పెదగంజాం
పెదగంజాం | |
|---|---|
 | |
.svg)  పెదగంజాం | |
| అక్షాంశ రేఖాంశాలు: 15°38′34.12″N 80°13′56.73″E / 15.6428111°N 80.2324250°E | |
| దేశం | భారతదేశం |
| రాష్ట్రం | ఆంధ్రప్రదేశ్ |
| జిల్లా | బాపట్ల |
| మండలం | చినగంజాం |
| విస్తీర్ణం | 9.45 కి.మీ2 (3.65 చ. మై) |
| జనాభా (2011)[1] | 7,972 |
| • జనసాంద్రత | 840/కి.మీ2 (2,200/చ. మై.) |
| అదనపు జనాభాగణాంకాలు | |
| • పురుషులు | 4,056 |
| • స్త్రీలు | 3,916 |
| • లింగ నిష్పత్తి | 965 |
| • నివాసాలు | 2,198 |
| ప్రాంతపు కోడ్ | +91 ( 08592  ) |
| పిన్‌కోడ్ | 523186 |
| 2011 జనగణన కోడ్ | 591030 |
పెదగంజాం ప్రకాశం జిల్లా, చినగంజాం మండలంలోని గ్రామం. ఇది మండల కేంద్రమైన చినగంజాం నుండి 10 కి. మీ. దూరం లోను, సమీప పట్టణమైన చీరాల నుండి 35 కి. మీ. దూరంలోనూ ఉంది. 2011 భారత జనగణన గణాంకాల ప్రకారం ఈ గ్రామం 2198 ఇళ్లతో, 7972 జనాభాతో 945 హెక్టార్లలో విస్తరించి ఉంది. గ్రామంలో మగవారి సంఖ్య 4056, ఆడవారి సంఖ్య 3916. షెడ్యూల్డ్ కులాల సంఖ్య 773 కాగా షెడ్యూల్డ్ తెగల సంఖ్య 290. గ్రామ జనగణన లొకేషన్ కోడ్ 591030[2].
గ్రామ చరిత్ర
మార్చుఇది పురాతన కాలంలో ఒక బౌద్ధ భిక్షువుల ప్రధాన నివాసం. 1871లో అప్పటి జిల్లా కలెక్టర్ బాస్ వెల్ ఇక్కడ బౌద్ధస్థూపాలు ఉన్నట్లు గుర్తించారు. తర్వాత వచ్చిన ఆంగ్లేయ అధికారి అలెగ్జాండర్ రియల్, ఇక్కడ ఉన్న పాటిదిబ్బలపై 1888 లో త్రవ్వకాలు జరపడంతో, ఇక్కడ హీనాయాన బొద్ధమతానికి చెందిన అనేక స్థూపాల ఆనవాళ్ళు, శిల్పాలు దొరికినవి. సా.శ. రెండవ శతాబ్దంలో యఙశ్రీ శాతకర్ణి వేయించిన సంస్కృత శాసనాలు గూడా ఇక్కడ లభ్యమైనవి.
గ్రామం పేరు వెనుక చరిత్ర
మార్చుఈ గ్రామాన్ని ఒకప్పుడు గంగాపురం, గంధపురం అని పిలిచేవారు.
గ్రామ భౌగోళికం
మార్చుసమీప గ్రామాలు
మార్చుచినగంజాం 5.2 కి.మీ, కనపర్తి 6.8 కి.మీ, తిమ్మసముద్రం 7.2 కి.మీ, రాపర్ల 7.9 కి.మీ, కడవకుదురు 8.9 కి.మీ.
గ్రామ పంచాయతీ
మార్చు2013, జూలైలో ఈ గ్రామ పంచాయతీకి జరిగిన ఎన్నికలలో కె.కాటాక్షమ్మ, సర్పంచిగా ఎన్నికైంది.
