ఆర్కిటిక్
ఆర్కిటిక్, భూమికి ఉత్తరాన ఉన్న ధ్రువ ప్రాంతం. ఆర్కిటిక్‌లో ఆర్కిటిక్ మహాసముద్రం, ప్రక్కనే ఉన్న సముద్రాలు అలాస్కా (యునైటెడ్ స్టేట్స్), ఫిన్లాండ్, గ్రీన్లాండ్ (డెన్మార్క్), ఐస్లాండ్, ఉత్తర కెనడా, నార్వే, రష్యా స్వీడన్ ఉన్నాయి. ఆర్కిటిక్ ప్రాంతంలోని భూమి కాలానుగుణంగా మంచు, మంచు కవచాలను కలిగి ఉంటుంది, ప్రధానంగా చెట్ల రహిత శాశ్వత మంచు (శాశ్వతంగా స్తంభింపచేసిన భూగర్భ మంచు) టండ్రా ప్రాంతాలు కలిగి ఉంటుంది. ఆర్కిటిక్ సముద్రంలో కూడా చాలా ప్రదేశాలలో కాలానుగుణ సముద్రపు మంచు గడ్డలు కలిగి ఉంటుంది.
 | |
| వైశాల్యం | 1,42,00,000 కి.మీ.[1] |
|---|---|
| జనాభా | 1,000 నుండి 5,000 - ఋతువును బట్టి |
| జనసాంద్రత | 0.00008 నుండి 0.00040 కి.మీ. |
| నివసించేవారు | Arctic |
| దేశాలు | 0 |
| ఇంటర్‌నెట్ టాప్ లెవెల్ డొమైన్ | తక్కువగా ఉంటుంది. |
| పెద్ద నగరాలు | |
.svg)
ప్రత్యేకమైన పర్యావరణ ప్రాంతం
మార్చుఆర్కిటిక్ ప్రాంతం భూమి పర్యావరణ వ్యవస్థలలో ఒక ప్రత్యేకమైన ప్రాంతం. ఈ ప్రాంతంలోని సంస్కృతులు ఆర్కిటిక్ దేశీయ ప్రజలు దాని చల్లని విపరీత పరిస్థితులకు అనుగుణంగా ఇండ్ల నిర్మాణం,దుస్తుల తయ్యారు చేసుకుంటూ ఉన్నారు. ఆర్కిటిక్ జీవితంలో జూప్లాంక్టన్ ఫైటోప్లాంక్టన్, చేపలు సముద్ర క్షీరదాలు, పక్షులు, భూమి జంతువులు, మొక్కలు మానవ సమాజాలు తగినవిదంగా ఉన్నాయి.[2] ఆర్కిటిక్ భూమి సబార్కిటిక్ సరిహద్దులో ఉంది. ఆర్కిటిక్ జీవితం సుదీర్ఘకాలం సూర్యరశ్మి తక్కువ పెరుగుతున్న జంతువులు, మొక్కలు, చల్లని, చీకటి, మంచుతో కప్పబడిన శీతాకాల పరిస్థితులకు అనుగుణంగా జీవన విధానం ఉంటుంది.
పేరు నిర్వచనం
మార్చుఆర్కిటిక్ అనే పదం గ్రీకు పదం (ఆర్కిటికోస్) నుండి వచ్చింది, "ఎలుగుబంటి దగ్గర, ఉత్తరం" ఎలుగుబంటి అని అర్ధం. ఇది ఖగోళ గోళం ఉత్తర భాగంలో ప్రముఖంగా దీనిని నార్త్ స్టార్ అని పిలుస్తారు. ఆర్కిటిక్ పరిధిలో ఏ ప్రాంతం ఉందో ఆర్కిటిక్ సర్కిల్ (66 ° 33'N), అర్ధరాత్రి సూర్యుడు ధ్రువ రాత్రి దక్షిణ పరిమితిగా నిర్వచించవచ్చు. ఆర్కిటిక్ వేసవికాలం (జూలై) నెల సగటు ఉష్ణోగ్రత 10 ° C (50 ° F) కంటే తక్కువగా ఉంటుంది.
