వికీపీడియా

ములాయం సింగ్ యాదవ్

ములాయం సింగ్ యాదవ్ (1939 నవంబరు 22 - 2022 అక్టోబరు 10) ఒక భారతీయ రాజకీయవేత్త సమాజ్‌వాది పార్టీ వ్యవస్థాపకుడు, పోషకుడు.[1] అతను ఉత్తర ప్రదేశ్ ముఖ్యమంత్రిగా మూడు పర్యాయాలు వరుసగా పనిచేశాడు. భారత ప్రభుత్వ రక్షణ మంత్రిగా పనిచేశాడు. సుదీర్ఘకాలం పార్లమెంటేరియన్‌గా ఉన్న అతను ప్రస్తుతం లోక్‌సభలో మెయిన్‌పురి నియోజకవర్గానికి ప్రాతినిధ్యం వహిస్తున్న పార్లమెంటు సభ్యుడు, ఇంతకు ముందు అజమ్‌గఢ్, సంభాల్ నియోజకవర్గాల పార్లమెంటు సభ్యుడిగా కూడా పనిచేశాడు.[2]

ములాయం సింగ్ యాదవ్

పదవీ కాలం
1992 – 2017
ముందు పదవిని నూతనంగా ఏర్పాటు చేశారు
తరువాత అఖిలేష్ యాదవ్
లోక్‌సభ సభ్యడు
పదవీ కాలం
23 మే 2019 - 10 అక్టోబర్ 2022
ముందు తేజ్ ప్రతాప్ సింగ్ యాదవ్
తరువాత డింపుల్ యాదవ్
నియోజకవర్గం మెయిన్‌పురి
పదవీ కాలం
2014 – 2019
ముందు రమాకాంత్ యాదవ్
తరువాత అఖిలేష్ యాదవ్
నియోజకవర్గం అజంగఢ్
పదవీ కాలం
2009 – 2014
నియోజకవర్గం మెయిన్‌పురి
పదవీ కాలం
2004 – 2004
నియోజకవర్గం మెయిన్‌పురి
పదవీ కాలం
1998 – 2004
ముందు డి. పి. యాదవ్
తరువాత రామ్ గోపాల్ యాదవ్
నియోజకవర్గం సంభాల్
పదవీ కాలం
1996 – 1998
నియోజకవర్గం మెయిన్‌పురి
పదవీ కాలం
29 ఆగష్టు 2003 – 13 మే 2007
ముందు మాయావతి
తరువాత మాయావతి
పదవీ కాలం
5 డిసెంబర్ 1993 – 3 జూన్ 1995
ముందు రాష్ట్రపతి పాలన
తరువాత మాయావతి
పదవీ కాలం
5 డిసెంబర్ 1989 – 24 జూన్ 1991
ముందు నారాయణదత్ తివారీ
తరువాత కల్యాణ్ సింగ్
వ్యక్తిగత వివరాలు
జననం (1939-11-22) 1939 నవంబరు 22 (వయసు 85)
సైఫాయి గ్రామం, ఎటావా జిల్లా, ఉత్తర ప్రదేశ్ , భారతదేశం
మరణం 2022 అక్టోబరు 10(2022-10-10) (వయసు 82)
గురుగ్రామ్, హర్యానా, భారతదేశం
రాజకీయ పార్టీ సమాజ్‌వాది పార్టీ (1992–present)
ఇతర రాజకీయ పార్టీలు * సోషలిస్ట్ పార్టీ
జీవిత భాగస్వామి
  • మాలతి దేవి
    ​
    ​
    (m. 1957; మరణం 2003)​
  • సాధన గుప్తా
    ​
    ​
    (m. 2003; మరణం 2022)​
సంతానం అఖిలేష్ యాదవ్, ప్రతీక్ యాదవ్
నివాసం సైఫాయి గ్రామం, ఎటావా జిల్లా, ఉత్తర ప్రదేశ్, భారతదేశం
పూర్వ విద్యార్థి ఆగ్రా యూనివర్సిటీ
వృత్తి రాజకీయ నాయకుడు
వృత్తి వ్యవసాయదారుడు

