1945 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు
బ్రిటిషు భారతదేశంలో డిసెంబరు 1945లో సెంట్రల్ లెజిస్లేటివ్ అసెంబ్లీ, కౌన్సిల్ ఆఫ్ స్టేట్ సభ్యులను ఎన్నుకోవడానికి సాధారణ ఎన్నికలు జరిగాయి. [2] ఎన్నికైన 102 సీట్లలో 57 గెలుచుకుని భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ అతిపెద్ద పార్టీగా అవతరించింది. [3] ముస్లిం లీగ్ అన్ని ముస్లిం నియోజకవర్గాలను గెలుచుకుంది, కానీ ఇతర స్థానాలను గెలుచుకోలేకపోయింది. మిగిలిన 13 స్థానాల్లో పంజాబ్‌లోని సిక్కు నియోజకవర్గాల్లో 8 యూరోపియన్లకు, 3 స్వతంత్ర అభ్యర్థులకు, 2 అకాలీ అభ్యర్థులకు దక్కాయి. [4] 1946లో జరిగిన ప్రాంతీయ ఎన్నికలతో పాటు ఈ ఎన్నికలు జిన్నాకు, విభజనవాదులకూ వ్యూహాత్మక విజయంగా నిరూపితమయ్యాయి. కాంగ్రెస్ గెలిచినప్పటికీ, లీగ్ ముస్లిం ఓట్లను ఏకం చేసింది. అఖండ భారతదేశం అత్యంత అస్థిరంగా ఉంటుందని ఈ ఎన్నికలతో స్పష్టంగా తెలియడంతో ప్రత్యేక ముస్లిం మాతృభూమిని మరింత బలంగా కోరుకునే శక్తిని లీగ్ పొందింది.
| |||||||||||||||||||
102 ఎన్నుకునే స్థానాలు 52 seats needed for a majority | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
.jpg)
ఎన్నికైన సభ్యులు తరువాత భారత రాజ్యాంగ సభను ఏర్పాటు చేశారు.
బ్రిటిషు భారతదేశంలో జరిగిన చివరి సార్వత్రిక ఎన్నికలు ఇవి. తరువాతి ఎన్నికలు భారతదేశంలో 1951-52 లోను, పాకిస్థాన్‌లో 1970 లోనూ జరిగాయి.
నేపథ్యం
మార్చు1945 సెప్టెంబరు 19న, వైస్రాయ్ లార్డ్ వేవెల్ కేంద్ర, ప్రాంతీయ శాసనసభలకు 1945 డిసెంబరు నుండి 1946 జనవరి వరకు ఎన్నికలు జరుగుతాయని ప్రకటించాడు. ఈ ఎన్నికల తర్వాత ఎగ్జిక్యూటివ్ కౌన్సిల్ ఏర్పాటు చేస్తామని, రాజ్యాంగ నిర్మాణ సంస్థను ఏర్పాటు చేస్తామని కూడా అతను ప్రకటించాడు.[2][5]
భారత ప్రభుత్వ చట్టం 1935 అఖిల భారత సమాఖ్యను ప్రతిపాదించినప్పటికీ, రాజరిక సంస్థానాలు దానిలో చేరడానికి సుముఖంగా లేవని ప్రభుత్వం భావించినందున అది జరగలేదు. పర్యవసానంగా, 375 మంది సభ్యులను ఎన్నుకోకుండా, 102 సీట్లను మాత్రమే భర్తీ చేయాల్సి వచ్చింది. అందువల్ల కేంద్ర శాసనసభ ఎన్నికలు భారత ప్రభుత్వ చట్టం 1919 నిబంధనల ప్రకారం జరిగాయి.