వాతావరణం
మార్చుఆర్కిటిక్ వాతావరణం ఎక్కువగా చల్లని శీతాకాలం చల్లని వేసవి కాలం తక్కువ. దీని అవపాతం ఎక్కువగా మంచు రూపంలో ఉంటుంది, చాలా ప్రాంతం 50 సెం.మీ (20 అంగుళాలు) కన్నా తక్కువ అందుకుంటుంది. అధిక గాలులు తరచుగా మంచును కదిలించి, నిరంతర హిమపాతం తుఫాన్లు సృష్టిస్తాయి. శీతాకాలపు సగటు ఉష్ణోగ్రతలు −40 ° C (−40 ° F) కంటే తక్కువగా ఉండవచ్చు, అతి శీతల ఉష్ణోగ్రత సుమారు −68 ° C (−90 ° F). తీర ఆర్కిటిక్ వాతావరణం సముద్ర ప్రభావాల ద్వారా నియంత్రించబడుతుంది, సాధారణంగా చల్లటి పొడి అంతర్గత ప్రాంతాల కంటే వెచ్చని ఉష్ణోగ్రతలు భారీ హిమపాతాలను కలిగి ఉంటుంది. ఆర్కిటిక్ ప్రస్తుత గ్లోబల్ వార్మింగ్ ద్వారా ప్రభావితమవుతుంది.
మొక్కలు
మార్చుఆర్కిటిక్ వృక్షసంపద మరగుజ్జు పొదలు, గ్రామినాయిడ్లు, మూలికలు, లైకెన్లు నాచు వంటి మొక్కలతో కూడి ఉంటుంది, ఇవన్నీ భూమికి దగ్గరగా పెరుగుతాయి, టండ్రా ఏర్పడతాయి. మరగుజ్జు పొదకు ఉదాహరణ బేర్‌బెర్రీ. ఒకరు ఉత్తరం వైపు కదులుతున్నప్పుడు, మొక్కల పెరుగుదలకు లభించే వెచ్చదనం గణనీయంగా తగ్గుతుంది. ఉత్తరాన ఉన్న ప్రాంతాలలో, మొక్కలు వాటి జీవక్రియ పరిమితిలో ఉన్నాయి, వేసవి వెచ్చదనం చిన్న మొత్తంలో చిన్న తేడాలు నిర్వహణ, పెరుగుదల పునరుత్పత్తి కోసం లభించే శక్తి పరిమాణంలో పెద్ద తేడాలు కలిగిస్తాయి. చల్లటి వేసవి ఉష్ణోగ్రతలు మొక్కల పరిమాణం, సమృద్ధి, ఉత్పాదకత వివిధ రకాలైన క్షీణతకు కారణమవుతాయి. ఆర్కిటిక్‌లో చెట్లు పెరగలేవు, కానీ దాని వెచ్చని భాగాలలో, పొదలు సాధారణం ఎత్తులో 2 మీ (6 అడుగు 7 అంగుళాలు) చేరుకోగలవు; సెడ్జెస్, నాచు లైకెన్లు మందపాటి పొరలను ఏర్పరుస్తాయి. ఆర్కిటిక్ అతి శీతల భాగాలలో, భూమిలో ఎక్కువ భాగం బేర్; లైకెన్లు నాచు వంటి వాస్కులర్ కాని మొక్కలు, కొన్ని చెల్లాచెదురైన గడ్డి ఫోర్బ్స్ (ఆర్కిటిక్ గసగసాల వంటివి) తో పాటుగా ఉంటాయి.
జంతువులు
మార్చు
ఆర్కిటిక్ జంతుజాలం ఆర్కిటిక్ క్షీరదాలు. టండ్రాపై శాకాహారులలో ఆర్కిటిక్ కుందేలు, లెమ్మింగ్, మస్కాక్స్ కారిబౌ ఉన్నాయి. మంచు గుడ్లగూబ, ఆర్కిటిక్ నక్క, గ్రిజ్లీ ఎలుగుబంటి ఆర్కిటిక్ తోడేలు వీటిని వేటాడతాయి. ధ్రువ ఎలుగుబంటి కూడా ప్రెడేటర్, అయితే మంచు నుండి సముద్ర జీవుల కోసం వేటాడటానికి ఇది ఇష్టపడుతుంది. చల్లటి ప్రాంతాలకు చెందిన అనేక పక్షులు సముద్ర జాతులు కూడా ఉన్నాయి. ఇతర భూగోళ జంతువులలో వుల్వరైన్లు, మూస్, డాల్ గొర్రెలు, ఆర్కిటిక్ గ్రౌండ్ ఉడుతలు ఉన్నాయి. సముద్ర క్షీరదాలలో సీల్స్, వాల్రస్ అనేక జాతుల సెటాసియన్-బాలెన్ తిమింగలాలు నార్వాల్స్, కిల్లర్ తిమింగలాలు బెలూగాస్ ఉన్నాయి. రింగ్ జాతికి అద్భుతమైన ప్రసిద్ధ ఉదాహరణ ఉంది.
