వికీపీడియా

తిరువనంతపురం

దక్షిణ భారత నగరం, కేరళ రాష్ట్ర రాజధాని
(త్రివేండ్రం నుండి దారిమార్పు చెందింది)

తిరువనంతపురం, కేరళ రాష్ట్రానికి రాజధాని. దీనిని బ్రిటీషు పరిపాలనా కాలములో ట్రివేండ్రం అని పిలిచేవారు.[6] ఇది ఒక రేవు పట్టణం. అనంతపద్మనాభస్వామి కొలువైవున్న దివ్యక్షేత్రం. ఈ ఆలయంలోనికి హిందువులని మాత్రమే అనుమతిస్తారు. మగవాళ్ళు పంచలు మాత్రమే ధరించి లోనికి వెళ్ళాలి. ఆడవారు కుడా ఎటువంటి అధునాతన దుస్తులు ధరించరాదు. అందరు సాంప్రదాయ వస్త్రాలలోనే ప్రవేశించాలి.ఈ మధ్యనే ఈ దేవాలయం లోని నేలమాళిగలలో లక్షన్నర కోట్లకు పైగా విలువ చేసే అపార సంపద బయటపడడంతో ఈ దేవాలయం ప్రపంచవ్యాప్తంగా వార్తల్లోకి ఎక్కింది. తిరువనంతపురం కరమన నది, కిల్లీ నదీ తీరాలలో ఉంది. ఇది 2011 నాటికి 9,57,730 జనాభాతో కేరళలో అత్యధిక జనాభా కలిగిన నగరం.[7] పట్టణ చుట్టుముట్టబడిన సమ్మేళన జనాభా సుమారు 1.68 మిలియన్లుగా ఉంది.[8] భారతదేశ పశ్చిమ తీరంలో ప్రధాన భూభాగం అత్యంత దక్షిణానికి సమీపంలో ఉంది, తిరువనంతపురం కేరళలో ప్రధాన సమాచార సాంకేతిక కేంద్రంగా ఉంది. 2016 నాటికి రాష్ట్ర సాఫ్ట్‌వేర్ ఎగుమతుల్లో 55% వాటాను అందిస్తుంది.[9][10] మహాత్మా గాంధీచే "భారతదేశ సతతహరిత నగరం"గా సూచించబడింది",[11] ఈ నగరం తక్కువ తీరప్రాంత కొండల అలలులేని భూభాగం ద్వారా వర్గీకరించబడింది.[12]

Thiruvananthapuram
Metropolis
Clockwise, from top: View of Kulathoor, Padmanabhaswamy Temple, Niyamasabha Mandiram, East Fort, Technopark, Kanakakkunnu Palace, Thiruvananthapuram Central and Kovalam Beach
Clockwise, from top: View of Kulathoor, Padmanabhaswamy Temple, Niyamasabha Mandiram, East Fort, Technopark, Kanakakkunnu Palace, Thiruvananthapuram Central and Kovalam Beach
Official seal of Thiruvananthapuram
Seal
Nickname(s): 
Evergreen City of India
God's Own Capital[1]
Thiruvananthapuram is located in Kerala
Thiruvananthapuram
Thiruvananthapuram
Thiruvananthapuram (Kerala)
Thiruvananthapuram is located in India
Thiruvananthapuram
Thiruvananthapuram
Thiruvananthapuram (India)
Coordinates: 08°29′15″N 76°57′09″E / 8.48750°N 76.95250°E / 8.48750; 76.95250
Country India
State Kerala
DistrictThiruvananthapuram
Government
 • TypeMunicipal Corporation
 • BodyThiruvananthapuram Municipal Corporation
 • MayorArya Rajendran [2] (CPI(M)
 • Deputy MayorP. K. Raju (CPI)
 • Member of ParliamentShashi Tharoor (INC)
 • City Police CommissionerSanjay Kumar Gurudin IPS
Area
 • Metropolis214 km2 (83 sq mi)
 • Metro
311 km2 (120 sq mi)
 • Rank1st
Elevation
10 మీ (30 అ.)
Population
 (2011)
 • Metropolis9,57,730
 • Density4,500/km2 (12,000/sq mi)
 • Metro
16,87,406
Demonym(s)Trivandrumite,[3] Trivian
Languages
 • Official LanguageMalayalam, English[4]
Time zoneUTC+5:30 (IST)
Postal Index Number
695 XXX
Area code+91-(0)471
Vehicle registration
GDP Nominal$2.47 billion[5]
Percapita$3,323 or ₹2.34 lakh[5]
ClimateAm/Aw (Köppen)

తిరువనంతపురంలో ఉన్న ప్రస్తుత ప్రాంతాలను చేరా రాజవంశం సామంతులుగా ఉన్న అయ్యర్ పాలకులు పాలించారు.[13]12వ శతాబ్దంలో ఇది వేనాడ్ రాజ్యంచే జయించబడింది.[14] 18వ శతాబ్దంలో, రాజు మార్తాండ వర్మ ఈ భూభాగాన్ని విస్తరించాడు.ట్రావెన్‌కోర్ రాచరిక రాష్ట్రాన్ని స్థాపించాడు. తిరువనంతపురం దాని రాజధానిగా చేశాడు. [15] 1755లో పురక్కాడ్ యుద్ధంలో కోజికోడ్‌లోని శక్తివంతమైన జామోరిన్‌ను ఓడించడం ద్వారా ట్రావెన్‌కోర్ కేరళలో అత్యంత ఆధిపత్య రాష్ట్రంగా అవతరించింది.[16]1947లో భారతదేశానికి స్వాతంత్ర్యం వచ్చిన తరువాత, తిరువనంతపురం ట్రావెన్‌కోర్-కొచ్చిన్ రాష్ట్రానికి రాజధానిగా మారింది. 1956లో కొత్త భారతదేశంలో కేరళ రాష్ట్రం ఏర్పడే వరకు అలాగే ఉంది.[17]

తిరువనంతపురం ఒక ప్రముఖ విద్యా, పరిశోధనా కేంద్రం.నగరంలో కేరళ విశ్వవిద్యాలయం, ఎపిజె అబ్దుల్ కలాం సాంకేతిక విశ్వవిద్యాలయం, ఇందిరా గాంధీ నేషనల్ ఓపెన్ యూనివర్శిటీ, ప్రాంతీయ ప్రధాన కార్యాలయం ఇంకా అనేక ఇతర పాఠశాలలు, కళాశాలలు ఉన్నాయి.అలాగే నేషనల్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఫర్ ఇంటర్ డిసిప్లినరీ సైన్స్ అండ్ టెక్నాలజీ, భారతీయ అంతరిక్ష పరిశోధనా సంస్థ వారి విక్రమ్ సారాభాయ్ అంతరిక్ష కేంద్రం, ఇండియన్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ స్పేస్ సైన్స్ అండ్ టెక్నాలజీ, నేషనల్ సెంటర్ ఫర్ ఎర్త్ సైన్స్ స్టడీస్, ఇండియన్ క్యాంపస్ వంటి పరిశోధనా కేంద్రాలకు, ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ సైన్స్ ఎడ్యుకేషన్ అండ్ రీసెర్చ్ సంస్థలకూ ఈ నగరం నిలయం.[18]

భారత వైమానిక దళం సదరన్ ఎయిర్ కమాండ్ ప్రధాన కార్యాలయం, తుంబా భూమధ్యరేఖీయ రాకెట్ ప్రయోగ కేంద్రం ఉన్నాయి. తిరువనంతపురం ఒక ప్రధాన ఆధ్యాత్మిక పర్యాటక కేంద్రం.నగరంలో పద్మనాభస్వామి దేవాలయం, కోవలం, వర్కాల బీచ్‌లు, పూవార్, అంచుతెంగు బ్యాక్ వాటర్స్, దాని పశ్చిమ కనుమల ప్రాంతాలైన పొన్ముడి, అగస్త్యమాలలకు ప్రసిద్ధి చెందింది. 2012లో టైమ్స్ ఆఫ్ ఇండియా నిర్వహించిన ఫీల్డ్ సర్వే ద్వారా తిరువనంతపురం నివసించడానికి ఉత్తమ కేరళ నగరంగా ఎంపికైంది. [19] 2013లోఇండియా టుడే నిర్వహించిన సర్వేలో ఈ నగరం భారతదేశంలో నివసించడానికి పదిహేనవ ఉత్తమ నగరంగా నిలిచింది. [20] జనాగ్రహ సెంటర్ ఫర్ సిటిజన్‌షిప్ అండ్ డెమోక్రసీ నిర్వహించిన వార్షిక సర్వే ఆఫ్ ఇండియాస్ సిటీ-సిస్టమ్స్ ప్రకారం తిరువనంతపురం వరుసగా రెండు సంవత్సరాలు, 2015, 2016లో అత్యుత్తమ భారతీయ నగరంగా గుర్తింపును పొందింది. [21] 2017లో జనాగ్రహ సెంటర్ ఫర్ [22] అండ్ డెమోక్రసీ నిర్వహించిన సర్వేలో ఈ నగరం భారతదేశంలోనే అత్యుత్తమ పరిపాలనా నగరంగా ఎంపికైంది.