ములాయం సింగ్ యాదవ్ మూర్తి దేవి, సుఘర్ సింగ్ యాదవ్ దంపతులకు 1939 నవంబరు 22న ఉత్తర ప్రదేశ్ లోని ఎటావా జిల్లాలోని సైఫాయ్ గ్రామంలో జన్మించాడు.[3]యాదవ్, ఇటావాలోని కర్మ క్షేత్ర పోస్టు గ్రాడ్యుయేట్ కళాశాల, షికోహాబాద్‌లోని ఎకె కళాశాల, బిఆర్ కళాశాల,ఆగ్రా విశ్వవిద్యాలయం నుండి రాజకీయ శాస్త్రంలో వరుసగా బి.ఎ., బి.టి., ఎం.ఎ. మూడు పట్టాలను పొందాడు.[3] యాదవ్ రెండు పెళ్లిళ్లు చేసుకున్నాడు.అతని మొదటి భార్య, మాల్తీ దేవి, వారి మొదటి బిడ్డ అఖిలేష్ యాదవ్‌కు జన్మనిచ్చేటప్పుడు సమస్యలను ఎదుర్కొంది.అఖిలేష్ 2012 నుండి 2017 వరకు ఉత్తరప్రదేశ్ ముఖ్యమంత్రిగా పనిచేసాడు. [4][5] యాదవ్‌కు 1980లలో మాల్తీ దేవిని వివాహం చేసుకున్నప్పుడు సాధనా గుప్తాతో సంబంధం ఉంది. సాధనకు చంద్రప్రకాష్ గుప్తాతో వివాహం జరిగింది. ఫతేగర్‌లోని జిల్లా ఆసుపత్రిలో 1987 జూలై 7న ప్రతీక్ గుప్తా జన్మించాడు.[6][7] 2007 ఫిబ్రవరి ఫిబ్రవరి వరకు సుప్రీం కోర్ట్‌లో గుప్తా సంబంధాన్ని అంగీకరించే వరకు బాగా తెలియదు.[8] ప్రతీక్ యాదవ్ ములాయంసింగ్ యాదవ్ కుటుంబానికి చెందిన భూమిని నిర్వహిస్తున్నాడు.[9]

ములాయం సింగ్ యాదవ్ రెండో భార్య సాధనా గుప్తా ఊపిరితిత్తుల వ్యాధితో బాధపడుతూ 2022 జూలై 9న గురుగ్రామ్ లో తుదిశ్వాస విడిచారు.[10] అతని మొదటి భార్య, అఖిలేశ్ యాదవ్ తల్లి మాలతి దేవి 2003లో కన్నుమూశారు. సాధనా గుప్తాకు ప్రతీక్ అనే కుమారుడు ఉన్నాడు. సాధనా గుప్తా కోడలు అపర్ణా యాదవ్ బీజేపీ నేత.[11]

ప్రారంభ రాజకీయ జీవితం

మార్చు

రామ్ మనోహర్ లోహియా, రాజ్ నారాయణ్ వంటి నాయకులచే తయారు చేయబడిన యాదవ్, 1967లో ఉత్తరప్రదేశ్ శాసనసభలో మొదటిసారి శాసనసభ సభ్యునిగా ఎన్నికయ్యాడు. యాదవ్ అక్కడ ఎనిమిది సార్లు ఎన్నికై పనిచేశాడు.[12] 1975లో ఇందిరా గాంధీ అత్వవసర స్థితి విధించిన సమయంలో యాదవ్‌ని అరెస్టు చేసి 19 నెలల పాటు కారాగారంలో ఉంచారు.[13] 1977లో తొలిసారి రాష్ట్ర మంత్రి అయ్యాడు. తర్వాత, 1980లో, ఉత్తరప్రదేశ్‌లోని లోక్‌దళ్ (పీపుల్స్ పార్టీ) అధ్యక్షుడయ్యాడు, తర్వాత అది జనతాదళ్ (పీపుల్స్ పార్టీ)లో భాగమైంది. 1982లో అతను ఉత్తరప్రదేశ్ లెజిస్లేటివ్ కౌన్సిల్‌లో ప్రతిపక్ష నాయకుడిగా ఎన్నికయ్యాడు.1985 వరకు ఆ పదవిలో ఉన్నాడు. లోక్ దళ్ పార్టీ చీలిపోయినప్పుడు, యాదవ్ క్రాంతికారి పార్టీని ప్రారంభించాడు.[14] 1984లో ప్రారంభించబడిన దళిత మజ్దూర్ కిసాన్ పార్టీలో కీలక సభ్యుడిగా ఉన్నాడు. 1987లో క్రాంతికారి మోర్చా ప్రారంభించాడు.

