అనకాపల్లి
అనకాపల్లి మహా విశాఖ నగరపాలక సంస్థ పరిధిలోని పట్టణం. 2013కు ముందు అనకాపల్లి పురపాలక సంఘ నిర్వహణలో గల పట్టణంగా వుండేది.[5] ఇది అనకాపల్లి జిల్లాకు ముఖ్యపట్టణం. విశాఖపట్నం నగరానికి 30 కి.మీ. దూరంలోగల ఈ ప్రాంతం కొబ్బరి, బెల్లం వ్యాపారాలకు ప్రసిద్ధి చెందింది. ఇక్కడి బొజ్జన్నకొండ ప్రముఖ బౌద్ధక్షేత్రం.
అనకాపల్లి | |
|---|---|
.svg)  అనకాపల్లి Location in Andhra Pradesh | |
| Coordinates: 17°41′29″N 83°00′14″E / 17.6913°N 83.0039°E | |
| దేశం |  భారతదేశం |
| రాష్ట్రం | ఆంధ్రప్రదేశ్ |
| జిల్లా | అనకాపల్లి |
| ప్రభుత్వం | |
| • రకం | మహానగరపాలక సంస్థ |
| • సంస్థ | మహా విశాఖ నగరపాలక సంస్థ |
| • శాసనసభ సభ్యుడు(రాలు) | కొణతాల రామకృష్ణ |
| • లోక్‌సభ సభ్యుడు(రాలు) | సి.ఎం. రమేష్ |
| విస్తీర్ణం | |
• మొత్తం | 23.28 కి.మీ2 (8.99 చ. మై) |
| ఎత్తు | 29 మీ (95 అ.) |
| జనాభా (2024 est)[3] | |
• మొత్తం | 1,21,000 |
| • సాంద్రత | 5,200/కి.మీ2 (13,000/చ. మై.) |
| భాషలు | |
| • అధికారిక | తెలుగు |
| కాల మండలం | UTC+5:30 (IST) |
| PIN | 531001/02 |
| ప్రాంతీయ ఫోన్ కోడ్ | 08924 |
| వాహనాల నమోదు | AP31 (పాత) AP39 (30 జనవరి 2019 నుండి)[4] |
| శాసనసభ నియోజకవర్గం | అనకాపల్లి |
| లోక్‌సభ నియోజకవర్గం | అనకాపల్లి |
చరిత్ర
మార్చుఈ ప్రాంతం ఒకప్పుడు కళింగ సామ్రాజ్యం లో భాగంగా ఉండేది. తరువాత గజపతులు, కాకతీయులు, కుతుబ్ షాహి రాజులు పాలించారు. సుమారు 1450 ప్రాంతంలో ఆర్కాటు నవాబు అధీనంలో కాకర్లపూడి అప్పలరాజు, దీనికి స్థానిక పాలకులైనారు.అనకాపల్లిని మత్స్యకార రాజులు, గవరలు, గోడే కుటుంబం రాజులు పాలించారు. గోల్కొండ రాజుల పాలనలో, శ్రీకాకుళం ప్రధాన సైనిక కార్యాలయం అనకాపల్లిలో ఉంది.[6]
అనకాపల్లి, విశాఖపట్నం జిల్లాలోని ఎస్టేట్, మద్రాసు ప్రెసిడెన్సీ.వాస్తవానికి, విజయనగరం రాజాస్‌కు సంబంధించింది.ఇది 1802లో వేలం కొనుగోలు చేయడం ద్వారా పూర్తిగా కుటుంబం చేతుల్లోకి వెళ్లింది, ఇది ప్రభుత్వానికి పెష్‌కాష్‌కి లోబడి 2999 ప్రభుత్వానికి గోడే జగ్గప్పకు రాజా ద్వారా పొందారు.ఇది 16 గ్రామాలు, 17 కుగ్రామాలను కలిగి ఉంది, జిల్లాలో అత్యంత సంపన్నమైన భూమిని కలిగి ఉంది. వార్షిక అద్దె విలువ, ఇతర 5 అనుబంధ ఎస్టేట్‌లతో, 17,609 పెష్‌కాష్.ఈ తాలూకాలో 45 పట్టణాలు, గ్రామాలు, 154 కుగ్రామాలు ఉన్నాయి, అన్ని జమీందారీలు (ప్రైవేట్ ఎస్టేట్ హోల్డర్లకు చెందినవి) 27,929 ఆక్రమిత గృహాలు, 131,637 నివాసులు. మతం ప్రకారం వర్గీకరించబడ్డాయి, 1881లో 1,30,667 హిందువులు ఉన్నారు.1367 ముస్లింలు,3 క్రైస్తవులు.