విద్యా సౌకర్యాలు
మార్చుగ్రామంలో ప్రభుత్వ ప్రాథమిక పాఠశాలలు 11, ప్రభుత్వ ప్రాథమికోన్నత పాఠశాల ఒకటి, ప్రభుత్వ మాధ్యమిక పాఠశాల ఒకటి ఉన్నాయి. సమీప బాలబడి ఉప్పుగుండూరులో ఉంది.సమీప జూనియర్ కళాశాల చినగంజాంలోను, ప్రభుత్వ ఆర్ట్స్ / సైన్స్ డిగ్రీ కళాశాల, ఇంజనీరింగ్ కళాశాల‌లు వేటపాలెంలోనూ ఉన్నాయి. సమీప వైద్య కళాశాల గుంటూరులోను, పాలీటెక్నిక్‌ వేటపాలెంలోను, మేనేజిమెంటు కళాశాల ఒంగోలులోనూ ఉన్నాయి. సమీప వృత్తి విద్యా శిక్షణ పాఠశాల, అనియత విద్యా కేంద్రం వేటపాలెంలోను, దివ్యాంగుల ప్రత్యేక పాఠశాల ఒంగోలు లోనూ ఉన్నాయి.
వైద్య సౌకర్యం
మార్చుప్రభుత్వ వైద్య సౌకర్యం
మార్చుపెదగంజాంలో ఉన్న ఒక ప్రాథమిక ఆరోగ్య ఉప కేంద్రంలో డాక్టర్లు లేరు. ఒకరు పారామెడికల్ సిబ్బంది ఉన్నారు.ప్రాథమిక ఆరోగ్య కేంద్రం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. పశు వైద్యశాల, సంచార వైద్య శాల గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. సమీప సామాజిక ఆరోగ్య కేంద్రం, మాతా శిశు సంరక్షణ కేంద్రం, టి. బి వైద్యశాల గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి. అలోపతి ఆసుపత్రి, ప్రత్యామ్నాయ ఔషధ ఆసుపత్రి, డిస్పెన్సరీ, కుటుంబ సంక్షేమ కేంద్రం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ. కంటే ఎక్కువ దూరంలో ఉన్నాయి.
ప్రైవేటు వైద్య సౌకర్యం
మార్చురెండు మందుల దుకాణాలు ఉన్నాయి.
తాగు నీరు
మార్చుగ్రామంలో కుళాయిల ద్వారా రక్షిత మంచినీటి సరఫరా జరుగుతోంది. కుళాయిల ద్వారా శుద్ధి చేయని నీరు కూడా సరఫరా అవుతోంది. బావుల నీరు కూడా అందుబాటులో ఉంది. గ్రామంలో ఏడాది పొడుగునా చేతిపంపుల ద్వారా నీరు అందుతుంది. కాలువ/వాగు/నది ద్వారా, చెరువు ద్వారా కూడా గ్రామానికి తాగునీరు లభిస్తుంది.
పారిశుధ్యం
మార్చుమురుగునీరు బహిరంగ కాలువల ద్వారా ప్రవహిస్తుంది. మురుగునీటిని నేరుగా జలవనరుల్లోకి వదులుతున్నారు. గ్రామంలో సంపూర్ణ పారిశుధ్య పథకం అమలవుతోంది. సామాజిక మరుగుదొడ్డి సౌకర్యం లేదు. ఇంటింటికీ తిరిగి వ్యర్థాలను సేకరించే వ్యవస్థ లేదు. సామాజిక బయోగ్యాస్ ఉత్పాదక వ్యవస్థ లేదు. చెత్తను వీధుల పక్కనే పారబోస్తారు.
సమాచార, రవాణా సౌకర్యాలు
మార్చుపెదగంజాంలో సబ్ పోస్టాఫీసు సౌకర్యం, పోస్ట్ అండ్ టెలిగ్రాఫ్ ఆఫీసు ఉన్నాయి. పోస్టాఫీసు సౌకర్యం గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది. లాండ్ లైన్ టెలిఫోన్, పబ్లిక్ ఫోన్ ఆఫీసు, మొబైల్ ఫోన్, ఇంటర్నెట్ కెఫె / సామాన్య సేవా కేంద్రం మొదలైన సౌకర్యాలు ఉన్నాయి. ప్రైవేటు కొరియర్ గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉంది.