ముఖ్యమంత్రి

మార్చు

మొదటి పర్యాయం

మార్చు

యాదవ్ మొదటిసారిగా 1989లో ఉత్తరప్రదేశ్ ముఖ్యమంత్రి అయ్యాడు [15]

1990 నవంబరులో విపి సింగ్ జాతీయ ప్రభుత్వం కూలిపోయిన తరువాత , యాదవ్, చంద్ర శేఖర్ నాయకత్వంలోని జనతా దళ్ (సోషలిస్ట్) పార్టీలో చేరాడు.భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ మద్దతుతో ముఖ్యమంత్రి పదవిలో కొనసాగాడు. జాతీయ స్థాయిలో చంద్ర శేఖర్ ప్రభుత్వానికి మద్దతు ఉపసంహరించుకున్నపరిణామాల నేపథ్యంలో, 1991 ఏప్రిల్ లో మలాయంసింగ్ ప్రభుత్వానికి కాంగ్రెస్ తమ మద్దతును ఉపసంహరించుకుంది.దానితో యాదవ్ ప్రభుత్వం పడిపోయింది.1991 మధ్యలో ఉత్తరప్రదేశ్ అసెంబ్లీకి మధ్యంతర ఎన్నికలు జరిగాయి. ఇందులో ములాయం సింగ్ పార్టీ ఓడిపోయి, బిజెపి అధికారాన్ని కోల్పోయింది.[16]

రెండవ పర్యాయం

మార్చు

1992లో యాదవ్ తన సొంత సమాజ్ వాదీ పార్టీ (సోషలిస్ట్ పార్టీ)ని స్థాపించాడు.1993 నవంబరులో ఉత్తరప్రదేశ్ అసెంబ్లీకి జరిగిన ఎన్నికల కోసం బహుజన్ సమాజ్ పార్టీతో [17] సమాజ్‌వాదీ పార్టీ పొత్తు వల్ల రాష్ట్రంలో బీజేపీ మళ్లీ అధికారంలోకి రాకుండా చేసింది. కాంగ్రెస్, జనతాదళ్ మద్దతుతో యాదవ్ ఉత్తరప్రదేశ్ ముఖ్యమంత్రి అయ్యాడు. 1990లో ఉత్తరాఖండ్‌కు ప్రత్యేక రాష్ట్ర హోదా కోసం గుర్తింపు ఉద్యమంపై అతని నిలకడ ఎంత వివాదాస్పదమైందో, అయోధ్య ఉద్యమంపై అతను నిలకడ అంత వివాదాస్పదమైంది. 1994 అక్టోబరు 2న ముజఫర్‌నగర్‌లో ఉత్తరాఖండ్ కార్యకర్తలపై కాల్పులు జరిగాయి. దీనికి ఉత్తరాఖండ్ కార్యకర్తలు యాదవ్ ని బాధ్యులుగా భావించారు.1995 జూన్ లో అతని మిత్రపక్షం మరొక కూటమిని ఎంచుకునే వరకు అతను ఆ పదవిని కొనసాగించాడు.[18]