సహజ వనరులు
మార్చుఆర్కిటిక్లో విపరీతమైన సహజ వనరులు (చమురు, వాయువు, ఖనిజాలు, మంచినీరు, చేపలు, అడవి) ఉన్నాయి, వీటికి ఆధునిక సాంకేతిక పరిజ్ఞానం రష్యా ఆర్ధిక ప్రారంభానికి గణనీయమైన కొత్త అవకాశాలు లభించాయి. పర్యాటక ప్రాంతంగా ఇతర ప్రాంతాల వారికి అక్కడి వాతావరణం పట్ల ఆసక్తి కూడా పెరుగుతోంది.
ఆర్కిటిక్ ప్రపంచంలో చివరి విస్తృతమైన నిరంతర అరణ్య ప్రాంతాలను కలిగి ఉంది, జీవవైవిధ్యం జన్యురూపాలను సంరక్షించడంలో దాని ప్రాముఖ్యత గణనీయమైనది. మానవుల పెరుగుతున్న ఉనికి కీలకమై ఆవాసాలను ఇతర ప్రాంతాల నుండి అక్కడికి వలసలు పెరిగి స్తిరనివాసాల సంఖ్య క్రమంగా పెరుగుతోంది. ఆర్కిటిక్ ముఖ్యంగా గ్రౌండ్ కవర్ రాపిడి ఈ ప్రాంతానికి లక్షణం కలిగిన జంతువుల అరుదైన సంతానోత్పత్తి మైదానాలకు భంగం కలిగిస్తుంది. ప్రపంచంలో మంచినీరు మంచురూపంలో భూమి నీటి సరఫరాలో 1/5 ఆర్కిటిక్‌లో ఎక్కువ భాగం ఉంది. ప్రస్తుత ఆర్కిటిక్ నివాసులు సంస్కృతి వారసులు, పశ్చిమ గ్రీన్‌ల్యాండ్‌లో స్థిరపడ్డారు, తరువాత శతాబ్దంలో తూర్పు గ్రీన్‌ల్యాండ్‌లోకి వెళ్లారు (ఇనుగ్యూట్, కలల్లిట్ తునుమిట్ ఆధునిక గ్రీన్‌లాండిక్ ఇన్యూట్ సమూహాలు తులే నుండి వచ్చాయి). కాలక్రమేణా, ఇన్యూట్ తూర్పు రష్యా, యునైటెడ్ స్టేట్స్, కెనడా గ్రీన్లాండ్ ఆర్కిటిక్ ప్రాంతాలలో లో స్థిరపడ్డారు.[3] ఇతర ఉత్తర దేశీయ ప్రజలలో చుక్కి, ఈవ్న్స్, ఇసుపియాట్, ఖాంతి, కొరియాక్స్, నేనెట్స్, సామి, యుకాఘీర్, గ్విచిన్ యుపిక్ ఉన్నారు.
పర్యావరణ పరిరక్షణ
మార్చు
ఆర్కిటిక్ విధాన ప్రాధాన్యతలు భిన్నంగా ఉన్నప్పటికీ, ప్రతి ఆర్కిటిక్ దేశం సార్వభౌమాధికారం రక్షణ, వనరుల అభివృద్ధి, చేపల వేట మార్గాలు పర్యావరణ పరిరక్షణ గురించి ఆందోళన చెందుతుంది. ఆర్కిటిక్ జలాల్లో చేపల వేట, టూరిజం వనరుల అభివృద్ధికి సంబంధించిన నియంత్రణ ఒప్పందాలు చేసుకొని అక్కడి వాతావరణం కాపాడవలసిన చాలా పని ఉంది. ఆర్కిటిక్‌లో పరిశోధన చాలాకాలంగా సహకార అంతర్జాతీయ ప్రయత్నం, అంతర్జాతీయ ఆర్కిటిక్ సైన్స్ కమిటీ, ఆర్కిటిక్ కౌన్సిల్ వందలాది శాస్త్రవేత్తలు నిపుణులు బారెంట్స్ యూరో-ఆర్కిటిక్ కౌన్సిల్ సహకార అంతర్జాతీయ ఆర్కిటిక్ పరిశోధనలకు ఎక్కువ ఉదాహరణలు.