జమీందారీ కాకుండా ప్రభుత్వ భూమి ఆదాయం 127 పేష్‌కాష్ .ఒక క్రిమినల్ కోర్టు .సివిల్ వ్యవహారాలలో, ఇది రాయవరంలోని మున్సిఫ్ కోర్టు పరిధిలో ఉంది.అనకపల్లి తాలూకాలోని అనకాపల్లి పట్టణం, విశాఖపట్నం జిల్లా, మద్రాసు ప్రెసిడెన్సీ. విశాఖపట్నానికి నైరుతి దిశలో 20 మైళ్ల దూరంలో శారదా నది, గ్రాండ్ ట్రంక్ రోడ్డుపై ఉంది.మొలాసిస్, కొద్దిగా పత్తి ఎగుమతి వ్యాపారంతో ఇటీవలి వృద్ధి పెరుగుదల,, వ్యవసాయ కేంద్రం. 1881లో జనాభా 13341, గృహాల సంఖ్య 3810. 1880-81లో మున్సిపల్ ఆదాయం దాదాపు 915 పేష్‌కాష్‌లకు చేరుకుంది. చుట్టుపక్కల ఉన్న చాలా వరకు ఈ ప్రాంతం విజయనగరం రాజుకు చెందినది.
తాలూకా ప్రధాన కేంద్రంగా, ఇది సాధారణ సబార్డినేట్ కోర్టులు, జైలు డిస్పెన్సరీ, కోర్టులను కలిగి ఉంది. జనాభాలో ఇది జిల్లాలోని పట్టణాలలో నాల్గవ స్థానంలో ఉంది.[7]
అనకాపల్లి తాలూకాలోని పొలంలో ఈ శాసనం కనుగొనబడింది. ఇది ఛిన్నాభిన్నం. ఇది కాలిక్య-భీమ Iని సూచిస్తుంది, మంజూరు భాగం ఎలమైచి-కళింగదేశాన్ని, దేవరాస్త్రాన్ని సూచిస్తుంది.కళింగలో ఉన్న ఎలమంచి ఆధునిక ఎలమంచిలితో సమానంగా ఉంటుంది. సన్నుల్‌రాగిప్టాలోని అలహాబాద్ స్తంభం imicTiptioiiలో దేవయాస్త్రం కూడా ప్రస్తావించబడింది.[8]
అనకాపల్లి తాలూకా గవర నాయుడు కులానికి బలమైన పట్టుగా పరిగణించబడుతుంది[9].విశాఖపట్నం మరియు అనకాపల్లి గవర నాయుడు తన బెల్లంను అహ్మదాబాద్‌కు చెందిన మహారత్త వ్యాపారికి లేదా పశ్చిమ బెంగాల్‌కు చెందిన సాహుకార్‌కి విక్రయిస్తాడు.[10]
స్వాతంత్ర యోధులు
మార్చుమొదట, అనకాపల్లిలో స్వాతంత్ర్య గర్జన ప్రారంభమైంది.సిపాయి తిరుగుబాటుకు ముందు, అనకాపల్లిలో 1753లో ఫ్రెంచ్‌పై దాడి చేశారు.కాసింకోటలో బస్సీ దొర అరెస్టయ్యాడు. మహాత్మా గాంధీ లాగా అనేక స్వాతంత్ర్య నాయకులు అనకాపల్లిని సందర్శించారు, అతను అనకాపల్లిలో విదేశీ వస్తువులను బహిష్కరించే ఉద్యమాన్ని ప్రారంభించాడు.అనకాపల్లిలోని బెల్లం మార్కెట్‌లో జాతిపిత గాంధీజీ తన ప్రసంగాన్ని ప్రారంభించారు. బెల్లం మార్కెట్‌కి గాంధీ మార్కెట్ అని పేరు పెట్టాలని రైతులు గాంధీని కోరారు.అతను అభ్యర్థనను అంగీకరించాడు, మీరు ఏదైనా చెడు పనులు చేయకుంటే, నా పేరును ఉంచడంలో నాకు ఎలాంటి అభ్యంతరం లేదు.గాంధీ N.G రంగ, CPI యొక్క జయ ప్రకాష్ నారాయణ్ వంటి నాయకులుసందర్శించిన తర్వాత, 1 సంవత్సరం తర్వాత జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ, సుభాష్ చంద్రబోస్ కూడా అనకాపల్లిలో ప్రసంగాలు చేశారు.