మూడవ పర్యాయం

మార్చు

యాదవ్ ముఖ్యమంత్రిగా ప్రమాణ స్వీకారం చేసినప్పుడు అప్పటికీ లోక్‌సభ సభ్యుడిగా ఉన్నారు. ప్రమాణస్వీకారం చేసిన ఆరు నెలల్లోపు రాష్ట్ర శాసనసభ సభ్యుడిగా ఉండాలనే రాజ్యాంగ నిబంధనను అధిగమించటానికి, అతను 2004 జనవరిలో గున్నౌర్ అసెంబ్లీ నియోజకవర్గానికి జరిగిన ఉప ఎన్నికలో పోటీ చేశాడు.ఆ ఎన్నికలో యాదవ్ దాదాపు 94 శాతం ఓట్లతో రికార్డు స్థాయిలో విజయం సాధించాడు.[19]

2002లో, ఉత్తరప్రదేశ్‌లో ఎన్నికల అనంతర పరిస్థితి ఏర్పడిన నేపథ్యంలో, భారతీయ జనతా పార్టీ, బహుజన్ సమాజ్ పార్టీలు దళిత నాయకురాలు మాయావతి నేతృత్వంలో ప్రభుత్వాన్ని ఏర్పాటు చేసేందుకు కలిసాయి, ఆ రాష్ట్రంలో యాదవ్‌కు గొప్ప రాజకీయ ప్రత్యర్థిగా మాయావతి పరిగణించబడింది.[20] 2003 ఆగస్టు 25న ప్రభుత్వం నుండి బిజెపి వైదొలిగింది. స్వతంత్రులు, చిన్న పార్టీల మద్దతుతో యాదవ్‌ను ముఖ్యమంత్రి కావడానికి బహుజన్ సమాజ్ పార్టీకి చెందిన తగినంత మంది తిరుగుబాటు శాసనసభ్యులు మద్దతు ఇచ్చారు.[21] అతను తిరిగి 2003 సెప్టెంబరులో మూడవసారి ఉత్తరప్రదేశ్ ముఖ్యమంత్రిగా ప్రమాణస్వీకారం చేసాడు [3][21]

యాదవ్ ఉత్తరప్రదేశ్ ముఖ్యమంత్రిగా ఉన్నప్పుడే, కేంద్రంలో ప్రధాన పాత్ర పోషించాలనే ఆశతో, 2004 లోక్‌సభ ఎన్నికల్లో మెయిన్‌పురి నుంచి పోటీ చేసి గెలిచాడు. అతని సమాజ్ వాదీ పార్టీ ఉత్తరప్రదేశ్‌లో అన్ని పార్టీల కంటే ఎక్కువ సీట్లు గెలుచుకుంది. అయితే ఎన్నికల తర్వాత కాంగ్రస్ పార్టీ, కమ్యూనిస్టు పార్టీల మద్దతుతో లోక్‌సభలో మెజారిటీ సాధించి, కేంద్రంలో సంకీర్ణ ప్రభుత్వాన్ని ఏర్పాటుచేసింది.[22] దాని ఫలితంగా, యాదవ్ కేంద్రంలో ఎటువంటి ముఖ్యమైన పాత్ర పోషించటానికి అవకాశంరాలేదు., యాదవ్ లోక్‌సభకు రాజీనామా చేసి, 2007 ఎన్నికల వరకు ఉత్తరప్రదేశ్ ముఖ్యమంత్రిగానే కొనసాగాడు. అయితే అతను 2007 ఎన్నికలలో భారతీయ సమాజవాది పార్టీ చేతిలో ఓడిపోయాడు.[23]

