శివ సహస్రనామాలు
శివుని పేర్లు "వెయ్యి పేర్లు జాబితా"
(శివ సహస్రనామములు నుండి దారిమార్పు చెందింది)
శివ సహస్రనామాలు శివుని పేర్లు "వెయ్యి పేర్లు జాబితా" ఉంది, హిందూమతం అత్యంత ముఖ్యమైన దేవతలలో శివుడు ఒకరు. హిందూ మతం సంప్రదాయంలోని సహస్రనామాలు ఒక రకం భక్తి శ్లోకం (సంస్కృతం: స్తోత్రం ), ఒక దేవత యొక్క అనేక పేర్లు, సహస్రనామములు జాబితా లోని పేర్లు దైవాన్ని ప్రశంసించినట్లు అవుతోంది, ఆ దైవం సంబంధం లక్షణాలు, విధులు, ప్రధాన పురాణాలలో ఒక కూలంకషంగా జాబితా (కేటలాగ్) ను అందిస్తాయి. శివ సహస్రనామ స్తోత్రము వీటన్నింటి స్తోత్రరూపం.
సందర్భాలు
శివ సహస్రనామములు కనీసం ఎనిమిది వేర్వేరు రూపాలు ఉన్నాయి.[1] మహాభారతం యొక్క అనుశాశిక పర్వం కనిపించటం ఈ సంప్రదాయం యొక్క గుజ్జుగా భావిస్తారు.[2] రామ్ కరణ్ శర్మ ఎనిమిది సందర్భములుగా విశ్లేషించారు:[3]
- 1. మహాభారతం 13.17.30-150 (అనుశాశన పర్వం) కథనంలో, కృష్ణ, శివుడు యొక్క 1,008 పేర్లు యుధిష్టరుడు నకు వివరించినట్లు రచనలో ఉంది. యుధిష్టరుడు భీష్ముడు ని శివుని పేర్లు చెప్పమని కోరాడు. కానీ భీష్ముడు తన అజ్ఞానం ఒప్పుకొని, కృష్ణుడు ని అడగమని యుధిష్టరునకు చెప్తాడు. విష్ణువు యొక్క వెయ్యి పేర్లు లేదా విష్ణు సహస్రనామములు కూడా అదే అధ్యాయం నందు రావడం సంభవిస్తుంది. విష్ణు సహస్రనామములుతో పేర్లు కొన్ని అతివ్యాప్తికి దారితీసింది. అందుకు ఆది శంకరాచార్యులు శివ, విష్ణువు రెండూ ఒకరే (అద్వైతం) అని నిర్ధారించారు.
- 2. లింగ పురాణం (పర్వం 1, లిం.పు 1.65.54-168) మహాభారతం అనుశాసన పర్వం నకు దగ్గరగా ఉంది.
- 3. లింగ పురాణం (పర్వం 2, లిం.పు 1.98.27-159), లిం.పు వెర్షన్ 1 నకు ఉమ్మడిగా కొన్ని భాగాలలో కానీ ఇతర మూలాలలో కూడా ఉంది
- 4. శివపురాణం 4.35.1-131..
- 5. మహాభారతం (శాంతిపర్వం వెర్షన్). మహాభారతం విమర్శనాత్మక ప్రచురణ ఈ వెర్షన్ కలిగి లేదు; ఇది పుస్తకం (శాంతిపర్వం) లో 12 భాగంగా భావిస్తారు. కానీ, విమర్శనాత్మక ప్రచురణలో అపెండిక్స్ 28 కి దిగజారిందిగా ఉంది, టెక్స్ట్ తదుపరి ఆలస్యంగా అదనంగా ప్రాతినిధ్యం పొందింది. గీతా ప్రెస్ సంచికలో యధాతథంగా అది , 12.284.68-180 శ్లోకాలు వంటివి ప్రధాన టెక్స్ట్ భాగంగా ఉంచారు.
- 6. వాయు పురాణం (1.30.179-284) దాదాపు మహాభారతం శాంతిపర్వం విభాగం వలె ఉంటుంది.
- 7. 'బ్రహ్మాండ పురాణం (38.1.1-100) లోనిది దాదాపు వాయు పురాణం విభాగము వలె ఉంటుంది.
- 8. మహాభాగవతం ఉపపురాణం (67.1-125) నందు తులనాత్మకంగా ఇటీవల మూలం యొక్క కనిపిస్తుంది.