భౌగోళికం సవరించు

తిరువనంతపురం సముద్ర తీరం ద్వారా ఏడు కొండలపై నిర్మించబడింది. ఇది 8°30′N 76°54′E / 8.5°N 76.9°E వద్ద పశ్చిమ తీరంలో, భారతదేశ ప్రధాన భూభాగం దక్షిణ కొనకు సమీపంలో ఉంది. ఈ నగరం భారతదేశ పశ్చిమ తీరంలో ఉంది. దాని పశ్చిమాన లక్కడివ్ సముద్రం, తూర్పున పశ్చిమ కనుమలు సరిహద్దులుగా ఉన్నాయి. నగరం సముద్ర మట్టానికి 16 అడుగులు (4.9 మీ) సగటు ఎత్తులో ఉంది. జియోలాజికల్ సర్వే ఆఫ్ ఇండియా తిరువనంతపురం ఒక మధ్యస్తంగా భూకంపాలు సంభవించే పట్టణ కేంద్రంగా గుర్తించింది. భూకంప III జోన్‌లో మహానగరాన్ని వర్గీకరించింది. తిరువనంతపురం కరమన, కిల్లి నదుల ఒడ్డున ఉంది. వెల్లయని, తిరువల్లం, ఆకులం బ్యాక్ వాటర్స్ నగరంలో ఉన్నాయి. నగర మధ్య భాగంలోని నేల రకం ముదురు గోధుమరంగు లోమీ లాటరైట్ నేల ఫాస్ఫేట్లు అధికంగా ఉంటుంది. భారీ వర్షపాతం , తేమతో కూడిన పరిస్థితుల ఫలితంగా లేటరైజేషన్ ఏర్పడింది. నగర పశ్చిమ తీర ప్రాంతాలలో, ఇసుకతో కూడిన లోమ్ నేల కనుగొనబడింది. జిల్లాలోని కొండల తూర్పు భాగాలలో, గ్రానైట్ మూలం ముదురు గోధుమ రంగు లోవామ్ కనుగొనబడింది.

 
త్రివేండ్రం సిటీ నార్త్ ఈస్ట్ పనోరమా చిత్రం

చరిత్ర సవరించు

తిరువనంతపురం సాపేక్షంగా ఆధునిక ప్రాంతం సా.శ.పూ 1000 నాటి వర్తక సంప్రదాయాలు ఉన్నాయి.[23][24] సా.శ.పూ 1036 లో తిరువనంతపురంలోని ఓఫిర్ (ప్రస్తుతం పూవార్) అనే ఓడరేవులో సోలమన్ రాజు నౌకలు దిగాయని నమ్ముతారు.[25][26] ఈ నగరం సుగంధ ద్రవ్యాలు, గంధం, దంతాలకు వ్యాపార కేంద్రం.[27] అయినప్పటికీ, నగరం ప్రాచీన రాజకీయ, సాంస్కృతిక చరిత్ర కేరళలోని మిగిలిన ప్రాంతాల నుండి పోల్చుకుంటే దాదాపు పూర్తిగా స్వతంత్రంగా ఉంది. చేరా రాజవంశం దక్షిణాన అలప్పుజ నుండి ఉత్తరాన కాసర్‌గోడ్ వరకు ఉన్న మలబార్ తీర ప్రాంతాన్ని పరిపాలించింది. ఇందులో పాలక్కాడ్ గ్యాప్, కోయంబత్తూర్, సేలం, కొల్లి హిల్స్ ఉన్నాయి. కోయంబత్తూర్ చుట్టుపక్కల ప్రాంతం సంగం కాలంలో సా.శ. మొదటి, నాల్గవ శతాబ్దాలలో ఇది మలబార్ తీరం, తమిళనాడు మధ్య ప్రధాన వాణిజ్య మార్గం అయిన పాలక్కాడ్ గ్యాప్‌కి తూర్పు ప్రవేశ ద్వారం వలె పనిచేసింది.[28] అయితే ప్రస్తుత కేరళ రాష్ట్రం (తిరువనంతపురం, అలప్పుజ మధ్య తీరప్రాంతం) దక్షిణ ప్రాంతం మదురై పాండ్య రాజవంశానికి సంబంధించిన అయ్యర్ రాజవంశం క్రింద ఉంది.[29] నగర ప్రారంభ పాలకులు అయ్ లు. ప్రస్తుతం తిరువనంతపురంలో ఒక ప్రాంతంగా ఉన్న విజింజం, ఆయ్ రాజవంశానికి రాజధాని. విజింజం సా.శ.పూ రెండవ శతాబ్దం నుండి ఒక ముఖ్యమైన ఓడరేవు నగరం. [30][31] ఆయ్ రాజవంశం పాలనలో, తిరువనంతపురం చోళ, పాండ్యన్ రాజవంశాలు ఓడరేవు పట్టణాన్ని స్వాధీనం చేసుకోవడానికి ప్రయత్నించిన అనేక యుద్ధాలను చూసింది. [32][33]

సా.శ. 925లో రాజు విక్రమాదిత్య వరగుణ మరణం తరువాత, ఐల వైభవం సన్నగిల్లింది. దాదాపు వారి అన్ని ప్రాంతాలు చేరా రాజవంశంలో భాగమయ్యాయి.[34][35] పదవ శతాబ్దంలో, చోళులు విజింజం, పరిసర ప్రాంతాలపై దాడి చేసి కొల్లగొట్టారు.[36] విజింజంలోని ఓడరేవు, కాంతల్లూర్ సాలా చారిత్రాత్మక విద్యా కేంద్రం కూడా ఈ కాలంలో చోళులచే ధ్వంసం చేయబడ్డాయి[37][38] పద్మనాభస్వామి ఆలయాన్ని నియంత్రించిన ఆయ్ కుటుంబంలోని ఒక శాఖ 12వ శతాబ్దంలో వేనాడ్ రాజ్యంలో విలీనమైంది.[39]

ప్రస్తుత తిరువనంతపురం నగరం, జిల్లా, కన్యాకుమారి జిల్లా, ప్రాచీన, మధ్యయుగ యుగాలలో అయ్ ల రాజవంశంలో భాగాలుగా ఉన్నాయి. ఇది భారత ఉపఖండంలోని దక్షిణ భాగంలో ఉన్న తమిళ రాజ్యం. అయ్ రాజ్యం వివిధ కాలాలలో చోళులు, పాండ్యుల దాడులను, విజయాలను అనుభవించింది. తరువాత ఇది మధ్య యుగాల చివరిలో వేనాడ్‌లో భాగమైంది. ఇది చివరికి సా.శ. 18వ శతాబ్దం లో ట్రావెన్‌కోర్ శక్తివంతమైన రాజ్యంగా విస్తరించబడింది. తమిళ-ద్రావిడియన్ నిర్మాణ శైలి కూడా పద్మనాభస్వామి ఆలయంలో కనిపిస్తుంది. ఇది కేరళలోని ఉత్తర, మధ్య ప్రాంతాలలోని దేవాలయాల నిర్మాణ శైలి నుండి విభిన్నంగా, ప్రత్యేకంగా ఉంటుంది.[40]

పర్యాటకం సవరించు

తిరువనంతపురం భారతదేశంలో ప్రధాన పర్యాటక కేంద్రం.[41] కోవలం, వర్కాల నగరానికి సమీపంలో ఉన్న ప్రసిద్ధ బీచ్ పట్టణాలు. ఇతర ముఖ్యమైన బీచ్‌లలో పూవార్, శంకుముఖం బీచ్, అజిమల బీచ్, విజింజం బీచ్, వెలి బీచ్ ఉన్నాయి. నగరం నడిబొడ్డున ఉన్న పద్మనాభస్వామి ఆలయం ప్రపంచంలోనే అత్యంత సంపన్నమైన ప్రార్థనా స్థలంగా ప్రసిద్ధి చెందింది..[42]అగస్త్యమల వర్షారణ్యాలు, నెయ్యర్ వన్యప్రాణుల అభయారణ్యం, కల్లార్, బ్రేమోర్, పొన్ముడి కొండలు, పూవార్, అంచుతెంగు బ్యాక్ వాటర్స్, కప్పిల్-ఎడవ సరస్సులు వంటి ఇతర ఆసక్తికరమైన ప్రదేశాలు ఉన్నాయి.

బ్రిటీష్, ద్రావిడ ప్రభావాలతో కూడిన కేరళ వాస్తుశిల్పంతో కూడిన ప్రత్యేకమైన నిర్మాణ శైలికి కూడా నగరం ప్రసిద్ధి చెందింది..[43] నేపియర్ మ్యూజియం, తిరువనంతపురం జూ, కుతీర మాలిక ప్యాలెస్, కిలిమనూర్ ప్యాలెస్, తిరువనంతపురం గోల్ఫ్ క్లబ్ హెరిటేజ్ భవనం దీనికి ఉదాహరణలు.

ప్రధాన మ్యూజియంలలో కేరళ సైన్స్ అండ్ టెక్నాలజీ మ్యూజియం (దానితో జతచేయబడిన ప్రియదర్శిని ప్లానిటోరియం), నేపియర్ మ్యూజియం, కేరళ సాయిల్ మ్యూజియం, కోయిక్కల్ ప్యాలెస్ మ్యూజియం ఉన్నాయి. అగస్త్యమల బయోస్పియర్ రిజర్వ్, యెనెస్కే జాబితా చేయబడింది. [44]

శ్రీ అనంతపద్మనాభస్వామి దేవాలయం సవరించు

ప్రధాన వ్యాసం: శ్రీ అనంతపద్మనాభస్వామి దేవాలయం (కేరళ)
 
పద్మనాభస్వామి దేవాలయం.