1944-45 కాలంలో, శ్రీ కొరిబిల్లి జోగారావు (ఉపాధ్యాయుడు), జక్కనహళ్లి శ్రీరామమూర్తి (కాంపౌండర్) స్వాతంత్య్ర పోరాటంలో పాల్గొని, ఉద్యమానికి వ్యతిరేకంగా మాట్లాడారు,వారిని రాయవెల్లూర్ జైలుకు పంపారు.
సూరిసెట్టిజగ్గయ్య వంటి వారు కూడా ఆయన స్వాతంత్య్ర పోరాటం కోసం జైలు జీవితం గడిపారు. విల్లూరి వెంకట రమణ వంటి నాయకులు స్వాతంత్య్ర పోరాటంలో, ప్రముఖ రాజకీయ రంగాలలో పాల్గొన్నారు[11].
పురపాలక సంఘం
మార్చుఅనకాపల్లి మున్సిపాలిటీకి 120 సంవత్సరాల చరిత్ర ఉంది. 1877లో మునిసిపాలిటీ ప్రారంభించబడింది. మద్రాస్ సిటీ డెవలప్‌మెంట్ యాక్ట్‌ను ఉపయోగించి అనకాపల్లి మునిసిపాలిటీగా మారింది.1884 మద్రాస్ జిల్లా మున్సిపాలిటీ చట్టం ప్రకారం, వారు 13 మంది సభ్యులను కలిగి ఉండాలని నిర్ణయించారు.ఈ మున్సిపాలిటీకి 1885, 1897లో నేరుగా మునిసిపల్ చైర్మన్‌ని ఎన్నుకునే స్థితి వచ్చింది.ఇది 1956లో మొదటి గ్రేడ్ మున్సిపాలిటీగా మారింది. 32 వార్డులను కలిగి ఉండే మున్సిపాలిటీ. ఈ మున్సిపాలిటీ సంవత్సరానికి దాదాపు 1 కోటి ఆదాయాన్ని సంపాదిస్తుంది.[11]
అనకాపల్లి టౌన్ డివిజన్లు
మార్చుభౌగోళికం
మార్చుఅనకాపల్లి పట్టణం శారదా నది తీరాన ఉంది. అక్షాంశ రేఖాంశాలు17°41′N 83°01′E / 17.68°N 83.02°E.[15] ఇది సముద్ర మట్టానికి 26 మీటర్లు ఎత్తులో ఉంది. ఈ ప్రాంతం తూర్పు కనుమలు విస్తరించిన భాగంలో ఉంది.ఈ శారదా నది మాడుగుల కొండలలో జన్మించింది, ఇది చోడవరం, అనకాపల్లి, యలమంచిలిలో ప్రవహిస్తుంది.ఈ నది నూకాలమ్మ ఆలయానికి ఎదురుగా ప్రవహించేది, తరువాత గవరపాలెం ప్రజలు నదిని పొలాలకు మళ్లించారు. ఈ రోజు వరకు, నూకాలమ్మ ఆలయానికి కొన్ని మీటర్ల దిగువన నది బేసిన్ ఇసుక కనుగొనబడింది[11]
విద్యా సంస్థలు
మార్చుఅనకాపల్లిలో ఎ.ఎమ్.ఎ.ఎల్ కళాశాల, శ్రీ ఆదినారాయణ మహిళా కళాశాల, డాక్టర్ సర్వేపల్లి రెసిడెన్షియల్ జూనియర్ కళాశాల, కొణతాల కళాశాల వంటి అనేక ప్రసిద్ధ విద్యాసంస్థలు ఉన్నాయి.దాడి ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ఇంజనీరింగ్ అండ్ టెక్నాలజీ (డైట్), డాడి వీరునాయుడు డిగ్రీ కళాశాల, ప్రతిభ ఉమెన్స్ కళాశాల, శ్రీ కన్యా జూనియర్ కళాశాల,సంయుక్త కళాశాల.[11] ఆచార్య ఎన్జీ రంగా వ్యవసాయ విశ్వవిద్యాలయం.
