1940 లో జైలు శిక్ష అనుభవించాడు. [13] భారత రాజ్యాంగ పరిషత్ [14] నందు అతను దళితుల హక్కుల కోసం వాదించాడు.

రాజకీయ జీవితం

మార్చు

1946లో జగ్జీవన్ రామ్ జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ తాత్కాలిక ప్రభుత్వంలో అతి పిన్న వయస్కుడైన మంత్రి అయ్యాడు. తదుపరి భారత మంత్రివర్గంలో కార్మిక మంత్రిగా, భారతదేశంలో అనేక కార్మిక సంక్షేమ విధానాలకు పునాది వేశాడు.[15] అతను 1947 ఆగస్టు 16 న జెనీవాలో జరిగిన అంతర్జాతీయ కార్మిక సంస్థ కార్మిక సదస్సుకు హాజరైన ప్రతిష్టాత్మక ఉన్నత స్థాయి ప్రతినిధి బృందంలో ఒకడు.రామ్ ప్రధాన రాజకీయ గురువు, గొప్ప గాంధేయవాది, బీహార్ బిభూతి అనుగ్రహ నారాయణ్ సిన్హాతో పాటు, అప్పటి ప్రతినిధి బృందానికి అధిపతిగా, కొన్ని రోజుల తరువాత అతను అంతర్జాతీయ కార్మిక సంస్థ అధ్యక్షుడిగా ఎన్నికయ్యాడు.[16] [17] అతను 1952 వరకు కార్మిక మంత్రిగా పనిచేశాడు.జగ్జీవన్ రామ్ 1952 వరకు కార్మిక మంత్రిగా పనిచేశాడు. భారత రాజ్యాంగాన్ని రూపొందించిన రాజ్యాంగ పరిషత్ ఒక సభ్యుడు.రామ్ 1946లో తాత్కాలిక జాతీయ ప్రభుత్వంలో పనిచేశాడు.[18]తరువాత అతను నెహ్రూ క్యాబినెట్ లో కమ్యూనికేషన్స్ (1952-56), రవాణా, రైల్వేలు (1956-62), రవాణా, కమ్యూనికేషన్స్  శాఖలకు (1962-63) లో ఇంకా అనేక శాఖలకు మంత్రి పదవులను నిర్వహించాడు.[19]

ఇందిరాగాంధీ ప్రభుత్వంలో, అతను కార్మిక, ఉపాధి, పునరావాసం మంత్రిగా (1966-67), కేంద్ర ఆహార వ్యవసాయ శాఖ మంత్రిగా (1967–70) పనిచేశాడు. అతని పదవీకాలంలో హరిత విప్లవాన్ని విజయవంతంగా నడిపించినందుకు రామ్ బాగా గుర్తు ఉండిపోయాడు.[20] [2] [21] 1969లో కాంగ్రెస్ పార్టీ చీలిపోయినప్పుడు, జగ్జీవన్ రామ్ ఇందిరాగాంధీ నాయకత్వంలోని శిబిరంలో చేరాడు. దాని విభాగానికి అధ్యక్షుడయ్యాడు.రక్షణ మంత్రిగా (1970–74) పనిచేశాడు.అతడిని క్యాబినెట్‌లో వర్చువల్ నంబర్ 2, వ్యవసాయం, నీటిపారుదల మంత్రిగా (1974-77) చేశాడు.జగ్జీవన్ రామ్ రక్షణ మంత్రిగా ఉన్న సమయంలోనే 1971 లో ఇండో-పాకిస్తాన్ యుద్ధం జరిగింది.ఆ యుద్దంలో బంగ్లాదేశ్ స్వాతంత్ర్యం పొందింది.భారత అత్యవసర పరిస్థితులలో చాలా వరకు ప్రధాన మంత్రి ఇందిరా గాంధీకి విధేయుడిగా ఉండగా, 1977లో అతను ఐదుగురు ఇతర రాజకీయ నాయకులతో కలిసి క్యాబినెట్‌కు రాజీనామా చేసి, కాంగ్రెస్ ఫర్ డెమోక్రసీ ఏర్పాటు చేశాడు.