తాళపత్ర గ్రంథాల ఆధారంగా కలియుగం ఆరంభమైన 950వ రోజు తుళువంశ బ్రాహ్మణ ఋషి దివాకరముని సారథ్యంలో విగ్రహ ప్రతిష్ఠ, ఆలయ నిర్మాణం జరిగినట్లు తెలుస్తుంది. విష్ణుభక్తుడైన దివాకరముని తపస్సు ఆచరించగా శ్రీ మహావిష్ణువు రెండు సంవత్సరాల బాలుని రూపంలో ప్రత్యక్ష్మమయ్యాడు. ఆ బాలుని ముఖవర్చస్సుకు తన్మయుడైన ముని తన వద్ద ఉండిపోవాలని కోరాడు. అందుకు ఆ బాలుడు అంగీకరించి తనను వాత్సల్యంతో చూడాలని అలా జరగని నాడు వెళ్ళిపోగలనని ఆంక్ష విధించాడు. అందుకు అంగీకరించిన ముని ఆ బాలుని అమిత వాత్సల్యంతో చూస్తూ, బాల్యపు చేష్టలను ఓర్చుకుంటూ ఆనందంతో జీవిస్తున్నారు. ఒక రోజు దివాకరముని పూజా సమయంలో సాలగ్రామాన్ని ఆ బాలుడు నోటిలో ఉంచుకొని పరుగెత్తాడు. అందులకు ముని బాలునిపై ఆగ్రహం వ్యక్తం చేశాడు. తనకు ఇచ్చిన మాటను ముని తప్పినాడని భావించి ఆ బాలుడు నన్ను చూడాలని పిస్తే అరణ్యంలో కనిపిస్తానని చెప్పి అదృశ్యమైనాడు. ఈ సంఘటనతో దివాకరమునికి ఆ బాలుడు ఎవరైనది అర్థమై తీవ్ర మనోవ్యధకు గురైనాడు. ఎలాగైనా ఆ బాలుని తిరిగి దర్శించుకోవాలన్న తలంపుతో ముని అరణ్యబాట పట్టగా, క్షణకాలం పాటు కనిపించిన ఆ బాలుడు, అనంతరం ఒక మహా వృక్షరూపంలో నేలకొరిగి శ్రీమహావిష్ణువు శేషశాయనుడిగా ఉన్న రూపంలో కనిపించాడు. ఆ మహిమాన్విత రూపం దాదాపు 5 కి.మీ. దూరం వ్యాపించి, శిరస్సు 'తిరువళ్ళం' అన్న గ్రామం వద్ద, పాదములు 'త్రిప్పాపూర్' వద్ద కన్పించాయి. అంతటి భారీ విగ్రహన్ని మానవమాతృలు దర్శించడం కష్టమని, కనువిందు చేసే రూపంలో అవరతించాలని ముని వేడుకున్నాడు. ముని విన్నపాన్ని మన్నించిన స్వామి ప్రస్తుత రూపంలో కన్పించగా, ఆ విగ్రహాన్ని తెచ్చి 'తిరువనంతపురం'లో ప్రతిష్ఠించినట్లు కథాంశం.

గణాంకాలు సవరించు

 
కనకక్కున్ను-ప్యాలెస్-త్రివేండ్రం

2011 భారత జాతీయ జనాభా గణన ప్రకారం, 214 కిమీ2 (83 చదరపు మైళ్ళు) విస్తీర్ణంలో ఉన్న తిరువనంతపురం నగరపాలక సంస్థ పరిధిలో 9,57,730 జనాభాను కలిగి ఉంది.[3] నగర జనాభా సాంద్రత 4,454/కిమీ2 (11,540/చ.మైళ్లు).[45] 2011లో పట్టణ సమీకరణలో 16,87,406 జనాభాను కలిగి ఉంది.[5] లింగ నిష్పత్తి ప్రతి 1,000 మంది పురుషులకు 1,040 స్త్రీలుగా ఉంది.ఇది జాతీయ సగటు కంటే ఎక్కువ.[3] తిరువనంతపురం అక్షరాస్యత రేటు 93.72% ఉంది.[46] అఖిల భారత సగటు 74% కంటే ఎక్కువగా ఉంది.[47]

తిరువనంతపురం జనాభాలో మలయాళీలు అత్యధికంగా ఉన్నారు. తిరువనంతపురంలోని తమిళులు, ఉత్తర భారతీయులు తక్కువుగా ఉన్నారు. 2011 జనాభా లెక్కల ప్రకారం, జనాభాలో 68.5% మంది హిందువులు, 16.7% మంది క్రైస్తవులు, 13.7% మంది ముస్లింలు.[82] మిగిలిన సమాజంలో 0.06% మందిలో జైనులు, యూదులు, సిక్కులు, బౌద్ధులు, ఇతర మతాలుకు చెందినవారు ఉన్నారు. 0.85% మంది మతంపై జనాభా గణనలో విశ్వాసం వ్యక్తం చేయలేనివారు ఉన్నారు.[48]

తిరువనంతపురం నగరంలో అధికార రాష్ట్ర భాష అయిన మలయాళం ప్రధాన భాష. కొమత మంది ప్రధానంగా ఆంగ్ల భాషను మాట్లాడుతారు. మలయాళం తర్వాత తమిళంలో అత్యధికంగా మాట్లాడేవారు ఉన్నారు. నగరంలో కొంతమంది తుళు, కన్నడ, కొంకణి, ధివేహి, తెలుగు, హిందీ మాట్లాడేవారు కూడా ఉన్నారు. 2001 జనాభా లెక్కల ప్రకారం, నగరంలో దారిద్య్రరేఖకు దిగువన ఉన్న జనాభా 11,667.[49]

తిరువనంతపురంలో ఉత్తర భారతదేశం, ప్రధానంగా పంజాబ్, హర్యానా, మధ్యప్రదేశ్, తూర్పు భారతదేశం, ప్రధానంగా పశ్చిమ బెంగాల్, బీహార్, పొరుగు దేశాలైన శ్రీలంక, మాల్దీవులు, నేపాల్, బంగ్లాదేశ్ నుండి కార్మికులు భారీగా వలస వచ్చారు.[50]

పరిపాలన సవరించు

 
కేరళ శాసనసభ, తిరువనంతపురం.
 
కేరళ రాష్ట్ర సచివాలయం, తిరువనంతపురం

దీని పరిపాలన తిరువనంతపురం నగరపాలక సంస్థ నిర్వహిస్తుంది. నగరపాలక సంస్థ మేయరుగా ఆర్య రాజేంద్రన్ 2020 డిసెంబరు 28 నుండి కొనసాగుచున్నాడు. తిరువనంతపురం నగరపాలక సంస్థ నగరంలో పౌర మౌలిక సదుపాయాలను నిర్వహిస్తుంది. తిరువనంతపురం నగరపాలక సంస్థ పరిపాలనా వికేంద్రీకృత పాత్ర కోసం,పదకొండు జోనల్ కార్యాలయాలు సృష్టించబడ్డాయి. కేరళ ప్రభుత్వ స్థానంగా, తిరువనంతపురంలో స్థానిక పాలక సంస్థల కార్యాలయాలు మాత్రమే కాకుండా కేరళ ప్రభుత్వ సచివాలయ సముదాయంలో ఉన్న కేరళ శాసనసభ, రాష్ట్ర సచివాలయం ఉన్నాయి. తిరువనంతపురం జిల్లాలో అట్టింగల్, తిరువనంతపురం అనే రెండు పార్లమెంటరీ నియోజకవర్గాలు ఉన్నాయి.శాసనసభ నియోజకవర్గాలు 14 ఉన్నాయి.

కేరళ ప్రభుత్వ స్థానంగా, తిరువనంతపురం స్థానిక పాలక సంస్థల కార్యాలయాలకు మాత్రమే కాకుండా కేరళ ప్రభుత్వ సచివాలయ సముదాయంలో ఉన్న కేరళ శాసనసభ, రాష్ట్ర సచివాలయానికి కూడా నిలయం. తిరువనంతపురం అట్టింగల్, తిరువనంతపురం అనే రెండు లోకసభ నియోజకవర్గాలలో భాగంగాగా ఉంది. ఈ నగరం నుండి కేరళ రాష్ట్ర శాసనసభకు ఐదుగురు శాసనసభ సభ్యులను ఎన్నుకుంటారు. [51]

శాంతి భద్రతలు సవరించు

నగరంలో ప్రధాన చట్టాన్ని తిరువనంతపురం నగర పోలీస్ సంస్థ అమలు చేస్తింది. దీనికి పోలీసు కమీషనర్ నేతృత్వం వహిస్తాడు. [52] తిరువనంతపురం నగర పోలీసు అనేది కేరళ పోలీసు విభాగం. దీని పరిపాలనా నియంత్రణ కేరళ హోం మంత్రిత్వ శాఖ అజమాయిషీలో ఉంటుంది. తిరువనంతపురం నగర పోలీసులు కేరళలో అతిపెద్ద పోలీసు విభాగం, ఇందులో పది సర్కిల్ కార్యాలయాలు, 3,500 మంది పోలీసు సిబ్బందితో 21 రక్షకభట నిలయాలు ద్వారా శాంతిభధ్రతలు పర్వేక్షణ సాగుతుంది.[53] సెంట్రల్ జైలు కేరళలోని పురాతన కారాగారవాసం.ఇది కేరళ జైళ్లు, నిర్వహణ సేవల ప్రధాన కార్యాలయం. [54]

సైనిక, దౌత్య సంస్థలు సవరించు

ఇండియన్ ఎయిర్ ఫోర్స్ సదరన్ ఎయిర్ కమాండ్ ప్రధాన కార్యాలయం నగరంలో ఉంది. [55] [56] తిరువనంతపురంలో రెండు రాష్ట్ర సాయుధ పోలీసు దళాలు, కేంద్ర కేంద్ర రిజర్వ్ పోలీస్ ఫోర్స్ (సి.ఆర్.పి.ఎఫ్) ఒక యూనిట్ ఉన్నాయి. [57] సి.ఆర్.పి.ఎఫ్. సమూహ ప్రధాన కార్యాలయం గ్రూప్ హెడ్‌క్వార్టర్స్ (జి.హెచ్.క్యు) పల్లిపురంలో ఉంది. [58] దీనికి అదనంగా, సెంట్రల్ ఇండస్ట్రియల్ సెక్యూరిటీ ఫోర్స్ (సిఐఎస్ఎఫ్) మూడు యూనిట్లు, సరిహద్దు భద్రతా దళం (బి.ఎస్.ఎఫ్) సెక్టార్ హెడ్‌క్వార్టర్స్ (ఎస్.హెచ్.క్యు) ఉన్నాయి. తిరువనంతపురం పాంగోడ్‌లో భారతీయ సైన్యానికి చెందిన కొన్ని రెజిమెంట్లను కలిగి ఉన్న పెద్ద ఆర్మీ కంటోన్మెంట్ ఉంది. [59] నగరంలో యునైటెడ్ అరబ్ ఎమిరేట్స్ కాన్సులేట్, [60] మాల్దీవుల కాన్సులేట్, [61] శ్రీలంక, రష్యా, జర్మనీ కాన్సులేట్‌లు ఉన్నాయి. [62] [63]