పాఠశాలలు:
మార్చుగుడ్ షెపర్డ్ స్కూల్, ఎ.ఎమ్.ఎ స్కూల్, డైమండ్ కాన్వెంట్, డాక్టర్ హిమ శేఖర్ స్కూల్, ప్రశాంతి నికేతన్( ఎం.వి.వి.ఎస్ మూర్తి ),ఆది నారాయణ పాఠశాల (A.D పాఠశాల),భవిత ప్లే స్కూల్, వాసవి బాల విహార్, సిటీ పబ్లిక్ స్కూల్[11]
సామాజిక సంస్థలు, క్లబ్బులు
మార్చుఅనకాపల్లి సంక్షేమం గురించి మాట్లాడటం ప్రారంభించినప్పుడు,అనకాపల్లి మర్చంట్ అసోసియేషన్ గురించి మాట్లాడాలి శ్రీ గౌరీ గ్రంథాలయం, శారదా గ్రంథాలయం.అనకాపల్లిలో రోటరీ క్లబ్ (1953), లయన్స్ క్లబ్ (1966), ప్రేమసమాజం (1943), గౌరీ యువజన సేవా గంగం (1966), గౌరీ సేవా సంఘం (1970) వంటి క్లబ్‌లు ఉన్నాయి.ఎన్.టి.ఆర్. స్టేడియం, రావు గోపాల్ రావు కళా క్షేత్రం, ఒక ఇండోర్ స్టేడియం[11].ఈ పట్టణంలోని థియేటర్‌లుశ్రీ సత్య థియేటర్, సత్యనారాయణ థియేటర్, వేంకటేశ్వర థియేటర్, గోపాల కృష్ణ థియేటర్, రాజా థియేటర్, రామచంద్ర థియేటర్, పర్తి సాయి థియేటర్ ఉన్నాయి.
వైద్య సదుపాయాలు
మార్చు- ఆంధ్రప్రదేశ్ వైద్య విధాన పరిషత్తు వారి 'ఏరియా హాస్పిటల్' వంద పడకలు కలిగిన పబ్లిక్ హాస్పిటల్.[16]
- అనకాపల్లి మర్చంట్ అసోసియేషన్ వెంకటస్వామి నాయుడు మెటర్నిటీ హాస్పిటల్
వ్యవసాయం
మార్చుపరిశ్రమలు
మార్చు- ఆనకాపల్లి బెల్లం పరిశ్రమకు ప్రసిద్ధి చెందింది. దక్షిణ భారతదేశంలో ఇది అతి పెద్ద బెల్లం ఉత్పత్తి, వ్యాపార కేంద్రం. మొత్తం దేశంలో రెండవ స్థానంలో ఉంది.[17]
- అనకా పల్లి సమీపంలో 'వెలగపూడి స్టీల్ మిల్స్' అనే ఉక్కు పరిశ్రమ ఉంది.[18]
- అనకాపల్లి నుండి రెండు కిలోమీటర్ల దూరంలో ఉన్న తుమ్మపాలలో 'అనకాపల్లి సహకార చక్కెర కర్మాగారం' ఉంది.
- చుట్టుప్రక్కల గ్రామాలకు అనకాపల్లి ప్రధాన వ్యాపార కేంద్రం.
- విశాఖపట్నం ఉక్కు పరిశ్రమ, సింహాద్రి పవర్ ప్లాంట్‌లు అనకాపల్లికి దగ్గరలోనే ఉన్నాయి. (సుమారు 15 కి.మీ.)
పర్యాటక ఆకర్షణలు
మార్చు- అప్పలరాజు కులదేవత కాకతాంబిక ఆలయం. తరువాతి కాలంలో ఈ దేవతను నూకాలమ్మ లేదా నూకాంబిక అన్నారు. ఈ ఆలయం రాష్ట్ర ప్రభుత్వం ఎండోమెంట్స్ శాఖ అధ్వర్యంలో నిర్వహింపబడుతున్నది. ఉగాదికి ముందుగా వచ్ఛు దినమైన క్రొత్త అమావాస్య' నాడు పెద్ద సంఖ్యలో భక్తులు ఇక్కడికి తరలి వస్తారు.[19] నూకాంబిక అమ్మవారి జాతర వైభవంగా జరుగుతుంది.[20]
- గవరపాలెం, ప్రసిద్ధ గౌరీ పరమేశ్వర పండుగ జరుగును.'శ్రీ గౌరీ పరమేశ్వర ఆలయం' మరొక ప్రసిధ్ద ఆలయం. జనవరి మాసాంతంలో ఇక్కడ 10 రోజుల సంబరం జరుగుతుంది.