ఢిల్లీలోని ప్రసిద్ధ రామ్ లీలా మైదానంలో ఒక ఆదివారంనాడు ఎన్నికలకు కొన్ని రోజుల ముందు జరిగిన ప్రతిపక్ష ర్యాలీలో జగ్జీవన్ రామ్ ప్రసంగించాడు. జాతీయ ప్రసార సంస్థ దూరదర్శన్ ద్వారా బ్లాక్‌బస్టర్ మూవీ బాబీని ప్రసారం చేయడం ద్వారా ప్రదర్శనలో పాల్గొనకుండా జనాన్ని ఆపడానికి ప్రయత్నించారని ఆరోపించాడు.ఈ ర్యాలీకి ఇప్పటికీ పెద్ద సంఖ్యలో జనాలు వచ్చారు, మరుసటి రోజు ఒక వార్తాపత్రిక శీర్షిక "బాబు బాబీని ఓడించింది." అనే వార్తను ప్రచురించింది. [22] మొరార్జీ దేశాయ్ ప్రధానమంత్రిగా ఉన్నప్పుడు 1977 నుండి 1979 వరకు అతను భారతదేశ ఉప ప్రధానమంత్రిగా ఉన్నాడు. మంత్రివర్గంలో చేరడానికి మొదట్లో అయిష్టతతో, 1977 మార్చి 24 న ప్రమాణ స్వీకారోత్సవానికి హాజరు కాలేదు, కానీ చివరికి జయప్రకాష్ నారాయణ్ ఆదేశం మేరకు హాజరయ్యాడు. "కేవలం ఒక వ్యక్తిగా కాదు" కానీ రాజకీయ సామాజిక శక్తిగా " [23] అతనికి మరోసారి రక్షణ శాఖ ఇవ్వబడింది. ప్రభుత్వంలో అతని చివరి స్థానం 1977-1979 జనతా పార్టీ (మొరార్జీ దేశాయి) ప్రభుత్వంలో భారత ఉప ప్రధానమంత్రిగా ఉంది. [24] [25] [26]

1952 లో జరిగిన మొదటి ఎన్నికల నుండి 1986 లో మరణించే వరకు నలభై సంవత్సరాలపాటు పార్లమెంటేరియన్‌గా (పార్లమెంటు సభ్యుడు) కొనసాగాడు. అతను బీహార్‌లోని ససారం నియోజకవర్గం

నుండి ఎన్నికయ్యాడు. 1936 నుండి 1986 వరకు పార్లమెంటులో అతని నిరంతర ప్రాతినిధ్యం ప్రపంచ రికార్డుగా గణతికెక్కింది.

వ్యక్తిగత జీవితం

మార్చు

1933 ఆగస్టులో, అతని మొదటి భార్య అనారోగ్యంతో మరణించింది.మరలా తిరిగి 1935 జూన్ లో, అతను కాన్పూర్ ప్రసిద్ధ సామాజిక కార్యకర్త బీర్బల్ కుమార్తె ఇంద్రాణి దేవిని వివాహం చేసుకున్నాడు. ఈ దంపతులకు ఇద్దరు పిల్లలు ఉన్నారు.

తన్మయి

మార్చు

అతని అంత్యక్రియల స్థలం తన్మయి స్మారక చిహ్నంగా మార్చారు.అతని జయంతిని భారతదేశంలో తన్మయి (సమానత్వ దినోత్సవం) గా జరుపుతారు.అతని జన్మదినోత్సవ వేడుకలు 2008 లో దేశవ్యాప్తంగా జరిగాయి.అతని మరణానంతరం భారతరత్న ప్రదానం చేయాలని హైదరాబాద్‌లో ఇప్పటికీ వినిపిస్తాయి.[27] [28] 1973 లో ఆంధ్రా యూనివర్సిటీ అతనికి గౌరవ డాక్టరేట్ ప్రదానం చేసింది.2009 లో అతని 101 వ జయంతి సందర్భంగా, అతని విగ్రహాన్ని విశ్వవిద్యాలయ ఆవరణలో ఆవిష్కరించారు. [29]

భారతదేశం ప్రభుత్వం ఢిల్లీలో అతని సిద్ధాంతాలను ప్రచారం చేయడానికి, 'బాబు జగ్జీవన్ రామ్ నేషనల్ ఫౌండేషన్' సామాజిక న్యాయ మంత్రిత్వ శాఖ ద్వారా ఏర్పాటు చేయబడింది.[30]రైల్వే ప్రొటెక్షన్ ఫోర్స్ అధికారులకు శిక్షణ అకాడమీకి జగ్జీవన్ రామ్ పేరు పెట్టారు. [31] దేశీయంగా నిర్మించిన మొట్టమొదటి ఎలక్ట్రిక్ లోకోమోటివ్, వామ్-1 మోడల్, అతని పేరును పెట్టారు.అది తూర్పు రైల్వే ద్వారా పునరుద్ధరించబడింది. [32]