వినియోగ సేవలు సవరించు

 
ఇన్ఫోసిస్, తిరువనంతపురం
 
నేపియర్ మ్యూజియం, తిరువనంతపురం

కేరళ వాటర్ అథారిటీ కరమన నది నుండి సేకరించిన నీటిని నగరానికి సరఫరా చేస్తుంది; [64] ఇందులో ఎక్కువ భాగం అరువిక్కర, పెప్పర రిజర్వాయర్ల నుండి తీసుకోబడింది. అరువిక్కర పంపింగ్ స్టేషన్లలో నీరు శుద్ధి చేయబడుతుంది. [65] వెల్లింగ్టన్ వాటర్ వర్క్స్, 1933లో ప్రారంభించబడింది.ఇది భారతదేశంలోని పురాతన నగర నీటి సరఫరా పథకాలలో ఒకటి. [66] ముత్తతర మురుగు-శుద్ధి కర్మాగారంలో మురుగు నీటిని శుద్ధి చేస్తారు.ఇది రోజుకు 32 మిలియన్ లీటర్లును శుద్ధిపరుస్తుంది. [67] [68] మురుగునీటి వ్యవస్థ అమలు కోసం నగర ప్రాంతం ఏడు విభాగాలుగా విభజించబడింది. [69] కేరళ స్టేట్ ఎలక్ట్రిసిటీ బోర్డ్ ద్వారా విద్యుత్ సరఫరా అందుతుంది. [70] అగ్నిమాపక సేవలను కేరళ ఫైర్ అండ్ రెస్క్యూ సర్వీసెస్ ద్వారా అందుతాయి. [71]

సంస్కృతి సవరించు

పకృతి దృశ్యాలు సవరించు

తిరువనంతపురం పచ్చని ప్రకృతి దృశ్యాలు, అనేక పబ్లిక్ పార్కుల ఉనికి కారణంగా "ఎవర్ గ్రీన్ సిటీ ఆఫ్ ఇండియా"గా పిలుస్తారు.[72] పూర్వపు తిరువనంతపురం పాలకులు కళలు, వాస్తుశిల్పం, ఉదారవాద ఆచారాల అభివృద్ధి కారణంగా తిరువనంతపురం చారిత్రాత్మకంగా దక్షిణ భారతదేశంలో సాంస్కృతిక కేంద్రంగా మారింది. దీనికి సాక్ష్యంగా నగరానికి చెందిన మహారాజా స్వాతి తిరునాల్, రాజా రవివర్మ వంటి ప్రఖ్యాత కళాకారులు ఈ నంగరంలో జీవించారు. [73] [74] శ్రీ నారాయణ గురు, చట్టంపి స్వామికల్, అయ్యంకాళి, వక్కం మౌలవి, సివి రామన్ పిళ్లై వంటి ప్రముఖ సంఘ సంస్కర్తలు తిరువనంతపురం నగరం నుండి వచ్చారు. [75]

సాహిత్యం సవరించు

ముగ్గురు మలయాళ త్రయం కవులలో ఇద్దరు, ఉల్లూరు ఎస్. పరమేశ్వర అయ్యర్, కుమరన్ అసన్ తిరువనంతపురం నుండి వచ్చారు. [76] [77] కోవలం లిటరరీ ఫెస్టివల్ వంటి వార్షిక సాహిత్య ఉత్సవాలు నగరంలో జరుగుతాయి. [78] 1829లో స్థాపించబడిన భారతదేశంలోని పురాతన పబ్లిక్ గ్రంధాలయాలో ఒకటైన స్టేట్ సెంట్రల్ లైబ్రరీ నగరంలో ఉంది.[79] తిరువనంతపురం నగరపాలకసంస్థ కేంద్ర గ్రంధాలయంతో సహా ఇతర ప్రధాన గ్రంథాలయాలు, కేరళ విశ్వవిధ్యాలయ గ్రధాలయం వంటి పలు రాష్ట్ర సంస్థలు సాహిత్య అభివృద్ధికి మరింత సహాయం అందిస్తున్నాయి.[80] తిరువనంతపురం ట్రావెన్‌కోర్ మహారాజు స్వాతి తిరునాల్ కాలం నుండి శాస్త్రీయ సంగీతానికి కేంద్రంగా ఉంది. [81] [82] తిరువనంతపురం అనేక సంగీత ఉత్సవాలకు ప్రసిద్ధి చెందిన నవరాత్రి సంగీత ఉత్సవాలు, దక్షిణ భారతదేశంలోని పురాతన పండుగలలో ఒకటి, [81] స్వాతి సంగీతోత్సవం, సూర్య సంగీతోత్సవం, నీలకంఠ శివన్ సంగీతోత్సవం, ఇంకా అనేక ఇతర సంగీత ఉత్సవాలను వివిధ సాంస్కృతిక బృందాలు నిర్వహిస్తాయి. . [81] 111 రోజుల పాటు జరిగే సూర్య ఉత్సవం కేరళలో అతిపెద్ద కళోత్సవం, సాంస్కృతిక కార్యక్రమం. [83] [84] సూర్య ఫెస్టివల్‌లో ఫిల్మ్ ఫెస్టివల్స్, థియేటర్ ఫెస్టివల్స్, డ్యాన్స్, మ్యూజిక్, పెయింటింగ్ ఫోటోగ్రఫీ ఎగ్జిబిషన్‌లు ఉంటాయి. [83]

చిత్రపరిశ్రమకు పుట్టిల్లు సవరించు

 
స్టేట్ సెంట్రల్ లైబ్రరీ, తిరువనంతపురం

మలయాళ చిత్ర పరిశ్రమ తిరువనంతపురంలో ప్రారంభమైంది. జెసి డేనియల్ దర్శకత్వం వహించిన మొదటి మలయాళ చలనచిత్రం విగతకుమరన్ తిరువనంతపురంలో విడుదలైంది. [85] జెసి డేనియల్‌ను మలయాళ చిత్ర పరిశ్రమ పితామహుడిగా పరిగణిస్తారు. అతను 1926లో తిరువనంతపురంలో ట్రావెన్‌కోర్ నేషనల్ పిక్చర్స్ అనే మొదటి ఫిల్మ్ స్టూడియోను కేరళలో స్థాపించాడు [86] [87] ప్రతి సంవత్సరం డిసెంబరులో నిర్వహించే కేరళ అంతర్జాతీయ చలన చిత్రోత్సవం (ఐఎఫ్‌ఎఫ్‌కె), వీక్షకుల భాగస్వామ్య పరంగా ఆసియాలోని అతిపెద్ద చలన చిత్రోత్సవాలలో ఒకటి. [88] [89] వివిధ చిత్రోత్సవంలతోపాటు సెంట్రల్ బోర్డ్ ఆఫ్ ఫిల్మ్ సర్టిఫికేషన్ ప్రాంతీయ కార్యాలయం, ఉమా స్టూడియో, చిత్రాంజలి స్టూడియో, మెర్రీల్యాండ్ స్టూడియో, కిన్‌ఫ్రా ఫిల్మ్ అండ్ వీడియో పార్క్, విస్మయాస్ మాక్స్ వంటి అనేక సినిమా స్టూడియో సౌకర్యాలు నగరంలో ఉండటాన, చలనచిత్రాల నిర్మాణ అభివృద్ధికి సినిమా కేంద్రంగా తిరువనంతపురం. దోహదం చేస్తుంది. [90] [91]

నిర్మాణాలు సవరించు

 
8 అంగుళాల సెలెస్ట్రాన్ టెలిస్కోప్‌తో IISTలోని అబ్జర్వేటరీ.