ప్రాదేశిక వాదనలు
మార్చు
భౌగోళిక ఉత్తర ధృవం దాని చుట్టూ ఉన్న ఆర్కిటిక్ మహాసముద్రం ప్రాంతం ఏ దేశానికి స్వంతం కాదు. ఆర్కిటిక్ మహాసముద్రం-కెనడా, డెన్మార్క్ రాజ్యం (గ్రీన్‌ల్యాండ్‌తో), ఐస్లాండ్, నార్వే, రష్యా యునైటెడ్ స్టేట్స్ సరిహద్దులో ఉన్న ఆరు ఆర్కిటిక్ రాష్ట్రాలు 200 నాటికల్ మైళ్ళు 370 కి.మీ. ప్రత్యేక ఆర్థిక జోన్ ( EEZ) వారి తీరాలకు దూరంగా. రెండు ఆర్కిటిక్ రాష్ట్రాలకు (ఫిన్లాండ్ స్వీడన్) ఆర్కిటిక్ మహాసముద్రానికి ప్రత్యక్ష ప్రవేశం లేదు. సముద్ర చట్టంపై ఐక్యరాజ్యసమితి కన్వెన్షన్ ఆమోదించిన , ఒక దేశం దాని 200 నాటికల్ మైలు జోన్ దాటి విస్తరించిన ఖండాంతర మంచు దిబ్బకు పది సంవత్సరాలు. ఆర్కిటిక్ సముద్రతీరంలోని కొన్ని రంగాలు తమ భూభాగాలకు చెందినవని వాదనలు చరిత్రలో మొదటిసారిగా ఉత్తర ధ్రువం క్రింద ఉన్న ఆర్కిటిక్ సముద్రగర్భంలోకి దిగి, అక్కడ రస్ట్-ప్రూఫ్ టైటానియం మిశ్రమంతో తయారు చేసిన రష్యన్ జెండాను ఉంచారు. ఆర్కిటికా 2007 లో జెండా ఉంచడం ఆర్కిటిక్ విస్తారమైన హైడ్రోకార్బన్ వనరులను నియంత్రించడానికి ఒక జాతిపై వ్యాఖ్యానం ఆందోళనను సృష్టించింది. కెనడాకు చెందిన దాని అంతర్గత జలాల్లో భాగంగా కెనడా వాయువ్య మార్గాన్ని పేర్కొంది, అయితే యునైటెడ్ స్టేట్స్ చాలా సముద్ర దేశాలు దీనిని అంతర్జాతీయ జలసంధిగా పరిగణిస్తాయి, అంటే విదేశీ నౌకలకు రవాణా మార్గ హక్కు ఉంది. ఆర్కిటిక్‌లో పెట్రోలియం అన్వేషణ 1937 నుండి, ఆసియా వైపు ఆర్కిటిక్ ప్రాంతం ఎక్కువ భాగాన్ని సోవియట్ రష్యన్ మనుషుల డ్రిఫ్టింగ్ మంచు కేంద్రాలు విస్తృతంగా అన్వేషించాయి. 1937, 1991 మధ్య, 88 అంతర్జాతీయ ధ్రువ సిబ్బంది డ్రిఫ్ట్ మంచుపై శాస్త్రీయ స్థావరాలను ఆక్రమించారు. మంచు ప్రవాహం ద్వారా వేలాది కిలోమీటర్లు ఆందోళనను సృష్టించింది.[4]
ఆర్కిటిక్ పరిరక్షణ
మార్చు
ఆర్కిటిక్‌ను పరిరక్షించడానికి సంవత్సరాలుగా చాలా ప్రతిపాదనలు ఉన్నాయి. ఇటీవలే 21 జూన్ 2012 న రియో ఎర్త్ సమ్మిట్‌లో ఒక నక్షత్రాల బృందం, అంటార్కిటిక్ రక్షణ మాదిరిగానే ఆర్కిటిక్‌ను రక్షించాలని ప్రతిపాదించింది. ప్రచారం ప్రారంభ దృష్టి ధ్రువం చుట్టూ ప్రపంచ అభయారణ్యాన్ని సృష్టించే అంతర్జాతీయ తీర్మానం ఆర్కిటిక్‌లో చమురు డ్రిల్లింగ్, చేపలు పట్టడం నిషేదించారు.