2015 లో, బాబు జగజీవన్ రామ్ ఇంగ్లీష్ మీడియం సెకండరీ స్కూల్ పుణెలోని మహాత్మాగాంధీ నగర్‌లో స్థాపించబడింది. 2016 మార్చి నాటికి, ఈ పాఠశాల నుండి 1257 మంది 8 వ తరగతి విద్యార్థులకు సేవలు అందిస్తుంది. 7 వ తరగతి దాటిన విద్యను అందించే మొట్టమొదటి పూణే మునిసిపల్ కార్పొరేషన్ పబ్లిక్ స్కూల్ కావడం ద్వారా ఈ పాఠశాల జగజీవన్ రామ్ విద్య అట్టడుగు వర్గాల ప్రజలందరికీ విద్యాఅవకాశం కల్పించింది. [33]

నిర్వహించిన పదవులు

మార్చు

ప్రభుత్వం - రాజకీయాల

  • వరుసగా 30 సంవత్సరాల పాటు కేంద్ర శాసనసభ సభ్యుడు. [14]
  • భారతదేశంలో సుదీర్ఘకాలం క్యాబినెట్ మంత్రిగా ఉన్న రికార్డు అతని సొంతం. [34]
  • కేంద్ర కార్మిక మంత్రి, 1946-1952. [34]
  • కేంద్ర కమ్యూనికేషన్ మంత్రి, 1952-1956. [34]
  • కేంద్ర రవాణా, రైల్వే మంత్రి, 1956–1962. [34]
  • కేంద్ర రవాణా కమ్యూనికేషన్ మంత్రి, 1962-1963. [34]
  • కేంద్ర కార్మిక, ఉపాధి, పునరావాసం మంత్రి, 1966-1967. [34]
  • కేంద్ర ఆహార, వ్యవసాయ మంత్రి, 1967-1970. [34]
  • కేంద్ర రక్షణ మంత్రి, 1970–1974, 1977-1979. [34]
  • కేంద్ర వ్యవసాయ, నీటిపారుదల మంత్రి, 1974-1977. [34]
  • భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ అధ్యక్షుడు
  • వ్యవస్థాపక సభ్యుడు, కాంగ్రెస్ ఫర్ డెమోక్రసీ పార్టీ (జనతా పార్టీతో జతకట్టింది), 1977. [35]
  • భారత ఉప ప్రధాన మంత్రి, 24 జనవరి 1979 - 28 జూలై 1979. [36]
  • వ్యవస్థాపకుడు, కాంగ్రెస్ (జె) . [37]