క్యాబినెట్ మంత్రి

మార్చు

1996లో, యాదవ్ మెయిన్‌పురి నియోజకవర్గం నుండి పదకొండవ లోక్‌సభకు ఎన్నికయ్యాడు. [3] ఆ సంవత్సరం ఏర్పడిన యునైటెడ్ ఫ్రంట్ సంకీర్ణ ప్రభుత్వంలో, అతని పార్టీ చేరింది. అతను భారత రక్షణ మంత్రిగా ఎంపికయ్యాడు. భారతదేశం తాజా ఎన్నికలకు వెళ్లడంతో ఆ ప్రభుత్వం 1998లో పడిపోయింది. అయితే అతను సంభాల్ పార్లమెంటరీ నియోజకవర్గం నుండి ఆ సంవత్సరం లోక్‌సభకు తిరిగి గెలుపొందాడు. 1999 ఏప్రిల్‌లో కేంద్రంలో అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి ప్రభుత్వం పడిపోయిన తర్వాత, కేంద్రంలో ప్రభుత్వ ఏర్పాటులో కాంగ్రెస్ పార్టీకి అతను మద్దతు ఇవ్వలేదు. అతను 1999 లోక్‌సభ ఎన్నికలలో సంభాల్, కన్నౌజ్ రెండు స్థానాల నుండి పోటీ చేసి, రెండింటి నుండి గెలిచాడు. ఉప ఎన్నికల్లో తన కుమారుడు అఖిలేష్ కోసం కన్నౌజ్ స్థానానికి రాజీనామా చేసాడు.[24]

నిర్వహించిన పదవులు

మార్చు
# నుండి కు స్థానం పార్టీ
1. 1967 1969 4వ విధానసభలో జస్వంత్‌నగర్ నుండి ఎమ్మెల్యే (మొదటిసారి). సంయుక్త సోషలిస్ట్ పార్టీ
2. 1974 1977 జస్వంత్‌నగర్ నుండి ఎమ్మెల్యే (2వ సారి). భారతీయ క్రాంతి దళ్
3. 1977 1980 జస్వంత్‌నగర్ నుండి ఎమ్మెల్యే (3వ సారి). భారతీయ లోక్ దళ్
4. 1982 1985 ఉత్తరప్రదేశ్ లెజిస్లేటివ్ కౌన్సిల్‌లో MLC (1వ పర్యాయం).
5. 1985 1989 జస్వంత్‌నగర్ నుండి ఎమ్మెల్యే (4వ సారి). లోక్ దళ్
6. 1989 1991 * జస్వంత్‌నగర్ నుంచి ఎమ్మెల్యే (5వ సారి).

* యుపి ప్రభుత్వంలో ముఖ్యమంత్రి (1వ పర్యాయం).

జనతాదళ్
7. 1991 1993 జస్వంత్‌నగర్, నిధౌలి కలాన్ & తిల్హర్ (బై-బోల్) నుండి ఎమ్మెల్యే (6వ సారి) జనతా పార్టీ
8. 1993 1996 * జస్వంత్‌నగర్ & షికోహాబాద్ నుండి ఎమ్మెల్యే (7వ సారి).

* యుపి ప్రభుత్వంలో ముఖ్యమంత్రి (2వ పర్యాయం) (1993-1995)

SP
9. 1996 1996 సహస్వాన్ నుండి ఎమ్మెల్యే (8వ సారి) (1996లో రాజీనామా చేశారు) SP
10. 1996 1998 * మెయిన్‌పురి నుంచి 11వ లోక్‌సభలో ఎంపీ (మొదటిసారి).

* భారత ప్రభుత్వంలో రక్షణ మంత్రి

SP
11. 1998 1999 సంభాల్ నుండి 12వ లోక్‌సభలో ఎంపీ (2వ పర్యాయం). SP
12. 1999 2004 సంభాల్ & కన్నౌజ్ నుండి 13వ లోక్‌సభలో

లో‍క్‍సభ సభ్యుడు (3వసారి) (2000లో కన్నౌజ్‌కు రాజీనామా చేశారు)

SP
13. 2003 2007 * యూపీ ప్రభుత్వంలో ముఖ్యమంత్రి (3వ పర్యాయం).