ప్రసిద్ధ పద్మనాభస్వామి ఆలయంతో పాటు, భారతదేశంలోని పురాతన జంతుప్రదర్శనశాలలలో ఒకటైన నేపియర్ సంగ్రహశాల తిరువనంతపురం జంతుప్రదర్శనశాలలు నగర వాస్తుశిల్పాన్ని సమర్థిస్తున్నాయి.[92] ఇతర నిర్మాణ ప్రదేశాలలో కుతీర మాలికా ప్యాలెస్, కొవడియార్ ప్యాలెస్, అట్టుకల్ దేవాలయం, బీమపల్లి మసీదు, కన్నెమర మార్కెట్, మాటీర్ మెమోరియల్ చర్చి మొదలగు నిర్మాణాలు ఉన్నాయి. లారీ బేకర్ వాస్తుశిల్పానికి తిరువనంతపురం ప్రధాన కేంద్రం. [93]

పండగలు సవరించు

 
అట్టుకల్ పొంగల్, తిరువనంతపురం

ఓనం, విషు, దీపావళి, నవరాత్రి వంటి ప్రధాన పండుగలు,క్రిస్టమస్, ఈద్ ఉల్-ఫితర్, బక్రీద్, మిలాద్-ఎ-షెరీఫ్ వంటి క్రైస్తవ,ఇస్లామిక్ పండుగలతో పాటు, నగరంలోని విభిన్నజాతి జనాభా అట్టుకల్ పొంగల్ వంటి అనేక స్థానిక పండుగలను జరుపుకుంటారు.[94] బీమపల్లి ఉరూస్, [95] వెట్టుకాడ్ చర్చి పండుగ, [96] పద్మనాభస్వామి ఆలయ ఆరాట్టు, లక్షదీపం పండుగ. [97] ఓనం పండుగ సందర్భంగా రాష్ట్ర ప్రభుత్వం నగరంలో వారం రోజుల పాటు పలు సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలను నిర్వహిస్తోంది [98] అట్టుకల్ పొంగళ పండుగకు భారతదేశం, విదేశాల నుండి మిలియన్ల మంది మహిళా భక్తులను ఆకర్షిస్తుంది.ఇది ప్రపంచంలోనే మహిళల అతిపెద్ద సమావేశం. [99] [100] జర్మనీకి చెందిన గోథే జెంట్రమ్, ఫ్రాన్స్ అలయన్స్ ఫ్రాంకైస్, రష్యా గోర్కీ భవన్ కేంద్రాలు ఏడాది పొడవునా అనేక రకాల కార్యక్రమాలు నిర్వహిస్తాయి. [101] [102] [103]

వంటకాలు సవరించు

ప్రజల సాధారణ వంటకాలు కొబ్బరి, సుగంధ ద్రవ్యాల సమృద్ధితో ఉంటుంది. ఇతర దక్షిణ భారత వంటకాలు, అలాగే చైనీస్, ఉత్తర భారత వంటకాలు ప్రసిద్ధి చెందాయి. [104] తిరువనంతపురంలో అరబిక్, ఇటాలియన్, థాయ్, మెక్సికన్ వంటకాలను అందించే అనేక రెస్టారెంట్లు ఉన్నాయి. [105] [106]

రవాణా సవరించు

 
తిరువనంతపురం పద్మనాభస్వామి ఆలయం
 
కోవలం బీచ్ త్రివేండ్రం కేరళ

చాలా వరకు బస్సు సర్వీసులను ప్రభుత్వ ఆపరేటర్లు నిర్వహిస్తున్నారు. ప్రైవేట్ ఆపరేటర్లు కూడా ఉన్నారు. [107] కేరళ స్టేట్ రోడ్ ట్రాన్స్‌పోర్ట్ కార్పొరేషన్ (కె.ఎస్.ఆర్.టి.సి) నిర్వహించే సిటీ బస్సులు నగరంలో అందుబాటులో ఉన్న ప్రజా రవాణాకు ముఖ్యమైన, నమ్మదగిన ప్రయాణ సౌకర్యం. నగరంలోని ప్రధాన బస్ స్టేషన్‌లు తంపనూర్‌లోని సెంట్రల్ బస్ స్టేషన్, ఇక్కడ నుండి ఎక్కువ దూరం బస్సులు తిరుగుతాయి. తూర్పు కోటలోని సిటీ బస్ స్టేషన్ నుండి చాలా సిటీ బస్సులు తిరుగుతాయి. [108] [109] మూడు చక్రాల పసుపు, నలుపు ఆటో-రిక్షాలు, టాక్సీలు ప్రజా రవాణా ఇతర ప్రసిద్ధ రూపాలు. [110] [111] తిరువనంతపురం లైట్ మెట్రో పూర్తిగా ఎలివేటెడ్ మెట్రో రైల్ - నగరంలో రద్దీని తగ్గించడానికి ర్యాపిడ్ ట్రాన్సిట్ పద్దతి ప్రణాళికను సిద్దం చేసింది. [112] [113]

రహదారి మార్గం సవరించు

తిరువనంతపురం బాగా అభివృద్ధి చెందిన రోడ్డు రవాణా మౌలిక సదుపాయాలను కలిగి ఉంది.[114] నగరంలోని రోడ్లు తిరువనంతపురం రహదారుల అభివృద్ధి కంపెనీ లిమిటెడ్ (టి.ఆర్.డి.సి.ఎల్), కేరళ ప్రజా పనులు శాఖ నిర్వహిస్తుంది. [115] టి.ఆర్.డి.సి.ఎల్ 42 కిమీ నగర రోడ్లు తిరువనంతపురం నగర రహదారులు అభివృద్ధి ప్రాజెక్టు (టిఆర్‌సిఐపి) క్రిందకు వస్తాయి,ఇది భారతదేశంలో మొదటి పట్టణ రహదారి ప్రాజెక్ట్. [116] [117]

భారతదేశంలోని జాతీయ రహదారుల వ్యవస్థ 66వ జాతీయ రహదారి ద్వారా తిరువనంతపురం నగరానికి సేవలు అందిస్తోంది.[118] నగరం ఆరల్వాయిమొళి వద్ద జాతీయ రహదారి వ్యవస్థ ఉత్తర-దక్షిణ కారిడార్‌కు అనుసంధానం ఉంది,ఇది నగరానికి దక్షిణంగా 80 కి.మీ.దూరంలో ఉంది [119] రాష్ట్ర రహదారి 1, దీనిని సాధారణంగా ప్రధాన సెంట్రల్ రహదారి అని పిలుస్తారు.ఇది నగరంలో ఒక ఆర్టీరియల్ రహదారి. నగరంలోని ఇతర ప్రధాన రహదారులు కేరళ రాష్ట్ర రహదారి 2 ,కేరళరాష్ట్ర రహదారి 45. [120]మహాత్మా గాంధీ రోడ్డు నగరంలోని ప్రధాన రహదారి. [121] [122] మరొక ముఖ్యమైన రహదారి కొవడియార్ రహదారి,దీనిని రాయల్ రోడ్ అని కూడా పిలుస్తారు, ఇది కొవడియార్ ప్యాలెస్‌కు దారి తీస్తుంది. [123]

రైలు మార్గం సవరించు

తిరువనంతపురం భారతీయ రైల్వేలలోని దక్షిణ రైల్వే ప్రాంతీయ మండలిలోని ఒక డివిజనల్ ప్రధాన కార్యాలయం. [124] సుదూర రైళ్లు తిరువనంతపురం సెంట్రల్, కొచ్చువేలి రైల్వే టెర్మినల్స్ నుండి ప్రారంభమవుతాయి.సెంట్రల్ స్టేషన్‌లో రద్దీని తగ్గించడానికి కోచువేలి రైల్వే టెర్మినల్ అభివృద్ధి చేయబడింది. ఇది తిరువనంతపురం సెంట్రల్‌కు ఉపగ్రహ స్టేషన్‌గా పనిచేస్తుంది.[125] తిరువనంతపురం సెంట్రల్ కేరళలో అత్యంత రద్దీగా ఉండే రైల్వే స్టేషన్. [126] నగరంలోని ఇతర రైల్వే స్టేషన్లు తిరువనంతపురం పేట, నెమోమ్ రైల్వే స్టేషన్, వెలి రైల్వే స్టేషన్, కజకూట్టం రైల్వే స్టేషన్ . భారతదేశంలో దక్షిణాన ఉన్న నగరపాలకసంస్థ అయినందున, భారతీయ అనేక పొడవైన రైలు సేవలు తిరువనంతపురం నుండి త్రివేండ్రం రాజధాని ఎక్స్‌ప్రెస్, తిరువనంతపురం - సిల్చార్ సూపర్‌ఫాస్ట్ ఎక్స్‌ప్రెస్, కొచ్చువేలి - అమృత్‌సర్ వీక్లీ ఎక్స్‌ప్రెస్ వంటివి ఉన్నాయి.

వాయుమార్గం సవరించు

తిరువనంతపురం నగరం నుండి తిరువనంతపురం అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం, చకై వద్ద 6.7 km (4.2 mi) దూరంలో మాత్రమే ఉంది.ఈ విమానాశ్రయం 1935లో కార్యకలాపాలు ప్రారంభించింది. ఇది కేరళలో మొదటి విమానాశ్రయం. [127] రాష్ట్రానికి ప్రవేశ ద్వారం, ఇది భారతదేశంలోని అన్ని ప్రధాన నగరాలతో పాటు మధ్యప్రాచ్యం, మలేషియా, సింగపూర్, మాల్దీవులు, శ్రీలంకకు నేరుగా అనుసంధానం ఉంది. ఈ నగరం భారత వైమానిక దళం సదరన్ ఎయిర్ కమాండ్ (ఎస్.ఎ.సి) ప్రధాన కార్యాలయం కాబట్టి, తిరువనంతపురం అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం వారి వ్యూహాత్మక కార్యకలాపాల కోసం భారత వైమానిక దళం (ఐఎఎఫ్), కోస్ట్ గార్డ్‌లను అందిస్తుంది. [128] ఐఎఎఫ్ వారి అన్ని కార్యకలాపాలను నిర్వహించడానికి ప్రత్యేకమైన ఆప్రాన్‌ను కలిగి ఉంది. పైలట్-శిక్షణ కార్యకలాపాలను నిర్వహించే రాజీవ్ గాంధీ అకాడమీ ఫర్ ఏవియేషన్ టెక్నాలజీకి ఈ విమానాశ్రయం సేవలు అందిస్తుంది. [129]