ఫలితాలు
మార్చుసెంట్రల్ లెజిస్లేటివ్ అసెంబ్లీ
మార్చు| Party | Seats | |
|---|---|---|
| Congress | 57 | |
| Muslim League | 30 | |
| Akali Dal | 2 | |
| Europeans | 8 | |
| Independents | 5 | |
| Total | 102 | |
| మూలం: Schwartzberg Atlas | ||
ప్రావిన్స్ వారీగా సభ్యత్వం
మార్చు| ప్రావిన్స్ | యూరోపియన్లు | స్వతంత్ర | చిన్న పార్టీలు | కాంగ్రెస్ (జనరల్ |
కాంగ్రెస్ (జనరల్ కానిది) |
ముస్లిం లీగ్ | మొత్తం |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| అస్సాం | ? | ? | 1? | 4 | |||
| అజ్మీర్-మెర్వారా | 1 | 1 | |||||
| బెంగాల్ | 3 | ? | ? | 5? | 17 | ||
| బీహార్, ఒరిస్సా | ? | ? | 12 | ||||
| బొంబాయి | 2 | ? | ? | 2? | 16 | ||
| మధ్య ప్రాంతాలు | ? | ? | ? | 1? | 6 | ||
| ఢిల్లీ | 1 | 1 | |||||
| మద్రాసు | 1 | ? | ? | ? | 3? | 16 | |
| నార్త్ వెస్ట్ ఫ్రాంటియర్ ప్రావిన్స్ | 1[6] | 0 | 1 | ||||
| పంజాబ్ | ? | 2 (అకాలి దల్) | ? | 6 | 12 | ||
| సింధ్ | ? | 3? | |||||
| యునైటెడ్ ప్రావిన్సులు | 1 | ? | 0 | ? | ? | 4? | 16 |
| మొత్తం | 8 | 3 | 2 | 49[4] | 10 | 30 | 102? |
సెంట్రల్ లెజిస్లేటివ్ అసెంబ్లీ సభ్యులు
మార్చు- అధ్యక్షుడు: గణేష్ వాసుదేవ్ మావలంకర్
- ఉపాధ్యక్షుడు: సర్ మహమ్మద్ యామిన్ ఖాన్
- కార్యదర్శి: MN కౌల్
- డిప్యూటీ సెక్రటరీ: MVH కాలిన్స్
- సహాయ కార్యదర్శి: AJM అట్కిన్సన్
- మార్షల్: ఖాన్ బహదూర్ సర్దార్ నూర్ అహ్మద్ ఖాన్
నామినేటెడ్ సభ్యులు
మార్చు- నామినేటైన అధికారులు: పండిట్ జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ, లియాఖత్ అలీ ఖాన్, సర్దార్ వల్లభాయ్ పటేల్, ఇబ్రహీం ఇస్మాయిల్ చుంద్రిగర్, అసఫ్ అలీ, చక్రవర్తి రాజగోపాలాచారి, డాక్టర్ జాన్ మత్తై, జగ్జీవన్ రామ్, జోగేంద్ర నాథ్ స్పేన్సీ, జార్జూల్ హర్సన్లీ , బల్వంత్ సింగ్ పూరి, SC జోషి, కృష్ణనాథ్ గణేష్ అంబేగావ్కర్, రామ్ నాథ్, MV రంగాచారి, సర్ విల్ఫ్రెడ్ హెరాల్డ్ షూబర్ట్, BK గోఖలే, గోవర్ధన్ శంకర్ లాల్ భల్జా, సర్ ఫిరోజ్ మెర్వాన్ ఖరేగట్, సర్ E. ఇంగోల్డ్స్బై
- నామినేటైన అధికారేతరులు : ఫ్రాంక్ ఆర్ ., ఖాన్ బహదూర్ షర్బత్ ఖాన్, రాజా బహదూర్ రామచంద్ర మర్దరాజ్ డియో, కెప్టెన్ సర్దార్ హరేంద్ర సింగ్, డాక్టర్ PG సోలంకి, కల్నల్ కుమార్ శ్రీ హిమ్మత్సిన్హ్జీ, లెఫ్టినెంట్ కమాండర్ అఫ్తాబ్ అలీ, DD హోవెల్ థామస్ (యూరోపియన్), LS వైద్యనాథన్
ఎన్నికైన సభ్యులు
మార్చు- అజ్మీర్-మెర్వారాః ముకత్ బిహారీ లాల్ భార్గవ