* గన్నూర్ ఉప ఎన్నిక (2004-2007) నుండి ఎమ్మెల్యే (9వ సారి)

సమాజ్ వాదీ పార్టీ
14. 2004 2004 మెయిన్‌పురి నుండి 14వ లోక్‌సభలో ఎంపీ (4వ సారి) (2004లో రాజీనామా చేశారు) సమాజ్ వాదీ పార్టీ
15. 2007 2009 గన్నౌర్ నుండి ఎమ్మెల్యే (10వ సారి) & భర్తాన (2009లో రాజీనామా చేశారు) సమాజ్ వాదీ పార్టీ
16. 2009 2014 మెయిన్‌పురి నుండి 15వ లోక్‌సభలో ఎంపీ (5వసారి). సమాజ్ వాదీ పార్టీ
17. 2014 2019 అజంగఢ్ & మెయిన్‌పురి నుండి 16వ లోక్‌సభలో

లో‍క్‍సభ సభ్యుడు (6వసారి) (2014లో మెయిన్‌పురి నుండి రాజీనామా చేశారు)

సమాజ్ వాదీ పార్టీ
18. 2019 2022 మెయిన్‌పురి నుండి 17వ లోక్‌సభలో ఎంపీ (7వసారి) (2022లో మరణించారు) సమాజ్ వాదీ పార్టీ

వివాదాలు

మార్చు

అత్యాచారంపై వ్యాఖ్యపై విమర్శలు

మార్చు

2012 ఢిల్లీ గ్యాంగ్ రేప్ ఘటన తర్వాత, అత్యాచారం నేరం భారతదేశంలో మరణశిక్ష నేరంగా మారింది."అబ్బాయిలు యువకులు అవుతారు. యువకులు తప్పులు చేస్తారు" అని యాదవ్ చట్టంలో ఈ మార్పును వ్యతిరేకించాడు.[25] 2014  బదౌన్ గ్యాంగ్ రేప్ కు, యాదవ్ వ్యాఖ్యలకు ప్రతిస్పందనగా, ఐక్యరాజ్య సమితి జనరల్  సెక్రటరీ  బాన్ కి-మూన్ మాట్లాడుతూ "అబ్బాయిలు యువకులు అవుతారు" అనే విధ్వంసక వైఖరికి మేము నో చెప్పాం". అని తెలిపింది.[26] 2015 ఆగస్టు 19 న, గ్యాంగ్ రేప్‌లు అసాధ్యమని, ఆ కేసుల్లో అత్యాచార బాధితులు అబద్ధాలు చెబుతారని యాదవ్ వ్యాఖ్యానించాడు.ఆ వ్యాఖ్యలపై ఉత్తరప్రదేశ్‌లోని మహోబా జిల్లా కోర్టు జ్యుడీషియల్ మేజిస్ట్రేట్ అతనికి సమన్లు జారీ చేసాడు.[27]

కుటుంబం వైరం

మార్చు

యువకుడు అఖిలేష్ యాదవ్ 2012లో ఉత్తరప్రదేశ్ ముఖ్యమంత్రి అయినప్పటి నుండి, ములాయం సోదరుడు శివపాల్ సింగ్ యాదవ్‌ను అధిగమించి, యాదవ్ కుటుంబం రెండు ప్రత్యర్థి వర్గాలుగా విడిపోయింది. అఖిలేష్ నేతృత్వంలోని వర్గంలో ఒకటి, అతని తండ్రి బంధువు, జాతీయ ప్రధాన కార్యదర్శి రామ్ గోపాల్ యాదవ్ మద్దతును పొందింది. ప్రత్యర్థి వర్గానికి ములాయం సింగ్ నాయకత్వం వహించాడు. అతని సోదరుడు, పార్టీ రాష్ట్ర చీఫ్ శివపాల్ యాదవ్, స్నేహితుడు, మాజీ ఎంపీ అమర్ సింగ్ మద్దతు ఇచ్చారు . అఖిలేష్‌పై శివపాల్‌కు నిలకడగా మద్దతిచ్చిన తన తండ్రికి ఇది ప్రత్యక్ష సవాలుగా చాలా మంది భావించినందున అఖిలేష్ తన మామను తన మంత్రివర్గం నుండి రెండుసార్లు తొలగించాడు.[28] 2016 డిసెంబరు 30 న, ములాయం యాదవ్ తన కుమారుడు అఖిలేష్, అతని బంధువు రామ్ గోపాల్‌ను క్రమశిక్షణా రాహిత్యానికి సంబంధించి ఆరేళ్ల పాటు పార్టీ నుండి బహిష్కరించాడు, కేవలం 24 గంటల తర్వాత ఆ నిర్ణయాన్ని మరలా తిరిగి ఉపసంహరించుకున్నాడు. అఖిలేష్, దానికి ప్రతిస్పందనగా, తన తండ్రిని పార్టీ అధ్యక్ష పదవి నుండి తొలగించి, దానికి బదులుగా 2017 జనవరి 1 న పార్టీ జాతీయ సమావేశం తరువాత పార్టీ ప్రధాన పోషకుడిగా పేరు పెట్టాడు. జాతీయ సమావేశం చట్టవిరుద్ధమని ములాయం అభివర్ణించాడు. జాతీయ కార్యవర్గ సమావేశాన్ని ఏర్పాటు చేసిన తన బంధువు రామ్ గోపాల్ యాదవ్‌ను నేరుగా బహిష్కరించాడు. అయితే ఆ కార్యనిర్వాహక సమావేశాన్ని సమావేశపరిచే హక్కు రామ్ గోపాల్ యాదవ్‌కు ఉందని భారత ఎన్నికల సంఘం తీర్పునిచ్చింది. ములాయం సింగ్ ఆదేశాలను తిప్పికొట్టింది. దీంతో అఖిలేష్ యాదవ్ అధికారికంగా పార్టీ జాతీయ నాయకుడయ్యారు.[29]