ఆర్కిటిక్‌లో గ్లోబల్ వార్మింగ్ ప్రభావాలు పెరుగుతున్న ఉష్ణోగ్రతలు, సముద్రపు మంచు కోల్పోవడం గ్రీన్లాండ్ మంచు పొర కరగడం. ఈ ప్రాంతం నుండి సంభావ్య మీథేన్ విడుదల, ముఖ్యంగా పెర్మాఫ్రాస్ట్ మీథేన్ క్లాథ్రేట్ల కరిగించడం ద్వారా కూడా ఆందోళన కలిగిస్తుంది. గ్లోబల్ వార్మింగ్కు ఆర్కిటిక్ విస్తృత ప్రతిస్పందన కారణంగా, ఇది తరచుగా గ్లోబల్ వార్మింగ్ ప్రముఖ సూచికగా కనిపిస్తుంది. గ్రీన్లాండ్ మంచు పొర ద్రవీభవన ధ్రువ విస్తరణతో ముడిపడి ఉంది. ఆర్కిటిక్ ముఖ్యంగా ఏదైనా వాతావరణ మార్పుల ప్రభావాలకు గురవుతుంది, ఇటీవలి సంవత్సరాలలో సముద్రపు మంచు తగ్గడంతో ఇది స్పష్టమైంది. వాతావరణ నమూనాలు ఆర్కిటిక్‌లో ప్రపంచ సగటు కంటే చాలా ఎక్కువ వేడెక్కుతున్నాయని అంచనా వేస్తున్నాయి, ఫలితంగా ఈ ప్రాంతంపై అంతర్జాతీయ దృష్టి గణనీయంగా ఉంది. ముఖ్యంగా, గ్రీన్లాండ్‌లోని హిమానీనదాలు ఇతర మంచులను కరిగించే పర్యవసానంగా ఆర్కిటిక్ సంకోచం త్వరలో ప్రపంచవ్యాప్తంగా సముద్ర మట్టాలు గణనీయంగా పెరగడానికి దోహదపడుతుందనే ఆందోళనలు ఉన్నాయి.[5] ప్రస్తుత ఆర్కిటిక్ వేడెక్కడం పురాతన కార్బన్ కరిగే శాశ్వత మంచు నుండి విడుదల కావడానికి దారితీస్తుంది, ఇది సూక్ష్మ జీవులచే మీథేన్ కార్బన్ డయాక్సైడ్ ఉత్పత్తికి దారితీస్తుంది. పెర్మాఫ్రాస్ట్‌లో నిల్వ చేయబడిన మీథేన్, కార్బన్ డయాక్సైడ్ విడుదల ఆకస్మిక తీవ్రమైన గ్లోబల్ వార్మింగ్కు కారణమవుతుంది, ఎందుకంటే అవి శక్తివంతమైన గ్రీన్హౌస్ వాయువులు. శీతోష్ణస్థితి మార్పు టండ్రా వృక్షసంపదపై పెద్ద ప్రభావాన్ని చూపుతుందని, తద్వారా పొదలు పెరుగుతాయి, బ్రయోఫైట్స్ లైకెన్లపై ప్రతికూల ప్రభావాన్ని చూపుతాయి.
ఆర్కిటిక్‌లో వేడెక్కడం వల్ల కలిగే హానికరమైన ప్రభావాలకు సంబంధించిన ఆందోళనలే కాకుండా, కొన్ని సంభావ్య అవకాశాలు దృష్టిని ఆకర్షించాయి. మంచు కరగడం వాయువ్య మార్గాన్ని, ఉత్తరాన అక్షాంశాల ద్వారా రవాణా చేసే మార్గాలను మరింత నౌకాయానంగా మారుస్తుంది, ఆర్కిటిక్ ప్రాంతం ప్రధాన వాణిజ్య మార్గంగా మారే అవకాశాన్ని పెంచుతుంది. ఆర్కిటిక్ ప్రారంభ నావిగేబిలిటీ ఒక హర్బింజర్ 2016 వేసవిలో క్రిస్టల్ ప్రశాంతత విజయవంతంగా నార్త్ వెస్ట్ పాసేజ్ను నావిగేట్ చేసినప్పుడు జరిగింది, ఇది పెద్ద క్రూయిజ్ షిప్ కోసం మొదటిది. అదనంగా, ఆర్కిటిక్ సముద్రతీరంలో గణనీయమైన చమురు క్షేత్రాలు ఉండవచ్చని నమ్ముతారు, అవి కప్పే మంచు కరిగిపోతే అవి అందుబాటులో ఉంటాయి. ఈ కారకాలు ఆర్కిటిక్ జలాలపై సార్వభౌమత్వాన్ని యాజమాన్యాన్ని క్లెయిమ్ చేయగల ఇటీవలి అంతర్జాతీయ చర్చలకు దారితీశాయి[6][7][8][9]
.