- అస్సాంః రోహిణి కుమార్ చౌదరి (అస్సాం లోయ జనరల్) అరుణ్ కుమార్ చందా (సుర్మా లోయ, షిల్లాంగ్ జనరల్) నవాబ్ అలీ అస్ఘర్ ఖాన్ (ముస్లిం) పి. జె. గ్రిఫిత్స్ (యూరోపియన్)
- బెంగాల్ః శరత్ చంద్రబోస్, నాగేంద్రనాథ్ ముఖర్జీ, బాబు దేబేంద్ర లాల్ ఖాన్, శశాంక శేఖర్ సన్యాల్, క్షితిష్ చంద్ర నియోగీ, బాబు సత్యప్రియ బెనర్జీ, అబ్దుర్ రెహ్మాన్ సిద్దిఖీ, సర్ హసన్ సుహ్రావర్దీ, మౌల్వీ తమిజుద్దీన్ ఖాన్ (ఢాకా-కమ్-మైమెన్సింగ్ ముస్లిం) హాజీ చౌదరి ముహమ్మద్ ఇస్మాయిల్ ఖాన్ (బుర్ద్వాన్ & ప్రెసిడెన్సీ ముస్లిం) షేక్ రఫీద్దీన్ అహ్మద్ సిద్దిఖీ (చిట్టగాంగ్ ముస్లిం) షా అబ్దుల్ హమీద్ (రాజ్షాహి ముస్లిం) జెఫ్రీ డబ్ల్యూ. టైసన్ (యూరోపియన్) సిపి లాసన్ (యూరోపియన్ ఎం. ఎ. ఎఫ్. హిర్ట్జెల్ (యూరోపియన్ బాబు ధృతికాంత లాహిరి చౌదరి (ల్యాండ్హోల్డర్స్) ఆనంద మోహన్ పొద్దార్
- బీహార్ & ఒరిస్సాః సత్య నారాయణ్ సిన్హా (దర్భంగా కమ్ సరన్ జనరల్ బెపిన్ బిహారీ వర్మ (ముజఫర్పూర్-కమ్-చంపారన్ జనరల్ భాగీరథి మహాపాత్రా (ఒరిస్సా జనరల్ శ్రీ జగన్నాథదాస్ (ఒరిస్సా జనరల్రమయన్ ప్రసాద్, గౌరీ శంకర్ సరన్ సింగ్, బనారసి ప్రసాద్ ఝున్ఝున్వాలా (భగల్పూర్, పూర్ణియా & సంతాల్ జిల్లాలు జనరల్ రామ్ నారాయణ్ సింగ్ (హజారీబాగ్ జనరల్ ముహమ్మద్ నౌమాన్, చౌదరి ముహమ్మద్ అబిద్ హుస్సేన్, ఖాన్ బహదూర్ రెహ్మాన్, మదన్ ధారి సింగ్)
- బొంబాయిః డాక్టర్ గోపాల్రావ్ వి. దేశ్ముఖ్ (బొంబాయి సిటీ జనరల్ ఆర్. మసాని, సుఖదేవ్ ఉధవదాస్ (సింధ్ జనరల్ గణేష్ వాసుదేవ్ మావలంకర్ (బొంబాయ్ నార్తర్న్ జనరల్ అహ్మద్ ఇబ్రహీం హరూన్ జాఫర్ (బొంబాయ సెంట్రల్ ముస్లిం నార్హర్ విష్ణు గాడ్గిల్ (బొంబయి సెంట్రల్ జనరల్ బి. ఎస్. హిరాయ్, దత్తాత్రేయ పరశురామ్ కర్మార్కర్ (బొంబై సదరన్ జనరల్ ముహమ్మద్ అలీ జిన్నా (బొంబయ్ సిటీ ముస్లిం సేథ్ అబ్దుల్లా హరూన్ (సింధ్ ముస్లిం మహమ్మద్ మూసా కిల్లదార్ (బొంబెయి నార్తర్ర్న్ ముస్లిం హెచ్. జి. స్టోక్స్ (యూరోపియన్ లెస్లీ గ్విల్ట్ (యూరోపియన్ మను సుబేదార్, సర్దార్ నారాయణ్ గణపత్రో వించోర్కో, వదుబల్లి లాల్) వాదిలాల్ లల్లుభాయ్
- సెంట్రల్ ప్రావిన్సెస్, బెరార్ః ప్రసాద్ రావు కేశవరావు సాల్వే, జి. బి. దానీ, పి. బి. గోలే, సేథ్ గోవింద్ దాస్ (హిందీ డివిజన్లు) ఖాన్ సాహెబ్ నవాబ్ సిద్దిక్ అలీ ఖాన్ (ముస్లింలు) సేథ్ షియోదాస్ డాగా (భూస్వాములు)
- ఢిల్లీః అసఫ్ అలీ