శివుడు ప్రసిద్ధ పేర్లు
మొత్తం 113 పేర్లు దాని అర్థంతో పాటు, ఈ క్రింది రాసినవి పొందుపరచ బడ్డాయి..
| పేరు | అర్థం | పేరు | అర్థం |
|---|---|---|---|
| ఆశుతోష్ | తక్షణమే కోరికలు నెరవేర్చువాడు | అజ | పుట్టని |
| అక్షయగుణ | అపరిమిత గుణ దేవుడు | అనఘ | ఏ తప్పు లేకుండా |
| అనంతద్రిష్టి | అనంతం దృష్టి | ఆగాద్ | అన్ని సమయం అత్యధికంగా ఆనందించు |
| అవ్యయప్రభు | నాశనం దేవుడు | భైరవ్ | భయంకర దేవుడు |
| భాలనేత్ర | నొసలులో ఒక కన్ను కలిగినవాడు | భోలేనాథ్ | దయాహ్రుదయ దేవుడు |
| భూతేశ్వర | దయ్యాలు, ఆత్మల యొక్క దేవుడు | భూదేవ | భూమి దేవుడు |
| భూతపాల | దయ్యాలు పరిరక్షకుడు | చంద్రపాల్ | చంద్రుడి పాలకుడు |
| చంద్రప్రకాష్ | ఒక వైపు చంద్రుని కలిగి ఉన్నవాడు | దయాళు | కారుణ్యం |
| దేవదేవ | దేవతలకు దేవుడు | ధనదీప | ధనాధిపతి |
| ధ్యానదీప్ | Iధ్యానం, ఏకాగ్రత చిహ్నం | ద్యుతిధర | ప్రకాశం దైవం |
| దిగంబర | ఆకాశామే తన బట్టలుగా కలవాడు | దుర్జనీయ | తెలుసుకొనుట కష్టం |
| దుర్జయ | లొంగనివాడు | గంగాధర | గంగానది దేవుడు |
| గిరిజాపతి | గిరిజ యొక్క సహవాసి | గుణగ్రాహి | గుణాలు అంగీకరించిన |
| రుగుదేవ | అన్నింటిలో అగ్రగణ్యుడు | హర | పాపాలు హరించు |
| హరి | సస్టెయినర్, డిస్ట్రాయర్ | జగదీశ | యూనివర్స్ యొక్క మాస్టర్ |
| జరాదిశామన | బాధలనుండి నుండి విమోచకుడు | జతిన్ | జుట్టు అట్టకట్టు కొనినవాడు |
| కైలాస | శాంతి ప్రసాదించే తల్లి | కలాసాధిపతి | మౌంట్ కైలాష్ యొక్క అధిపతి |
| కోచాడైయాన్ | పొడవైన హెయిర్ మ్యాటెడ్ లాక్స్ దేవుడు | కైలాసనాథ్ | మౌంట్ కైలాష్ గురువు |
| కాంత | ఎవర్-రేడియంట్ | కపాలిన్ | పుర్రెలు ఒక నెక్లెసుగా ధరించినవాడు |
| ఖత్వంగిన్ | తన చేతిలో ఖత్వంగిన్ క్షిపణి | కుండలిన్ | చెవిపోగులు ధరించినవాడు |
| లలాటాక్ష | నొసలులో ఒక కన్ను కలిగినవాడు | లింగాధ్యక్ష | లింగాలకు అద్యక్షుడు |
| లింగరాజ | స్తంభించినవాడు | లోకాంకర | త్రిలోకాలు సృష్టికర్త |
| లోకపాల | ప్రపంచం సంరక్షణ తీసుకున్నవాడు | మహాబుద్ధి | చాలా తెలివైనవాడు |
| మహాదేవ | అతిగొప్ప దేవుడు | మహాకాల | అన్నికాలాల్లో అధిదేవుడు |
| మహామాయ | గొప్ప భ్రమలు | మహామృత్యుంజయ | మరణం మహాగొప్ప విజయం |
| మహానిధి | అతిగొప్ప నిధి | మహాశక్తిమయ | అనంతమైన శక్తులు కలిగినవాడు |
| మహాయోగి | దేవాధిదేవుడు | మహేశ | అత్యున్నత దేవుడు |
| మహేశ్వర | దేవతలకు దేవత | నాగభూషణ | అలంకారానికి సర్పాలు ధరించువాడు |
| నటరాజ | నృత్య కళకు రాజు | నీలకంఠ | నీలం గొంతు ఒకటి కలవాడు |
| నిత్యసుందర | ఎన్నటికీ అందమైన | నృత్యప్రియ | నృత్య ప్రేమికుడు |
| ఓంకార | ఓం సృష్టికర్త | పలన్హార్ | అందరినీ రక్షించువాడు |
| పరమేశ్వర | దేవతలలో ఆదిదేవుడు | పరంజ్యోతి | అతిగొప్ప ప్రకాశవంటుడు |
| పశుపతి | ప్రాణులందరికీ దేవుడు | పినాకిని | తన చేతిలో ఒక విల్లు కలవాడు |
| ప్రణవ | ఓమ్ అక్షరం మూలకర్త | ప్రియభక్త | భక్తులకు ఆరాధ్యుడు |
