1947లో భారతదేశానికి స్వాతంత్ర్యం వచ్చిన తర్వాత తొలిసారిగా 1951 అక్టోబరు 25, 1952 ఫిబ్రవరి 21 మధ్య భారతదేశంలో సాధారణ ఎన్నికలు జరిగాయి.[1][2][3] ఓటర్లు భారతదేశ పార్లమెంటు దిగువ సభ అయిన మొదటి లోక్‌సభలో 489 మంది సభ్యులను ఎన్నుకున్నారు. చాలా రాష్ట్రాల శాసనసభలకు ఏకకాలంలో ఎన్నికలు జరిగాయి.[4][5]
1951–52 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలు
← 1945
25 అక్టోబర్ 1951 - 21 ఫిబ్రవరి 1952
1957 →
లోక్‌సభలోని 499 సీట్లలో 489 245 seats needed for a majority
1949 నవంబరు 26న ఆమోదించబడిన రాజ్యాంగ నిబంధనల ప్రకారం ఎన్నికలు జరిగాయి. రాజ్యాంగాన్ని ఆమోదించిన తర్వాత రాజ్యాంగ సభ తాత్కాలిక పార్లమెంట్‌గా కొనసాగింది, అయితే తాత్కాలిక మంత్రివర్గం జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ నేతృత్వంలో ఉంది . 1949లో ఎన్నికల సంఘం ఏర్పడి 1950 మార్చిలో సుకుమార్ సేన్ మొదటి ప్రధాన ఎన్నికల కమిషనర్‌గా నియమితులయ్యారు. ఒక నెల తరువాత పార్లమెంటు ప్రజాప్రాతినిధ్య చట్టాన్ని ఆమోదించింది, ఇది పార్లమెంటు & రాష్ట్ర శాసనసభలకు ఎన్నికలు ఎలా నిర్వహించాలో నిర్దేశించింది.[6] లోక్‌సభలోని 489 స్థానాలు 25 రాష్ట్రాల్లోని 401 నియోజకవర్గాలకు కేటాయించబడ్డాయి. ఫస్ట్-పాస్ట్-ది-పోస్ట్ విధానాన్ని ఉపయోగించి 314 నియోజకవర్గాలు ఒక సభ్యుడిని ఎన్నుకున్నాయి. 86 నియోజకవర్గాలు ఇద్దరు సభ్యులను ఎన్నుకున్నాయి, ఒకరు సాధారణ వర్గం నుండి ఒకరు షెడ్యూల్డ్ కులాలు లేదా షెడ్యూల్డ్ తెగల నుండి, ముగ్గురు ప్రజాప్రతినిధులతో ఒక నియోజకవర్గం ఉండేది.[7] బహుళ-సీట్ల నియోజకవర్గాలు సమాజంలోని వెనుకబడిన వర్గాలకు రిజర్వ్ చేయబడిన స్థానాలుగా సృష్టించి 1960లలో రద్దు చేయబడ్డాయి. ఈ సమయంలో రాజ్యాంగం ఇద్దరు ఆంగ్లో-ఇండియన్ సభ్యులను భారత రాష్ట్రపతి నామినేట్ చేయడానికి కూడా అవకాశం కల్పించింది.
లోక్‌సభలోని 489 స్థానాలకు 1,949 మంది అభ్యర్థులు పోటీ చేశారు. పోలింగ్ బూత్‌లో ఒక్కో అభ్యర్థికి ఒక్కో రంగు బ్యాలెట్ బాక్స్‌ను కేటాయించి దానిపై అభ్యర్థి పేరు, గుర్తు రాసి ఉంటుంది. 16,500 మంది క్లర్క్‌లను ఆరు నెలల ఒప్పందంపై నియమించి ఓటర్ల జాబితాలను టైప్ చేయడానికి, కొలేట్ చేయడానికి, రోల్స్ ముద్రించడానికి 380,000 రీమ్‌ల పేపర్‌ను ఉపయోగించారు.[8] 1951 జనాభా లెక్కల ప్రకారం 361,088,090 జనాభాలో మొత్తం 173,212,343 మంది ఓటర్లు ( జమ్మూ కాశ్మీర్ మినహా) నమోదు చేయబడ్డారు. ఇది ఆ సమయంలో నిర్వహించిన అతిపెద్ద ఎన్నిక. 21 ఏళ్లు పైబడిన భారతీయ పౌరులందరూ ఓటు వేయడానికి అర్హులు.
కఠినమైన వాతావరణం, సవాళ్లతో కూడిన లాజిస్టిక్స్ కారణంగా ఎన్నికలు 68 దశల్లో జరిగాయి.[9] మొత్తం 196,084 పోలింగ్ బూత్‌లు ఏర్పాటు చేయబడ్డాయి, వీటిలో 27,527 బూత్‌లు మహిళలకు రిజర్వు చేయబడ్డాయి. మెజారిటీ ఓటింగ్ 1952 ప్రారంభంలో జరిగింది, అయితే హిమాచల్ ప్రదేశ్ 1951లో ఓటు వేసింది, ఎందుకంటే ఫిబ్రవరి, మార్చిలో వాతావరణం సాధారణంగా ప్రతికూలంగా ఉంది, భారీ మంచుతో స్వేచ్ఛాయుత కదలికకు అవకాశం ఉంది.[10]జమ్మూ & కాశ్మీర్ మినహా మిగిలిన రాష్ట్రాలు ఫిబ్రవరి-1952 మార్చిలో ఓటు వేసాయి, 1967 వరకు లోక్‌సభ స్థానాలకు ఓటింగ్ జరగలేదు. ఎన్నికలలో మొదటి ఓట్లు హిమాచల్‌లోని చిని తాలూకా (జిల్లా)లో వేయబడ్డాయి.[11]
ఫలితంగా 45% ఓట్లను పొంది, 489 సీట్లలో 364 గెలుచుకున్న భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ (ఐఎన్‌సీ) ఘన విజయం సాధించింది. రెండవ స్థానంలో ఉన్న సోషలిస్ట్ పార్టీ కేవలం 11% ఓట్లను మాత్రమే పొంది పన్నెండు సీట్లు గెలుచుకుంది. జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ దేశానికి ప్రజాస్వామ్యబద్ధంగా ఎన్నికైన మొదటి ప్రధానమంత్రి అయ్యాడు.