మరణం

మార్చు

ములాయం సింగ్ యాదవ్ అనారోగ్యంతో బాధపడుతూ గురుగ్రామ్ నగరంలోని మేదాంత ఆసుపత్రిలో చికిత్స పొందుతూ ఆరోగ్యం విషమించడంతో 2022 అక్టోబరు 10న మరణించాడు.[30][31]

పురస్కారం

మార్చు

ములాయంసింగ్ యాదవ్‌కు ఆయన మరణానంతరం భారత ప్రభుత్వం పద్మవిభూషణ్ అవార్డును ప్రకటించగా, ఆయన తనయుడు అఖిలేష్ యాదవ్ పురస్కారాన్ని రాష్టప్రతిభవన్లో 2023 ఏప్రిల్ 05న రాష్ట్రపతి ద్రౌపది ముర్ము చేతులమీదుగా అందుకున్నాడు.[32]

మూలాలు

మార్చు
  1. ↑ BBC News తెలుగు (10 October 2022). "ములాయం సింగ్ యాదవ్: ఎన్నో ప్రభుత్వాలను నిలబెట్టి, పడగొట్టిన రాజకీయ మల్లయోధుడు". Archived from the original on 10 October 2022. Retrieved 10 October 2022.
  2. ↑ "Lok Sabha member profile". Lok Sabha. Archived from the original on 1 February 2013.
  3. ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 "Detailed Profile: Shri Mulayam Singh Yadav". Government of India. Retrieved 4 October 2013.
  4. ↑ Yadav, Shyamlal (7 March 2012). "The Samajwadi Parivar". Indian Express. Retrieved 10 October 2013.
  5. ↑ "Tributes paid to Mulayam's wife". The Times of India. Retrieved 10 October 2013.[permanent dead link][dead link]
  6. ↑ "Warring Yadavs star in Kalyug's Ramayan". Times of India Blog. 26 October 2016.
  7. ↑ "What befalls a hubby who forgets a Kaikeyisque boon". www.telegraphindia.com.
  8. ↑ Bhatt, Sheela (6 March 2007). "Will this man bring down Mulayam?". rediff.com. Retrieved 10 October 2007.
  9. ↑ "Mulayam's younger son prefers body-building to body politic". Indian Express. 20 January 2013. Retrieved 10 October 2013.
  10. ↑ "Who was Sadhna Gupta, Mulayam Singh Yadav's second wife - India News". web.archive.org. 2022-10-02. Archived from the original on 2022-10-02. Retrieved 2022-10-02.{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (link)
  11. ↑ "ములాయం సింగ్ యాదవ్ భార్య... సాధనా గుప్తా మృతి". web.archive.org. 2022-07-10. Archived from the original on 2022-07-10. Retrieved 2022-07-10.{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (link)
  12. ↑ Singh, Ram; Yadav, Anshuman (1998). Mulayam Singh: A Political Biography. Konark Publishers. pp. 13–14. ISBN 978-81-220-0530-1.
  13. ↑ Dixit, Neha. "Akhilesh Yadav in the family business". The Caravan. Retrieved 22 May 2019.
  14. ↑ Business Standard Political Profiles of Cabals and Kings. Business Standard Books. 2009. p. 47. ISBN 978-81-905735-4-2.
  15. ↑ "Mulayam Singh Yadav Biography in Hindi: About Family, Political life, Age, Photos, Videos". Patrika News (in హిందీ). Retrieved 18 November 2020.