| ప్రియదర్శన | పప్రేమ దృష్టి కలవాడు | పుష్కర | పోషణ ఇచ్చేవాడు |
| పుష్పలోచన | పువ్వుల వంటి కళ్ళు కలిగి ఉన్నవాడు | రావిలోచన | కంటిలో సూర్యుడు కలిగి ఉన్నవాడు |
| రుద్రాక్ష | భయంకరమైనవాడు | సదాశివ | రుద్ర వంటి కళ్ళు కలిగినవాడు |
| సనాతన | శాశ్వతమైన దేవుడు | సర్వాచార్య | పార్థ రథ చోదకుడు (అర్జున) |
| సర్వశివ | శాశ్వతమైన దేవుడు | సర్వతపన | అన్నింటికి గురువైనవాడు |
| సర్వయోని | ఎల్లప్పుడూ స్వచ్ఛమైనవాడు | సర్వేశ్వర | అన్ని దహించువాడు |
| సర్వేశ | దేవతల దేవుడు | శంకర | అన్ని దేవతల అధిపతి |
| శివ | సంతోషం ధామము | శూలిన | సంతోషం ఇవ్వగలిగినవాడు |
| శ్రీకాంత | ఎల్లప్పుడూ స్వచ్ఛమైనవాడు | శృతిప్రకాశ | ఒక త్రిశూలాన్నిచేతిలో ధరించినవాడు |
| శుద్ధవిగ్రహ | ఘనమైన మెడ కలవాడు | స్కందగురు | వేదాలను ప్రకాశింప చేసేవాడు |
| సోమేశ్వర | స్వచ్ఛమైన శరీరం కలవాడు | శాంతా | స్కంధ (వేదాలు) గురువైనవాడు |
| శ్రేష్ఠ | చంద్రుడి ప్రభువు | సుఖద | ఆనందం ప్రదాత |
| సుప్రీత | ఎంతో దయగలవాడు | సురగణ | పరిచారకులు దేవతలుగా కలిగినవాడు |
| సురేశ్వర | దేవతలకు దేవుడు | స్వయంభు | స్వీయ వ్యక్తం |
| తేజస్విని | ప్రకాశం వ్యాప్తి చేయువాడు | త్రిలోచన | మూడు కన్నులు కల దేవుడు |
| త్రిలోకపతి | త్రిలోకాలన్నింటికీ దేవుడు | త్రిపురారి | త్రిపుర శత్రువు |
| త్రిశూల | చేతిలో ఒక త్రిశూలాన్ని ధరించినవాడు | ఉమాపతి | ఉమ సహవాసి |
| వాచస్పతి | మాటలకు అధిపతి | వజ్రహస్త | అతని చేతిలో ఒక పిడుగు కలిగి ఉన్నవాడు |
| వరద | వరద దేవుడు | వేదకర్త | వేదాలు మూలకర్త |
| వీరభద్ర | ప్రపంచ అత్యున్నత ప్రభువు | విశాలాక్ష | విస్తృత దృష్టిగల ప్రభువు |
| విశ్వేశ్వర | విశ్వానికి ప్రభువు | వృషవాహన | తన వాహనం ఎద్దు కలిగి ఉన్నవాడు |
| విశ్వనాథ | విశ్వము గురువు | కమాలాక్షణ | కమలం దృష్టిగల ప్రభువు |
| శ్ంభు | అన్నింటికీ మూలం | శుభంకర | ఒక సింబాలిక్ వ్యక్తిగా ఒక జట్టు లేదా ఇతర సమూహం స్వీకరించిన ఒక వ్యక్తి |
శివుని పూర్తి వెయ్యి నామాలు వాటి అర్ధాలు
మూలాలు
- ↑ Sharma, pp. viii-ix.
- ↑ English translation: Mahabharata 13.17 translated by Kisari Mohan Ganguly (published between 1883 and 1896). This is the source for the version presented in Chidbhavananda, who refers to it being from the Mahabharata but does not explicitly clairify which of the two Mahabharata versions he is using. See Chidbhavananda, p.5.
- ↑ Sharma, pp. viii-xxviii.
- ↑ Kumar, Vijaya (2006). The Thousand Names of Shiva. Sterling Publishers.
- ↑ Jagdish Lal Shastri, Arnold Kunst (1978). Ancient Indian tradition & mythology, Volume 3. Motilal Banarsidass. p. 1404-1406.
బయటి లింకులు
- Shiva Sahasranama from Linga Purana Archived 2009-01-26 at the Wayback Machine (ITRANS)