- అనకాపల్లి పట్టణానికి సమీపంలో బొజ్జన్నకొండలో బౌద్ధారామ అవశేషాలున్నాయి.[21]
- అనకాపల్లికి రెండు కిలోమీటర్ల దూరంలో 'సత్యనారాయణపురం' వద్ద సత్యనారాయణ స్వామి ఆలయం ఉంది.
- పట్టణానికి 12 కి.మీ. దూరంలోని దేవీపురంలో శ్రీచక్రాకృతిలో నిర్మించబడిన రాజరాజేశ్వరీదేవి ఆలయం ప్రసిద్ధి చెందింది.[22]
- సమీపంలో ఉన్న పూడిమడక, ముత్యాలమ్మపాలెం,తంతడి బీచ్ అందమైనవి.
- ఏటికొప్పాక లక్క బొమ్మలకు ప్రసిద్ధి చెందింది.
దేవాలయాలు
మార్చుఅనకాపల్లిలో నూకాంబికా ఆలయం, శ్రీ గౌరీ పరమేశ్వర ఆలయం, శ్రీ కన్యకా పరమేశ్వరి ఆలయం, సంతోషి మఠం, జగన్నాధ స్వామి దేవాలయం, జగన్నాధ స్వామి దేవాలయం, వంటి అనేక ఆలయాలు ఉన్నాయి. లే, ఆంజనేయ స్వామి ఆలయం, నాగేంద్ర స్వామి ఆలయం, భోగ లింగేశ్వర స్వామి ఆలయం, వెంకటేశ్వర స్వామి దేవాలయం, శ్రీ రామ దేవాలయం ఉన్నాయి.[11]
ప్రముఖులు
మార్చు- బుద్ధ మహాలక్ష్మి నాయుడు,అనకాపల్లి మున్సిపల్ చైర్మన్, మున్సిబ్, విశాఖపట్నం జిల్లా తాలూకా బోర్డు సభ్యుడు
- బొడ్డేడ అచ్చన్నాయుడు,కాంగ్రెస్ నాయకుడు, సామాజిక కార్యకర్త
- భీశెట్టి అప్పారావు,అనకాపల్లి ఎమ్మెల్యే,కృషికార్ లోక్ పార్టీ
- కొణతాల సుబ్రహ్మణ్యం,వ్యాపారి మరియు విద్యావేత్త
- కనిశెట్టి వెంకట రమణ(కె.వి. రమణ),ఆంధ్రా యూనివర్సిటీ మాజీ వైస్ ఛాన్సలర్,ప్రొఫెసర్, 1998-91
- వైవీవీజే రాజశేఖర్ ,ఐఏఎస్ అధికారి,కేంద్ర ప్రభుత్వ విజిలెన్స్‌ ప్రత్యేక కార్యదర్శి
- కోరుకొండ లింగ మూర్తి,అనకాపల్లి మర్చంట్ అసోసియేషన్ వ్యవస్థాపకుడు
- కొణతాల జగ్గప్పల స్వామి నాయుడు, అనకాపల్లి మర్చంట్ అసోసియేషన్ వ్యవస్థాపక సభ్యుడు
- దాడి వీరభద్రరావు,అనకాపల్లి ఎమ్మెల్యే(4 సార్లు)
- విల్లూరి వెంకట రమణ,రాజ్య సభ ఎం.పి(2 సార్లు),కృషికార్ లోక్ పార్టీ,స్వతంత్ర పార్టీ, కాంగ్రెస్ పార్టీ
- దాడి భోగలింగం నాయుడు,అనకాపల్లి మున్సిపల్ చైర్మన్
- ఎస్.ఆర్.ఎ.ఎస్. అప్పల నాయుడు,అనకాపల్లి ఎం.పి(3 సార్లు)
- నిర్మలానంద (1935-2018),కవి
- కొణతాల రామకృష్ణ,అనకాపల్లి ఎం.పి(2 సార్లు),అనకాపల్లి ఎమ్మెల్యే
- పెతకంశెట్టి అప్పలనరసింహం,అనకాపల్లి ఎం.పి,పెందుర్తి ఎమ్మెల్యే
- బుద్ధ నాగ జగదీశ్వరరావు, ఎం.ఎల్.సి,అనకాపల్లి టీడీపీ పార్లమెంటరీ ఇంచార్జి
- పీలా కాశీ మల్లికార్జునరావు,హాస్యనటుడు
- సిరివెన్నెల సీతారామ శాస్త్రి,సినీ రచయిత
- త్రినాధరావు నక్కిన,సినీ దర్శకుడు
- గంటి జోగి సోమయాజి,రచయిత, కవి
- మాదేటి రాజాజి, చిత్రకారుడు.