  16. ↑ Singh, Ram; Yadav, Anshuman (1998). Mulayam Singh: A Political Biography. Konark Publishers. pp. 34–39. ISBN 978-81-220-0530-1.
  17. ↑ Mulayam Singh Yadav Aur Samajvad (in హిందీ). Rajpal & Sons. pp. 56–57. ISBN 978-81-7028-712-4.
  18. ↑ "Mulayam Singh Yadav Biography – About family, political life, awards won, history". Elections in India. Archived from the original on 28 నవంబరు 2020. Retrieved 18 November 2020.
  19. ↑ "Gunnaur voters feel Mulayam may not retain seat". 8 April 2007. Archived from the original on 11 అక్టోబరు 2016. Retrieved 5 July 2016.
  20. ↑ "Mulayam may be keen to shake hands with Maya, but is she?". www.dailyo.in. Retrieved 5 July 2016.
  21. ↑ 21.0 21.1 "UP governor invites Mulayam to form government". Rediff. Retrieved 5 July 2016.
  22. ↑ "Mulayam singh News and Updates from The Economic Times – Page 4". The Economic Times. Archived from the original on 4 నవంబరు 2021. Retrieved 18 November 2020.{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (link)
  23. ↑ "Mulayam concedes defeat, it's Maya in UP". The Times of India. 11 May 2007. Retrieved 21 September 2016.
  24. ↑ "Rediff On The NeT: An interview with Defence Minister Mulayam Singh Yadav". Rediff. Retrieved 18 November 2020.
  25. ↑ Burke, Jason (31 May 2014). "'Go to the mango trees,' the bereaved father was told. 'The body of your daughter is there'". The Observer. Retrieved 19 July 2014.
  26. ↑ "Ally of India's Modi says rape "sometimes right, sometimes wrong"". The Express Tribune. Reuters. 5 June 2014. Retrieved 19 July 2014.
  27. ↑ Ali, Mohammad. "UP court summons Mulayam Singh over rape remark". The Hindu. Retrieved 4 September 2015.
  28. ↑ Rai, Manmohan. "Infighting erupts in ruling Yadav family in UP, Mulayam continues to pull the power strings". The Economic Times. Retrieved 12 March 2017.
  29. ↑ "Akhilesh Yadav Re-Elected As Samajwadi Party National President For Five Years". www.outlookindia.com. Retrieved 18 November 2020.
  30. ↑ "ములాయం సింగ్ యాదవ్ కన్నుమూత" (in ఇంగ్లీష్). 10 October 2022. Archived from the original on 10 October 2022. Retrieved 10 October 2022.
  31. ↑ "ములాయం సింగ్‌ యాదవ్‌ కన్నుమూత". 10 October 2022. Archived from the original on 10 October 2022. Retrieved 10 October 2022.
  32. ↑ Andhra Jyothy (5 April 2023). "కన్నుల పండువగా పద్మ పురస్కారాల ప్రదానోత్సవం". Archived from the original on 5 April 2023. Retrieved 5 April 2023.

వెలుపలి లంకెలు

మార్చు
"https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=ములాయం_సింగ్_యాదవ్&oldid=4344590" నుండి వెలికితీశారు