గ్రామానికి సమీప ప్రాంతాల నుండి ప్రభుత్వ రవాణా సంస్థ బస్సులు తిరుగుతున్నాయి. సమీప గ్రామాల నుండి ఆటో సౌకర్యం కూడా ఉంది. వ్యవసాయం కొరకు వాడేందుకు గ్రామంలో ట్రాక్టర్లున్నాయి. ప్రైవేటు బస్సు సౌకర్యం, రైల్వే స్టేషన్ మొదలైనవి గ్రామానికి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి.
జాతీయ రహదారి, జిల్లా రహదారి గ్రామం గుండా పోతున్నాయి. రాష్ట్ర రహదారి, ప్రధాన జిల్లా రహదారి గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి. గ్రామంలో తారు రోడ్లు, కంకర రోడ్లు, మట్టిరోడ్లూ ఉన్నాయి.
మార్కెటింగు, బ్యాంకింగు
మార్చుగ్రామంలో వ్యవసాయ పరపతి సంఘం ఉంది. గ్రామంలో స్వయం సహాయక బృందం, పౌర సరఫరాల కేంద్రం ఉన్నాయి. ఏటీఎమ్, వాణిజ్య బ్యాంకు గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. రోజువారీ మార్కెట్, వారం వారం సంత గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. సహకార బ్యాంకు గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది. వ్యవసాయ మార్కెటింగ్ సొసైటీ గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉంది.
ఆరోగ్యం, పోషణ, వినోద సౌకర్యాలు
మార్చుగ్రామంలో సమీకృత బాలల అభివృద్ధి పథకం, అంగన్ వాడీ కేంద్రం, ఇతర పోషకాహార కేంద్రాలు ఉన్నాయి. గ్రామంలో వార్తాపత్రిక పంపిణీ జరుగుతుంది. అసెంబ్లీ పోలింగ్ కేంద్రం, జనన మరణాల నమోదు కార్యాలయం ఉన్నాయి. సినిమా హాలు, గ్రంథాలయం, పబ్లిక్ రీడింగ్ రూం గ్రామం నుండి 5 నుండి 10 కి.మీ. దూరంలో ఉన్నాయి. ఆశా కార్యకర్త, ఆటల మైదానం గ్రామం నుండి 10 కి.మీ.కి పైబడిన దూరంలో ఉన్నాయి.
విద్యుత్తు
మార్చుగ్రామంలో గృహావసరాల నిమిత్తం విద్యుత్ సరఫరా వ్యవస్థ ఉంది. రోజుకు 7 గంటల పాటు వ్యవసాయానికి, 18 గంటల పాటు వాణిజ్య అవసరాల కోసం కూడా విద్యుత్ సరఫరా చేస్తున్నారు.
భూమి వినియోగం
మార్చుపెదగంజాంలో భూ వినియోగం కింది విధంగా ఉంది:
- అడవి: 201 హెక్టార్లు
- వ్యవసాయేతర వినియోగంలో ఉన్న భూమి: 100 హెక్టార్లు
- వ్యవసాయం సాగని, బంజరు భూమి: 110 హెక్టార్లు
- బంజరు భూమి: 241 హెక్టార్లు
- నికరంగా విత్తిన భూమి: 293 హెక్టార్లు
- నీటి సౌకర్యం లేని భూమి: 122 హెక్టార్లు
- వివిధ వనరుల నుండి సాగునీరు లభిస్తున్న భూమి: 412 హెక్టార్లు
నీటిపారుదల సౌకర్యాలు
మార్చుపెదగంజాంలో వ్యవసాయానికి నీటి సరఫరా కింది వనరుల ద్వారా జరుగుతోంది.