ఇవికూడా చూడండి

మార్చు

మూలాలు

మార్చు
  1. ↑ Swaminathan, M. S. (7 February 2008). "Jagjivan Ram & inclusive agricultural growth". The Hindu. Archived from the original on 10 February 2008.
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 "Prez, PM call for a second green revolution". The Times of India. 6 April 2008. Archived from the original on 24 October 2012. Retrieved 27 August 2009.
  3. ↑ "INDIEN : In den Staub - DER SPIEGEL 35/1979".
  4. ↑ 4.0 4.1 Profile Jagjivan Ram:Early life Archived 9 ఏప్రిల్ 2011 at the Wayback Machine
  5. ↑ 5.0 5.1 Bakshi, S. R. (1992). Jagjivan Ram: The Harijan Leader. Anmol Publications PVT. LTD. pp. 1–2. ISBN 81-7041-496-2.
  6. ↑ Jagjivan ram Research Reference and Training Div., Ministry of I & B, Govt. of India.
  7. ↑ "Denied table, given Chair". The Telegraph (Kolkata). 1 November 2007. Retrieved 25 August 2009.
  8. ↑ "BHU News: A chair for late Jagjivan Ram inaugurated". IT-BHU. August 2007. Archived from the original on 9 March 2009. Retrieved 25 August 2009.
  9. ↑ Jagjivan ram Research Reference and Training Div., Ministry of I & B, Govt. of India.
  10. ↑ "Valedictory Centenary Lecture by President of India on Jagjivan Ram Centenary Function". President of India website. 5 April 2008.
  11. ↑ Past Presidents Archived 5 మే 2009 at the Wayback Machine Indian National Congress INC Official website.
  12. ↑ "Learning the Use of Symbolic Means: Dalits, Ambedkar Statues and the State in Uttar Pradesh". 18 April 2019.
  13. ↑ "Jagjivan Ram an example of development politics". The Hindu. 6 April 2007. Archived from the original on 5 January 2010.
  14. ↑ 14.0 14.1 "Jagjivan Ram". Constituent Assembly Debates. Centre for Law and Policy Research. Archived from the original on 15 జూన్ 2018. Retrieved 15 June 2018.
  15. ↑ Kohli, Atul (2001). The success of India's democracy. Cambridge [u.a.]: Cambridge University Press. p. 37. ISBN 978-0521805308. Retrieved 12 September 2017.
  16. ↑ Kamat. "Biography: Anugrah Narayan Sinha". Kamat's archive. Retrieved 25 June 2006.
  17. ↑ Nehru, Jawaharlal (1984). Selected works of Jawaharlal Nehru, Volume 14, Part 2. Jawaharlal Nehru Memorial Fund. p. 340.
  18. ↑ Sharma, Jagdish Chandra (2002). Indian prime ministership : a comprehensive study. New Delhi: Concept. p. 19. ISBN 9788170229247.
  19. ↑ Haqqi, Anwarul Haque (1986). Indian Democracy at the Crossroads I. New Delhi: Mittal Publications. p. 122.
  20. ↑ Brass, Paul R. (1994). The Politics of India since Independence (The new Cambridge history of India.) (2. ed.). Cambridge: Cambridge Univ. Press. p. 249. ISBN 978-0521453622.
  21. ↑ "Babu Jagjivan Ram Bhavan to be built". The Hindu. 6 April 2007. Archived from the original on 6 December 2007.
  22. ↑ "Emergency: Memories of the dark midnight". The Hindu, Business Line. 25 June 2005.
  23. ↑ Mirchandani, G.G. (2003). 320 Million Judges. Abhinav Publications. p. 178. ISBN 81-7017-061-3.
  24. ↑ Sharma, Jagdish Chandra (2002). Indian prime ministership : a comprehensive study. New Delhi: Concept. pp. 39–40. ISBN 9788170229247.
  25. ↑ Mirchandani, G.G. (2003). 320 Million Judges. Abhinav Publications. pp. 95–96. ISBN 9788170170617.
  26. ↑ "Niece vs aunt in battle for Jagjivan Ram legacy". Indian Express. 20 March 2014.
  27. ↑ "Confer Bharat Ratna on Jagjivan Ram: Naidu". The Hindu. 6 April 2006. Archived from the original on 5 November 2007.
  28. ↑ "Tributes paid to Jagjivan Ram". The Hindu. 6 April 2007. Archived from the original on 5 November 2012.
  29. ↑ "Jagjivan Ram's services recalled". The Hindu. 6 April 2009. Archived from the original on 10 April 2009.
  30. ↑ "A brief on Babu Jagjivan Ram National Foundation" (PDF). socialjustice.nic.in. Archived from the original (PDF) on 10 April 2009.
  31. ↑ "Ministry of Railways (Railway Board)". www.indianrailways.gov.in. Retrieved 12 February 2019.
  32. ↑ "Reincarnation of WAM1 20202 Jagjivan Ram". www.irfca.org. Retrieved 12 February 2019.
  33. ↑ "The Need at iTeach Schools". iteachschools.org. Archived from the original on 15 March 2016.
  34. ↑ 34.0 34.1 34.2 34.3 34.4 34.5 34.6 34.7 34.8 ఉల్లేఖన లోపం: చెల్లని <ref> ట్యాగు; CADIndia2 అనే పేరుగల ref లలో పాఠ్యమేమీ ఇవ్వలేదు
  35. ↑ Mirchandani, G. G. (2003). 320 Million Judges. Abhinav Publications. pp. 90–100. ISBN 81-7017-061-3.
  36. ↑ "Babu Jagjivan Ram". Babu Jagjivan Ram National Foundation. Retrieved 4 July 2018.
  37. ↑ Andersen, Walter K. (1982) India in 1981: Stronger Political Authority and Social Tension, published in Asian Survey, Vol. 22, No. 2, A Survey of Asia in 1981: Part II. pp. 119–135

వెలుపలి లంకెలు

మార్చు
"https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=జగ్జీవన్_రాం&oldid=4347200" నుండి వెలికితీశారు