ఇవి కూడ చూడండి
మార్చు
.jpg)
- ఖండం
- ఖండాలలో వైశాల్యం ఆధారంగా అతిపెద్దది : ఆసియా
- ఖండాలలో వైశాల్యం ఆధారంగా అతిచిన్నది : ఆస్ట్రేలియా
- జనావాసం లేని ఖండం : అంటార్కిటికా (మంచుతో కప్పబడియున్న భూభాగం)
- అంటార్కిటికా
- భూమిపై నీటి పుట్టుక
- భూగోళ శాస్త్రం
- భూగర్భం
- భూమి నిర్మాణం
- భూమి వాతావరణం
- మహా ఘాత పరికల్పన
- అట్లాంటిక్ మహాసముద్రం
- ఆర్క్‌టిక్ మహాసముద్రం
- ఓజోన్ పొర
- జీలాండియా
- దక్షిణ మహాసముద్రం
- పసిఫిక్ మహాసముద్రం
- ప్రపంచము
- భూగోళ శాస్త్రము
- భూగోళం
- మహాసముద్రం
- మూస:మహాసముద్రాలు
- వికీపీడియా:వికీప్రాజెక్టు/ప్రపంచదేశాలు
- సముద్రం
ఆంగ్ల వికీలో సంబంధిత వ్యాసాలు
మార్చు- ఆర్కిటిక్ మహాసముద్రం
- అట్లాంటిక్ మహాసముద్రం
- హిందూ మహాసముద్రం
- మహాసముద్రశాస్త్రం
- పసిఫిక్ మహాసముద్రం
- అంతర్జాతీయ సముద్రయాన సంస్థ
- మధ్యధరా సముద్రం
- మార్జినల్ సముద్రం
- సముద్రం
- ఏడు సముద్రాలు
- సముద్ర మట్టం
- సముద్ర మట్టం పెరుగుదల
- సముద్రం ఉప్పు
- సముద్ర రాజ్యం
- నీరు
- ప్రపంచ మహాసాగర దినం
- మెరైన్ బయాలజీ
- పెలాజిక్ జోన్
- దక్షిణ మహాసముద్రం
సముద్రాల జాబితా
మార్చుఈ జాబితాలో కొన్నింటికి మాత్రం తెలుగు లింకులు ఇవ్వబడ్డాయి. అధిక లింకులు ఆంగ్ల వికీలోని వ్యాసాలకు దారి తీస్తాయి.
మూలాలు
మార్చు
- ↑ United States Central Intelligence Agency (2011). "Arctic". The World Factbook. Government of the United States. Archived from the original on 25 డిసెంబరు 2018. Retrieved 14 September 2017.
- ↑ Christopher Krembs and Jody Deming. "Organisms that thrive in Arctic sea ice." National Oceanic and Atmospheric Administration. 18 November 2006.
- ↑ "First Nations Culture Areas Index". the Canadian Museum of Civilization.
- ↑ "North Pole drifting stations (1930s–1980s)". Woods Hole Oceanographic Institution. Retrieved 30 April 2009.
- ↑ Grinberg, Emanuella (17 December 2008). "Ice melting across globe at accelerating rate, NASA says." CNN.
- ↑ Shaw, Rob. "New patrol ships will reassert northern sovereignty: PM". Victoria Times Colonist. 9 July 2007.
- ↑ Halpin, Tony. "Russia stakes its claim on North Pole in underwater search for oil". Archived 2008-10-07 at the Wayback Machine The Times. 28 July 2007.
- ↑ "Arctic melt stuns scientists". CBS News. 9 October 2007.[permanent dead link]
- ↑ "Conference could mark start of Arctic power struggle". Canada.com. 28 May 2008. Archived from the original on 4 March 2009.