మొత్తం 489 స్థానాల్లో 53 పార్టీలు, 533 మంది స్వతంత్రులు పోటీ చేశారు.[12]
పలువురు మంత్రులు తమ పదవులకు రాజీనామా చేసి సొంత పార్టీలు పెట్టి ఎన్నికల్లో పోటీ చేశారు. శ్యామ ప్రసాద్ ముఖర్జీ 1951 అక్టోబరులో జనసంఘ్‌ను స్థాపించి న్యాయ మంత్రి బి.ఆర్ అంబేద్కర్ షెడ్యూల్డ్ కులాల సమాఖ్యను పునరుద్ధరించారు (దీనిని తర్వాత రిపబ్లికన్ పార్టీగా పిలిచారు ). నెహ్రూతో విభేదాల కారణంగా కాంగ్రెస్ పార్టీ అధ్యక్షుడు పురుషోత్తం దాస్ టాండన్ తన పదవికి రాజీనామా చేశాడు.[13][14]
ముందంజలోకి రావడం ప్రారంభించిన ఇతర పార్టీలలో కిసాన్ మజ్దూర్ ప్రజా పరిషత్ కూడా ఉంది, దీని ప్రధాన కార్యకర్త ఆచార్య కృపలానీ ; రామ్ మనోహర్ లోహియా, జయప్రకాష్ నారాయణ్ నేతృత్వంలోని సోషలిస్ట్ పార్టీ, కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా . అయితే ఈ చిన్న పార్టీలు భారత జాతీయ కాంగ్రెస్‌కు వ్యతిరేకంగా ఎన్నికల స్టాండ్‌ను సాధించలేకపోయాయి.
↑ ఆరుగురు జమ్మూ కాశ్మీర్‌కు ప్రాతినిధ్యం వహిస్తున్నారు, ఇద్దరు ఆంగ్లో-ఇండియన్‌లకు ప్రాతినిధ్యం వహిస్తున్నారు, ఒకరు అస్సాంలోని పార్ట్ B గిరిజన ప్రాంతాలకు ప్రాతినిధ్యం వహిస్తున్నారు, ఒకరు అండమాన్ నికోబార్ దీవులకు ప్రాతినిధ్యం వహిస్తున్నారు .
మొదటి లోక్ సభ స్పీకర్ గణేష్ వాసుదేవ్ మావలంకర్ . మొదటి లోక్‌సభ కూడా 677 సమావేశాలకు (3,784 గంటలు) సాక్ష్యమిచ్చింది, ఇది సిట్టింగ్ గంటల సంఖ్యలో అత్యధికంగా నమోదైంది. లోక్ సభ 1952 ఏప్రిల్ 17 నుండి 1957 ఏప్రిల్ 4 వరకు పూర్తి కాలాన్ని కొనసాగించింది.
మొదటి న్యాయ మంత్రి బి.ఆర్ అంబేద్కర్ బొంబాయి (నార్త్ సెంట్రల్) [15] నియోజక వర్గంలో షెడ్యూల్డ్ కులాల సమాఖ్య అభ్యర్థిగా అతని అంతగా తెలియని మాజీ సహాయకుడు కాంగ్రెస్ అభ్యర్థి నారాయణ్ సదోబా కజ్రోల్కర్ చేతిలో ఓడిపోయారు, ఈయన అంబేద్కర్ 1,23,576 ఓట్లతో పోలిస్తే 1,38,137 ఓట్లు సాధించారు. అంబేద్కర్ రాజ్యసభ సభ్యునిగా పార్లమెంటులో ప్రవేశించారు. అతను 1954లో భండారా నుండి లోక్‌సభలోకి ప్రవేశించే మరో ప్రయత్నంలో ఉప ఎన్నికలో పోటీ చేశాడు, కానీ మళ్లీ కాంగ్రెస్‌కు చెందిన బోర్కర్ చేతిలో ఓడిపోయాడు.
ఆచార్య కృపలానీ ఉత్తరప్రదేశ్‌లోని ఫైజాబాద్‌లో కిసాన్ మజ్దూర్ ప్రజా పార్టీ అభ్యర్థిగా ఓడిపోయారు, అయితే అతని భార్య సుచేతా కృపలానీ ఢిల్లీలో కాంగ్రెస్ అభ్యర్థి మన్మోహినీ సహగల్‌పై విజయం సాధించారు.[16]
↑Guha, Ramachandra (2022). India after Gandhi: the history of the world's largest democracy (10th anniversary edition, updated and expanded, first published in hardcover ed.). New Delhi: Picador India. ISBN978-93-82616-97-9.
↑David Gilmartin (2014). "Chapter 5: The paradox of patronage and the people's sovereignty". In Anastasia Pivliavsky (ed.). Patronage as Politics in South Asia. Cambridge University Press. pp. 151–152. ISBN978-1-107-05608-4.