చదువు సవరించు

 
యూనివర్శిటీ కళాశాల, తిరువనంతపురం
 
తిరువనంతపురం విమానాశ్రయం

ప్రాథమిక, మాధ్యమిక సవరించు

తిరువనంతపురంలోని పాఠశాలలు ఎయిడెడ్, అన్ ఎయిడెడ్, ప్రభుత్వ పాఠశాలలుగా వర్గీకరించబడ్డాయి. [130] [131] ప్రభుత్వ పాఠశాలలు నేరుగా కేరళ రాష్ట్ర విద్యా బోర్డు నిర్వహిస్తుంది. రాష్ట్ర ప్రభుత్వం సూచించిన పాఠ్య ప్రణాళిక అనుసరిస్తాయి. [132] ఎయిడెడ్ పాఠశాలలు రాష్ట్ర పాఠ్య ప్రణాళిక అనుసరిస్తాయి.మలయాళం, ఆంగ్లం ప్రాథమిక ప్రధాన బోధనా భాషలుగా బోధిస్తారు. తమిళం, హిందీ బోధిస్తారు. [132] పాఠశాలలు స్టేట్ కౌన్సిల్ ఆఫ్ ఎడ్యుకేషనల్ రీసెర్చ్ అండ్ ట్రైనింగ్ (ఎస్‌సిఇఆర్‌టి), సెంట్రల్ బోర్డ్ ఆఫ్ సెకండరీ ఎడ్యుకేషన్ (సి.బి.ఎస్.ఇ), ఇండియన్ సర్టిఫికేట్ ఆఫ్ సెకండరీ ఎడ్యుకేషన్ (ఐసిఎస్‌ఇ), ఇంటర్నేషనల్ జనరల్ సర్టిఫికేట్ ఆఫ్ సెకండరీ ఎడ్యుకేషన్ (ఐజిసిఎస్‌ఇ), నేషనల్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ఓపెన్ స్కూలింగ్‌తో అనుబంధంగా ఉన్నాయి.(ఎన్ఐఓఎస్). నేషనల్ కౌన్సిల్ ఆఫ్ ఎడ్యుకేషనల్ రీసెర్చ్ అండ్ ట్రైనింగ్ (ఎన్‌సిఇఆర్‌టి) నిర్వహించిన నేషనల్ అచీవ్‌మెంట్ సర్వేలో తిరువనంతపురం కేరళలో అత్యుత్తమ నగరంగా ర్యాంక్ పొందింది. [133] [134]

నగరంలోని ప్రముఖ పాఠశాలల్లో సెయింట్ మేరీస్ హయ్యర్ సెకండరీ స్కూల్ ఉంది. ఇది ఆసియాలోని అతిపెద్ద పాఠశాలల్లో ఒకటిగా పరిగణించబడుతుంది.దీనిలో మొత్తం విద్యార్థుల సంఖ్య ప్రతి సంవత్సరం సుమారు 12,000 కంటే తగ్గకుండా ఉంటుంది.[135] [136] ఇంకా నగరంలో ప్రభుత్వ మోడల్ బాయ్స్ హయ్యర్ సెకండరీ స్కూల్, ప్రభుత్వ ఉన్నత పాఠశాల బాలికల పాఠశాల, హోలీ ఏంజెల్స్ కాన్వెంట్ త్రివేండ్రం,ఎస్.ఎమ్.వి ఫాఠశాల, త్రివేండ్రం ఇంటర్నేషనల్ స్కూల్, చిన్మయ విద్యాలయాలు, కేంద్రీయ విద్యాలయం, లయోలా స్కూల్ , క్రైస్ట్ నగర్ స్కూల్, సర్వోదయ విద్యాలయం, నిర్మల భవన్ హయ్యర్ సెకండరీ స్కూల్, ఆర్య సెంట్రల్ స్కూల్, జ్యోతి నిలయం స్కూల్ జోసెఫ్స్ హయ్యర్ సెకండరీ స్కూల్, సెయింట్ థామస్ రెసిడెన్షియల్ స్కూల్, ది ఆక్స్‌ఫర్డ్ స్కూల్, విఎస్‌ఎస్‌సి సెంట్రల్ స్కూల్ మొదలగు ముఖ్య విద్యాకేంద్రాలు ఉన్నాయి  [137]

ఉన్నత విద్య, పరిశోధన సవరించు

తిరువనంతపురం అంతరిక్ష శాస్త్రం, సమాచార సాంకేతికత, భౌతిక శాస్త్రం, బయోటెక్నాలజీ, ఇంజనీరింగ్, వైద్యం రంగాలలో వివిధ సంస్థలతో ఒక ప్రధాన విద్యా పరిశోధనా కేంద్రంగా ఉంది. తిరువనంతపురంలో మూడు విశ్వవిద్యాలయాలు ఉన్నాయి: రెండు రాష్ట్ర విశ్వవిద్యాలయాలు, ఒక డీమ్డ్ విశ్వవిద్యాలయం ఉన్నాయి. రాష్ట్ర విశ్వవిద్యాలయాలు కేరళ విశ్వవిద్యాలయం, ఎపిజె అబ్దుల్ కలాం సాంకేతిక విశ్వవిద్యాలయం, ఇండియన్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ స్పేస్ సైన్స్ అండ్ టెక్నాలజీ (ఐఐఎస్‌టి), ప్రభుత్వ-సహాయం పొందిన సంస్థ, డీమ్డ్ విశ్వవిద్యాలయం.[138] అంతరిక్ష శాస్త్రాలు, అంతరిక్ష సాంకేతికత, అంతరిక్ష అనువర్తనాల్లో గ్రాడ్యుయేట్ కోర్సులు, పరిశోధనలను అందించటంలో ఐఐఎస్‌టి దేశంలోనే మొట్టమొదటిది విద్యాసంస్థ. [139] నగరంలో జాతీయ ప్రాముఖ్యత ఉన్న రెండు సంస్థలు ఉన్నాయి; శ్రీ చిత్ర తిరునల్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఫర్ మెడికల్ సైన్సెస్ అండ్ టెక్నాలజీ (ఎస్.సి.టి.ఐ.ఎమ్.ఎస్ టి) ఇండియన్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ సైన్స్ ఎడ్యుకేషన్ అండ్ రీసెర్చ్ (ఐఐఎస్ఈఆర్) ఉన్నాయి. [140] ఇందిరా గాంధీ నేషనల్ ఓపెన్ యూనివర్శిటీ (ఇగ్నో) ప్రాంతీయ ప్రధాన కార్యాలయం తిరువనంతపురం నగరంలో ఉంది.[141]

తిరువనంతపురంలోని ప్రభుత్వ వైద్య కళాశాల [142] లో స్థాపించబడిన కేరళలో మొదటి ప్రధానమైన వైద్య పాఠశాల. (ఎస్.సి.టి.ఐ.ఎమ్.ఎస్.టి) (ఇది కార్డియాక్, న్యూరోసైన్స్‌లో సూపర్-స్పెషాలిటీ కోర్సులను అందిస్తుంది) తిరువనంతపురంలోని ప్రాంతీయ క్యాన్సర్ సెంటర్ (ఇది రేడియోథెరపీ, పాథాలజీ, సూపర్-స్పెషాలిటీ కోర్సులలో పిజి కోర్సులను అందిస్తుంది) ఇవేకాకుండా ఇంకా ఇతర ప్రముఖ వైద్య పాఠశాలలు ఎస్.యు.టి అకాడమీ ఆఫ్ మెడికల్ సైన్సెస్, శ్రీ గోకులం వైద్య కళాశాల, ప్రభుత్వ ఆయుర్వేద కళాశాల ఉన్నాయి [143]