ఇవీ చూడండి
మార్చుచిత్ర మాలిక
మార్చు-
బంగ్లా జంక్షన్ -
రావు సాహెబ్ బుద్ధ మహాలక్ష్మి నాయుడు స్మారక చిహ్నం -
అనకాపల్లి మున్సిఫ్ బంగ్లా -
శ్రీ గౌరీ పరమేశ్వరుని విగ్రహం -
పట్టణంలోని కన్యకాపరమేశ్వరి ఆలయం -
సుంకర మెట్ట జంక్షన్ -
అనకాపల్లి సత్యనారాయణ స్వామి కొండ వద్ద సుందర దృశ్యం -
పట్టణంలో రావు గోపాలరావు కళాక్షేత్రం -
అనకాపల్లిలోని శారదా నదిపై రైల్వే బ్రిడ్జి -
అనకాపల్లి రైల్వేస్టేషను
మూలాలు
మార్చు- ↑ "District Census Handbook – Visakhapatnam" (PDF). Census of India. pp. 26, 52. Retrieved 13 February 2016.
- ↑ "Maps, Weather, and Airports for Anakapalle, India". fallingrain.com.
- ↑ "Census 2011". The Registrar General & Census Commissioner, India. Retrieved 26 July 2014.
- ↑ "New 'AP 39' code to register vehicles in Andhra Pradesh launched". The New Indian Express. Vijayawada. 31 January 2019. Archived from the original on 28 జూలై 2019. Retrieved 9 June 2019.
- ↑ "Two municipalities merged in GVMC | Deccan Chronicle". Deccan Chronicle. 2013-07-31. Archived from the original on 2015-02-18. Retrieved 2019-12-07.
- ↑ ఖండవల్లి, లక్ష్మీరంజనము. ఆంధ్రదేశచరిత్ర భూగోళ సర్వస్వము మొదటి సంపుటము (అం-అల్లా). p. 216.
- ↑ Hunter, William Wilson (1885). The imperial gazetteer of India. Boston University of Massachusetts. London, Trübner & co.
- ↑ Law, Narendra Nath (1934). Indian Historical Quarterly Vol.10.
- ↑ W, Burns (1941). Son Of The Soil. https://archive.org/details/sonofthesoil033044mbp: Manager Of Publication. pp. 1–3.
{{cite book}}: External link in|location= - ↑ "The Journal Of The Madras Agricultural Students Union". The Journal Of The Madras Agricultural Students Union Vol-xi (1923). 11: 36. 1923.
{{cite journal}}:|first=missing|last=(help) - ↑ 11.0 11.1 11.2 11.3 11.4 11.5 11.6 కడలి అన్నపూర్ణ (2000). అనకాపల్లి గ్రామదేవతలు-ఒక పరిశీలనము.
- ↑ "Woman duped of over 12 lakh in cyber fraud". The Times of India. 2023-10-17. ISSN 0971-8257. Retrieved 2023-10-17.
- ↑ "Lokal Telugu - తెలుగు వార్తలు | Telugu News | Online Telugu News Today | Latest Telugu News | News in Telugu". telugu.getlokalapp.com. Retrieved 2023-10-17.
- ↑ Rani, Yarlagadda (2023-06-22). "విశాఖలో రౌడీ షీటర్ హత్య". www.telugupost.com. Retrieved 2023-10-17.
- ↑ "Falling Rain Genomics.Anakapalle". Archived from the original on 2008-02-12. Retrieved 2008-03-18.
- ↑ "APVVP.Hospitals". Archived from the original on 2008-01-08. Retrieved 2008-03-18.
- ↑ Staff, T. N. M. (2016-11-19). "Country's second largest jaggery market in Vizag shuts down after demonetisation". The News Minute (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2023-10-17.
- ↑ "The Hindu Business Line : Re-rolling steel mill inaugurated". Archived from the original on 2007-09-29. Retrieved 2008-03-18.
- ↑ "The Hindu". Archived from the original on 2004-09-17. Retrieved 2008-03-18.
- ↑ "నూకాంబిక జాతర ఏర్పాట్లు పక్కాగా ఉండాలి". andhrajyothy. 2022-03-29. Archived from the original on 2022-03-28. Retrieved 2022-03-28.
- ↑ "The Hindu". Archived from the original on 2007-03-11. Retrieved 2008-03-18.
- ↑ Devipuram
వెలుపలి లంకెలు
మార్చు