- మద్రాసుః అమ్ము స్వామినాథన్, ఎన్. నారాయణ మూర్తి, వి. గంగరాజు, నయుకులు గోగినేని రంగ (గుంటూర్-కమ్-నెల్లూరు జనరల్ మదభుషి అనంతశయనమ్ అయ్యంగార్ (మద్రాసు జిల్లాలు & చిత్తూరు జనరల్ వి. సి. వెల్లింగిరి గౌండర్, ఆర్. వెంకటసుబ్బా రెడ్డి, టి. వి. శాతకోప చారి, ఎస్. టి. ఆదిత్యన్, ఎ. కరుణాకర మీనన్, ముహమ్మద్ రహ్మతుల్లా, జె. జమాల్ మొయిదీన్ సైబ్, హాజీ అబ్దుల్ సతార్ హాజీ ఎస్సాక్ సీట్ (పశ్చిమ తీరం & నీలగిరి ముస్లిం రాల్ఫ్ కామ్రౌక్స్ మోరిస్ (యూరోపియన్ ఎం. కె. జినచంద్రన్, తిరుప్పూర్ అంగప్ప రామలింగం చెట్టియార్ (సెంసలాల్, కోయంబత్తూర్ ఉత్తర ఆర్కాట్)
- NWFP: అబ్దుల్ గఫర్ ఖాన్
- పంజాబ్ః ఠాకూర్ దాస్ భార్గవ, రైజాదా హన్స్ రాజ్ (జులుండుర్ జనరల్ దివాన్ చమన్ లాల్ (పశ్చిమ పంజాబ్ జనరల్ సయ్యద్ గులాం భిక్ నైరాంగ్ (తూర్పు పంజాబ్ ముస్లిం జాఫర్ అలీ ఖాన్ (తూర్పు మధ్య పంజాబ్ ముస్లిం) హఫీజ్ మహ్మద్ అబ్దుల్లా (పశ్చిమ మధ్య పంజాబ్ ముస్లిం నవాబ్ సాహిబ్జాదా సయ్యద్ సర్ ముహమ్మద్ మెహర్ షా (ఉత్తర పంజాబ్ ముస్లిం) కెప్టెన్ సయ్యద్ ఆబిద్ హుస్సేన్, ఖాన్ బహదూర్ మఖ్దుమ్ సయ్యద్ షేర్ షా జిలానీ, సర్దార్ మంగళ్ సింగ్ (తూర్పు పంజాబ్ సిక్కు) సర్దార్ సంపురాన్ సింగ్ (పశ్చిమ పంజాబ్ సిక్కు స్క్వాడ్రన్ లీడర్ సర్దార్ సుర్జిత్ సింగ్ మజితియా)
- యునైటెడ్ ప్రావిన్సెస్ః పండిట్ బాలకృష్ణ శర్మ, కృష్ణ చంద్ర శర్మ, పండిట్ శ్రీ కృష్ణ దత్త పాలివాల్ (ఆగ్రా జనరల్ సేథ్ దామోదర్ స్వరూప్, పండిడ్ గోవింద్ మాలవీయ, శ్రీ ప్రకాశ (అలహాబాద్ & ఝాన్సీ జనరల్ మోహన్ లాల్ సక్సేనా, సర్దార్ జోగేంద్ర సింగ్, ముహమ్మద్ ఇస్మాయిల్ ఖాన్, సర్ ముహమ్మద్ యామిన్ ఖాన్ (ఆగ్రా ముస్లిం నవాజ్జాదా లియాకత్ అలీ ఖాన్, ఖాన్ బహదూర్ ఎం.సర్ విజయ ఆనంద
ఇవి కూడా చూడండి
మార్చు- భారత తాత్కాలిక ప్రభుత్వం
మూలాలు
మార్చు- ↑ "Indian National Congress: From 1885 till 2017, a brief history of past presidents". indianexpress.com. Archived from the original on 14 May 2021. Retrieved 6 June 2022.
- ↑ 2.0 2.1 Vohra, Ranbir (19 December 2012). The Making of India: A Political History. M.E. Sharpe. p. 176. ISBN 9780765629852.
- ↑ "-- Schwartzberg Atlas -- Digital South Asia Library". dsal.uchicago.edu.
- ↑ 4.0 4.1 "-- Schwartzberg Atlas -- Digital South Asia Library". dsal.uchicago.edu.
- ↑ Sen, S. N. (1997). History of the Freedom Movement in India (1857-1947). New Age International. p. 317. ISBN 9788122410495.
- ↑ History Modern India, S. N. Sen ISBN 8122417744