మూలాలు సవరించు

  1. ↑ "History – Official Website of District Court of India". District Courts. Archived from the original on 25 December 2018. Retrieved 18 May 2017.
  2. ↑ "India: 21-year-old student Arya Rajendran set to become mayor in Kerala". gulfnews.com (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2020-12-25.
  3. ↑ "Ramzan turns Kerala into a foodies' paradise". Times of India. 23 June 2017. Retrieved 9 July 2018.
  4. ↑ "The Kerala Official Language (Legislation) Act, 1969" (PDF). PRS Legislative Research. Retrieved 19 July 2018.
  5. ↑ 5.0 5.1 "District Domestic Product Per Capita". Retrieved 8 January 2023.
  6. ↑ "Thiruvananthapuram | India". Encyclopedia Britannica (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2020-09-07.
  7. ↑ "Thiruvananthapuram Corporation General Information". Corporation of Thiruvananthapuram. Archived from the original on 30 December 2020.
  8. ↑ "Urban Agglomerations/Cities having population 1 million and above" (PDF). Office of the Registrar General & Census Commissioner. Ministry of Home Affairs, Government of India. Retrieved 9 July 2018.
  9. ↑ "Kerala Economic Review". Government of Kerala. Kerala State Planning Board. Archived from the original on 20 July 2020. Retrieved 1 March 2018.
  10. ↑ "Kunhalikutty to lay foundation stone for Technopark tomorrow". Technopark. 24 February 2016.
  11. ↑ "Thiruvananthapuram India". Destination 360. Retrieved 18 June 2010.
  12. ↑ Kapoor, Subodh (2002). The Indian encyclopaedia : biographical, historical, religious, administrative, ethnological, commercial and scientific. New Delhi: Cosmo Publications. ISBN 8177552570.
  13. ↑ Sreedhara Menon, A (2011). Kerala History and its Makers. D C Books. p. 35. ISBN 9788126437825. Retrieved 9 July 2018.
  14. ↑ Sreedhara Menon, A (2011). Kerala History and its Makers. D C Books. p. 35. ISBN 9788126437825. Retrieved 9 July 2018.
  15. ↑ Boland-Crewe, Tara; Lea, David (2003). The Territories and States of India (in ఇంగ్లీష్). Routledge. ISBN 9781135356255.
  16. ↑ Shungoony Menon, P. (1878). A History of Travancore from the Earliest Times (pdf) (in ఇంగ్లీష్). Madras: Higgin Botham & Co. pp. 162–164. Retrieved 5 May 2016.
  17. ↑ Abram, David; Edwards, Nick (2003). The Rough Guide to South India. Rough Guides. p. 306. ISBN 9781843531036. Retrieved 9 July 2018.
  18. ↑ "Thiruvananthapuram: One of the South's Hottest IT Hubs-DQWeek". www.dqweek.com. 23 April 2015. Retrieved 20 December 2017.
  19. ↑ "Thiruvananthapuram best Kerala city to live in: Times survey". The Times of India. Retrieved 5 August 2016.
  20. ↑ "India's Best Cities: Winners and Why they made it". India Today. 22 February 2013. Retrieved 27 March 2013.
  21. ↑ "Thiruvananthapuram is the best city in India:Survey". The New Indian Express. 2 March 2017. Retrieved 6 June 2020.
  22. ↑ "Delhi, Mumbai not the best in urban governance, Thiruvananthapuram first". Hindusthan Times. HT Media Limited. 28 February 2017. Retrieved 17 May 2017.
  23. ↑ De Beth Hillel, David (1832). Travels (Madras publication).
  24. ↑ Lord, James Henry (1977). The Jews in India and the Far East; Greenwood Press Reprint; ISBN 0-8371-2615-0.
  25. ↑ The Business Directory, Kerala. National Publishers. 1972. p. 45.
  26. ↑ The March of India, Volume 15, Issues 1–9. Publications Division, Ministry of Information and Broadcasting. 1963.
  27. ↑ "Ancient Trade in Thiruvananthapuram". About Thiruvananthapuram. Technopark Kerala. Archived from the original on 3 October 2006. Retrieved 17 October 2006.
  28. ↑ Subramanian, T. S (28 January 2007). "Roman connection in Tamil Nadu". The Hindu. Archived from the original on 19 September 2013. Retrieved 28 October 2011.
  29. ↑ KA Nilakanta Sastri
  30. ↑ Mathew, K S (2016). Imperial Rome, Indian Ocean Regions and Muziris: New Perspectives on Maritime Trade. Taylor & Francis. p. 27. ISBN 978-1351997522. Retrieved 9 July 2018.
  31. ↑ Nayar, K Balachandran (1974). In Quest of Kerala: Geography, places of interest, political history, social history, literature. Accent Publications. p. 26. Retrieved 9 July 2018.
  32. ↑ Babu George, Sarath (27 July 2015). "Vizhinjam in historical perspective". The Hindu. Retrieved 9 July 2018.
  33. ↑ Mahadevan, G (6 May 2014). "Shedding light on Vizhinjam's golden past". The Hindu. Retrieved 9 July 2018.
  34. ↑ Proceedings – Indian History Congress. Indian History Congress. 1987. p. 187. Retrieved 9 July 2018.
  35. ↑ Sreedhara Menon, A (2011). Kerala History and its Makers. D C Books. p. 35. ISBN 9788126437825. Retrieved 9 July 2018.
  36. ↑ Sreedhara Menon, A (2011). Kerala History and its Makers. D C Books. p. 35. ISBN 9788126437825. Retrieved 9 July 2018.
  37. ↑ Haridas, Aathira (17 April 2018). "Chronicles of Kanthalloor Sala which got lost in the mists of time". The Times of India. Retrieved 9 July 2018.
  38. ↑ Roy, Kaushik (2015). Military Manpower, Armies and Warfare in South Asia. Routledge. ISBN 9781317321279. Retrieved 9 July 2018.
  39. ↑ Sreedhara Menon, A (2011). Kerala History and its Makers. D C Books. p. 35. ISBN 9788126437825. Retrieved 9 July 2018.
  40. ↑ Sreedhara Menon, A. (2007). A Survey of Kerala History (2007 ed.). Kottayam: DC Books. ISBN 9788126415786.
  41. ↑ Radhakrishnan, S Anil (7 February 2018). "Good news for tourism sector". The Hindu. Retrieved 1 March 2018.
  42. ↑ "Temples' riches". The Economist. February 2013. Retrieved 5 August 2016.
  43. ↑ "Timeless built heritage". The Hindu. 11 June 2011. Retrieved 28 March 2018.
  44. ↑ "Agasthyamala". UNESCO. United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization. Retrieved 28 March 2018.
  45. ↑ "Thiruvananthapuram Corporation General Information". Corporation of Thiruvananthapuram. Archived from the original on 30 December 2020.
  46. ↑ "Provisional Population Totals, Census of India 2011" (PDF). Census of India. Retrieved 5 December 2017.
  47. ↑ "Population census 2011". Census of India 2011, Government of India. Retrieved 6 December 2011.
  48. ↑ "Thiruvananthapuram City Census 2011 data". Census2011. Retrieved 5 December 2017.
  49. ↑ Study of urban poor in TMC area (PDF). JNNURM (Report). Archived from the original (PDF) on 27 January 2011. Retrieved 9 November 2010.
  50. ↑ "Migrants assured of safety". The Hindu. 11 October 2017. Retrieved 5 December 2017.
  51. ↑ "Constituencies". Corporation of Trivandrum. Information Kerala Mission. Archived from the original on 25 జనవరి 2018. Retrieved 24 January 2018.
  52. ↑ "Governance of District Police, Thiruvananthapuram City". District Police Office, Thiruvananthapuram City. State Police Computer Centre. Archived from the original on 25 జనవరి 2018. Retrieved 24 January 2018.
  53. ↑ "Work study report on Police Department". Government of Kerala. Archived from the original (PDF) on 30 డిసెంబర్ 2020. Retrieved 24 January 2018. {{cite web}}: Check date values in: |archive-date= (help)
  54. ↑ "Prisons Headquarters Poojappura". Kerala prisons and correctional services. Government of India, Ministry of Communications and Information Technology. Retrieved 24 January 2018.
  55. ↑ "Southern Air Command Introduction". Official Home Page of Indian Air Force. Indian Air Force. Archived from the original on 25 January 2018. Retrieved 24 January 2018.
  56. ↑ "Schoolchildren get a 'Command'ing view". The New Indian Express. 20 January 2018. Retrieved 24 January 2018.
  57. ↑ "Armed Police Head Quarter". Kerala Police. State Police Computer Centre, SCRB, Thiruvananthapuram. Retrieved 24 January 2018.
  58. ↑ G, Ananthakrishnan (22 July 2012). "CRPF religion head count". The Telegraph. Archived from the original on 25 July 2012. Retrieved 24 January 2018.
  59. ↑ "Up-close look at military weapons". The Hindu. 17 August 2016. Retrieved 24 January 2018.
  60. ↑ "UAE Consulate Thiruvananthapuram Kerala". Consulate of United Arab Emirates. Retrieved 24 January 2018.
  61. ↑ "Consulate of Maldives". Consulate of Maldives in Thiruvananthapuram. Netindia. Retrieved 24 January 2018.
  62. ↑ "Honorary Consul of Sri Lanka". Consulate of Sri Lanka in Kerala. Archived from the original on 25 జనవరి 2018. Retrieved 24 January 2018.
  63. ↑ "City needs special zone for diplomatic missions". The Hindu. 7 December 2016. Retrieved 24 January 2018.
  64. ↑ "Thiruvananthapuram Water Supply". Thiruvananthapuram Smart City. Municipal Corporation of Thiruvananthapuram. Archived from the original on 7 అక్టోబర్ 2018. Retrieved 24 January 2018. {{cite web}}: Check date values in: |archive-date= (help)
  65. ↑ "Renovation on at KWA pumping stations". The Hindu. 25 March 2014. Retrieved 24 January 2018.
  66. ↑ "Wellington Water Works an example of far-sightedness". The Hindu. 31 March 2010. Retrieved 24 January 2018.
  67. ↑ B. Nair, Rajesh (31 August 2013). "Sludge disposal poses a hurdle at Muttathara sewage treatment plant". The Hindu. Retrieved 24 January 2018.
  68. ↑ "Waste water Management". Smartcity Thiruvananthapuram. C-DIT. Archived from the original on 20 జనవరి 2018. Retrieved 24 January 2018.
  69. ↑ "Sewerage Scheme (Thiruvananthapuram) Phase – I". Department of Economic Affairs, Ministry of Finance, Government of India. Retrieved 24 January 2018.
  70. ↑ "KSEB commissions substation". The Times of India. 25 July 2015. Retrieved 24 January 2018.
  71. ↑ "Trivandrum to get modern fire fighting equipment for faster aid". The New Indian Express. 22 July 2017. Retrieved 24 January 2018.
  72. ↑ Desk, OLM (17 May 2017). "The Evergreen City of India". Outlook Money. Retrieved 15 December 2017.