- కాలువలు: 412 హెక్టార్లు
ఉత్పత్తి
మార్చుపెదగంజాంలో ఈ కింది వస్తువులు ఉత్పత్తి అవుతున్నాయి.
ప్రధాన పంటలు
మార్చుగ్రామంలో ప్రధాన వృత్తులు
మార్చుపెదగంజాం గ్రామంలో ఎక్కువుగా వ్యవసాయ కూలీలు ఉన్నారు అంతే కాకుండా ప్రభుత్వ ఉద్యోగులు కూడా ఉన్నారు.
గ్రామంలోని దర్శనీయ ప్రదేశములు/దేవాలయములు
మార్చుశ్రీ భావ నారాయణ స్వామి దేవాలయం
మార్చు
పెదగంజాంలో ప్రసిద్ధమయినది భావ నారాయణ స్వామి దేవాలయం. ఈ ఆలయ ముఖ మండపం వద్ద నున్న శాసనం ఆధారంగా ఈ ఆలయాన్ని ఏడవ శతాబ్దంలో నిర్మించినట్లు తెలియుచున్నది. అనంతరం శ్రీ కృష్ణదేవరాయల కాలంలో అభివృద్ధి జరిగింది. ఈ ఆలయం రైల్వే స్టేషన్ నుండి 4 కి.మీ. బస్ స్టాండ్ నుండి 6 కి.మీ. దూరంలో ఉంటుంది. ఈ దేవాలయంలో, 2014, మార్చి-8 శనివారం నాడు, స్వామివారి మూల విరాట్టును సూర్యకిరణాలు తాకినవి. సూర్యోదయం సమయంలో, స్వామివారి పాదాల నుండి మోకాళ్ళ వరకూ తాకినవి. ఈ కమనీయ సన్నివేశాన్ని తిలకించి భక్తులు పరవశించారు. ముఖ మంటపానికి సుమారు 100 అడుగుల దూరంలో ఉండే స్వామిని, సూర్యకిరణాలు నేరుగా తాకటం, ఒక గొప్ప అద్భుతమని గ్రామస్థులు తెలిపారు. ఆలయ నిర్మాణం, వాస్తు, ఖగోళ, శిల్పశాస్త్రాల శైలి ఆధారంగా, ప్రతి సంవత్సరం మార్చి, అక్టోబరు నెలలలో, మొదటి రెండు వారాలలో, రెండు సార్లుగా ఉత్తరాయణం, దక్షిణాయన కాలాలలో ఈ విధంగా జరుగుచున్నది. పెదగంజాం సమీప గ్రామ, పట్టణాల భక్తులే గాకుండా, వివిధ ప్రాంతాల భక్తులు ముందుగానే వచ్చి, వేకువ ఝాము నుండి వేచి యుండి, ఈ అపురూప దృశ్యాన్ని తిలకించి తరించారు. మబ్బులు పట్టకుండా ఉంటే, మరో 5 రోజులు సూర్యకిరణాలు స్వామిని తాకుతాయని వేద పండితులు చెబుతున్నారు.
గణాంకాలు
మార్చు2001 వ.సంవత్సరం జనాభా లెక్కల ప్రకారం గ్రామ జనాభా 7,433. ఇందులో పురుషుల సంఖ్య 3,778, మహిళల సంఖ్య 3,655, గ్రామంలో నివాస గృహాలు 1,783 ఉన్నాయి.గ్రామ విస్తీర్ణం 945 హెక్టారులు.
మూలాలు
మార్చు- ↑ 1.0 1.1 2011 ఆంధ్ర ప్రదేశ్ జనగణన డేటా - గ్రామాలు దత్తాంశ సమితి (in ఇంగ్లీష్), భారత రిజిస్ట్రార్ జనరల్, జనగణన కమిషనరు కార్యాలయం, Wikidata Q42501043, archived from the original on 11 July 2017
- ↑ "Office of the Registrar General & Census Commissioner, India - Village amenities of 2011".