  73. ↑ "The Monarch musician". The Hindu. 27 December 2013. Retrieved 7 December 2017.
  74. ↑ "Raja Ravi Varma: The father of Modern Indian Art". India Today. 28 April 2017. Archived from the original on 13 డిసెంబర్ 2017. Retrieved 7 December 2017. {{cite magazine}}: Check date values in: |archive-date= (help)
  75. ↑ India, Office of the Registrar General; Narayanan, Krishnaswamy (1973). Census of India, 1971: Series 9: Kerala, Part 6, Issue 1. University of Michigan: Manager of Publications – India. p. 21.
  76. ↑ "Ulloor S. Parameswara Iyer". Kerala Sahitya Akademi website (in మలయాళం). Kerala Sahitya Akademi. Retrieved 7 December 2017.
  77. ↑ Talk of the Town. Penguin Books India, 2008. 2008. p. 130. ISBN 9780143330134.
  78. ↑ "Thiruvananthapuram Hosts Kovalam Literary Fest". Kerala Tourism. Retrieved 12 December 2017.
  79. ↑ Keralalibrary (25 September 2017). "Kerala's 188 Years Old Library Is All Set To Become Blind-Friendly". Outlook Web Bureau. Retrieved 12 December 2017.
  80. ↑ "Department of Library and Information Science". Kerala University. Retrieved 12 December 2017.
  81. ↑ 81.0 81.1 81.2 S. Nair, Achuthsankar (14 October 2015). "Music and Thiruvananthapuram". The Hindu. Retrieved 12 December 2017.
  82. ↑ K, Radhakrishnan (23 November 2016). My Odyssey: Memoirs of the Man behind the Mangalyaan Mission. Penguin UK. ISBN 9789385990380.
  83. ↑ 83.0 83.1 "Soorya festival set to begin today". The Hindu. 1 November 2016. Retrieved 12 December 2017.
  84. ↑ "111-day Surya festival begins today". The Times of India. 20 September 2017. Retrieved 12 December 2017.
  85. ↑ Srivastava, Manoj (2017). Wide Angle: History of Indian Cinema. Notion Press. p. 130. ISBN 9781946280480.
  86. ↑ "J C Daniel". Archived from the original on 6 June 2009. Retrieved 23 April 2015.
  87. ↑ Oommen, M. A.; Varkey Joseph, Kumbattu (1991). Economics of Indian Cinema. University of California: Oxford & IBH Publishing Company. p. 30. ISBN 978-81-204-0575-2.
  88. ↑ Amal (18 February 2016). "11 Festivals You Will Find Only in Trivandrum!". EnteCity.com. Archived from the original on 14 మార్చి 2017. Retrieved 21 February 2017.
  89. ↑ Cheerath, Bhawani (7 December 2017). "IFFK 2017: A celebration of cinema from across the globe". The Hindu. Retrieved 15 December 2017.
  90. ↑ "The Capital of cinema". The Hindu. Baiju Chandran. 28 November 2013. Retrieved 29 November 2017.
  91. ↑ "A week-long theatre extravaganza in Kerala capital". The Indian Express. 22 September 2017. Retrieved 15 December 2017.
  92. ↑ "Zoological Garden, Thiruvananthapuram". Kerala Culture. Department of Cultural Affairs, Government of Kerala. Retrieved 22 January 2018.
  93. ↑ "A film on the life and work of Laurie Baker". Architectural Digest. 26 January 2017. Retrieved 29 November 2017.
  94. ↑ Kumar, Aswin J (17 January 2018). "Review meeting of arrangements for Attukal pongala held". The Times of India. Retrieved 22 January 2018.
  95. ↑ "All set for beemapally uroos". The New Indian Express. 20 February 2017. Retrieved 22 January 2018.
  96. ↑ "Vettucaud church festival from Friday". The Hindu. 10 November 2015. Retrieved 22 January 2018.
  97. ↑ Ajai Prasanna, Laxmi (20 November 2013). "Sree Padmanabha Swamy temple fest begins". The Times of India. Retrieved 22 January 2018.
  98. ↑ "Onam celebration from Sept.12". The Hindu. 22 September 2016. Retrieved 22 January 2018.
  99. ↑ "Largest gathering of women". Guinness World Records. Retrieved 29 November 2017.
  100. ↑ Mary Koshy, Sneha; Fernandes, Janaki (26 February 2013). "In Kerala, a festival that marks the world's largest gathering of women". Retrieved 22 January 2018.
  101. ↑ "FILCA int'l film fest from Friday". The Times of India. Retrieved 29 November 2017.
  102. ↑ "Twice the fun". The Hindu. 29 November 2017. Retrieved 29 November 2017.
  103. ↑ "Water Princess' to bring awareness on water conservation". The New Indian Express. 26 November 2017. Retrieved 22 January 2018.
  104. ↑ UR, Arya (7 November 2017). "Authentic Kerala cuisine and ayurvedic massage bowl over Ind and NZ teams". The Times of India. Retrieved 22 January 2018.
  105. ↑ Stott, David (10 April 2014). Kerala Footprint Focus Guide (illustrated ed.). Footprint Travel Guides. pp. 41–43. ISBN 9781909268791.
  106. ↑ Sahadevan, Sajini (8 June 2017). "Meals on wheels". The Hindu. Retrieved 22 January 2018.
  107. ↑ "Private bus strike shows signs of failure". Kerala Kaumudi. No. 19 February 2018. Retrieved 3 March 2018.
  108. ↑ S, Anasooya (7 November 2017). "Thampanoor station is now a role model". The Times of India. Retrieved 3 March 2018.
  109. ↑ Radhakrishnan, S.Anil (23 September 2016). "New bus shelter for East Fort". The Hindu. Retrieved 3 March 2018.
  110. ↑ "Pre-paid auto drivers oppose fee for parking". The Hindu. 17 July 2017. Retrieved 3 March 2018.
  111. ↑ "App-based taxi service at rly station from tomorrow". The Times of India. 10 December 2017. Retrieved 3 March 2018.
  112. ↑ K, Krishnachand (22 August 2017). "New metro policy to affect Kazhakoootam-Kesavadasapuram stretch". The New Indian Express. Retrieved 3 March 2018.
  113. ↑ "Trivandrum Metro Features". Kerala Rapid Transit Corporation Limited. Government of Kerala. Retrieved 3 March 2018.
  114. ↑ K, Krishnachand (22 August 2017). "New metro policy to affect Kazhakoootam-Kesavadasapuram stretch". The New Indian Express. Retrieved 3 March 2018.
  115. ↑ "Mr Minister, prove charges or retract statement: TRDCL". 4 October 2017. Retrieved 3 March 2018.
  116. ↑ "Thiruvananthapuram City Road Improvement Project to tackle congestion". World Highways. Archived from the original on 20 సెప్టెంబర్ 2017. Retrieved 3 March 2018. {{cite web}}: Check date values in: |archive-date= (help)
  117. ↑ "Thiruvananthapuram City Road Improvement". IL&FS. Archived from the original on 3 మార్చి 2018. Retrieved 3 March 2018.
  118. ↑ Radhakrishnan, S. Anil (26 July 2017). "Soil testing for Kazhakuttam flyover begins". The Hindu. Retrieved 3 March 2018.
  119. ↑ (Map). {{cite map}}: Missing or empty |title= (help)
  120. ↑ "State Highways in Kerala" (PDF). Kerala Public Works Department. Government of Kerala. Archived from the original (PDF) on 20 అక్టోబర్ 2016. Retrieved 19 July 2018. {{cite web}}: Check date values in: |archive-date= (help)
  121. ↑ "Paid parking on M.G. Road from today". The Hindu. 6 November 2015. Retrieved 3 March 2018.
  122. ↑ Sathyendran, Nita (20 July 2017). "Ahead of the times". The Hindu. Retrieved 3 March 2018.
  123. ↑ UR, Arya (5 May 2017). "Green spaces that are the breathing lungs of Trivandrum". The Times of India. Retrieved 3 March 2018.
  124. ↑ "Thiruvananthapuram Division" (PDF). Southern Railway. Retrieved 4 March 2018.
  125. ↑ "Kochuveli railway terminal opened". The Hindu Business line. 30 March 2005. Retrieved 4 March 2018.
  126. ↑ "Thiruvananthapuram Central to be made a world-class station". The Hindu. 28 September 2016. Retrieved 4 March 2018.
  127. ↑ "Kerala celebrates 75th anniversary of civil aviation". The Hindu. 29 October 2010. Retrieved 4 March 2018.
  128. ↑ "Southern Air Command". Indian Air Force. Retrieved 5 March 2018.
  129. ↑ "Rajiv Gandhi Academy for Aviation Technology gets its wings back". The Times of India. 15 March 2017. Retrieved 4 March 2018.
  130. ↑ "No PSC postings in aided schools". 2 March 2017. Retrieved 5 March 2018.
  131. ↑ "List of Schools". General Education Department. Government of Kerala. Retrieved 5 March 2018.
  132. ↑ 132.0 132.1 "Selected Educational Statistics" (PDF). General Education Department. Government of Kerala. Retrieved 5 March 2018.
  133. ↑ "National Achievement Survey". National Council of Educational Research and Training. Government of India. Retrieved 5 March 2018.
  134. ↑ "NCERT survey: Gaping holes visible in Kerala education system". The Times of India. 1 March 2018. Retrieved 5 March 2018.
  135. ↑ Pradeep Kumar, Kaavya (1 November 2014). "'Twin' fete at school to mark Kerala Piravi". The Hindu. Retrieved 5 March 2018.
  136. ↑ "A song for a better earth by 12,000 children". The Hindu. 23 May 2016. Retrieved 5 March 2018.
  137. ↑ "List of High schools in Thiruvananthapuram District" (PDF). General Education Department. Government of Kerala.
  138. ↑ "About Institute". Indian Institute of Space Science and Technology (IIST). Department of Space, Govt. of India. Retrieved 6 March 2018.
  139. ↑ "About IIST". Indian Institute of Space Science and Technology. Archived from the original on 14 August 2011. Retrieved 6 March 2018.
  140. ↑ "Institutions of National Importance". Department of Higher Education. Ministry of Human Resource Development (MHRD), Government of India. Retrieved 5 March 2018.
  141. ↑ "Welcome to Trivandrum Regional Centre". Indira Gandhi National Open University Website. Indira Gandhi National Open University. Retrieved 6 March 2018.
  142. ↑ "History of Medical College". Trivandrum Medical College. Government of Kerala. Retrieved 6 March 2018.
  143. ↑ "Professional College list". Office of the commissioner for entrance examinations. Government of Kerala. Archived from the original on 5 జూలై 2018. Retrieved 19 July 2018.

వెలుపలి లింకులు సవరించు

 
Wikimedia Commons has media related to Thiruvananthapuram.
  • కావటూరి సుగుణమ్మ: శ్రీ అనంత పద్మనాభస్వామి దేవాలయం, తిరువనంతపురం. సప్తగిరి సచిత్ర మాస పత్రిక, 2008 జనవరి సంచిక నుంచి.
"https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=తిరువనంతపురం&oldid=3992450" నుండి వెలికితీశారు