వికీపీడియా

శ్రీనగర్

జమ్మూ కాశ్మీర్ లో నగరం, భారతదేశం

శ్రీనగర్, భారత కేంద్రపాలిత ప్రాంతానికి చెందిన జమ్మూ కాశ్మీరు రాష్ట్రంలోని పెద్దనగరం.జమ్మూ కాశ్మీరు రాష్ట్రానికి ఇది వేసవి రాజధాని.ఇది జీలంనది (సింధు ఉపనది) ఒడ్డున ఉన్న కాశ్మీర్ లోయలో, దాల్, అంచర్ సరస్సులలో ఉంది. ఈ నగరం ఉద్యానవనాలు, మంచుతుంపరలుతో సహజవాతావరణం కలిగిఉంటుంది.శ్రీనగర్ ఇంటి ఆకారంతో ఉన్న బోట్లుకు (పడవలు) పేరుపొందింది.కాశ్మీర్ శాలువాలకు, ఇతర సాంప్రదాయ హస్తకళలకు, ఎండిన పండ్లకు పేరుపొందింది.[6][7] ఇది భారతదేశం ఉత్తరాన పదిలక్షలకు పైగాజనాభా కలిగిఉన్న నగరం.[8]

శ్రీనగర్
నగరం
సవ్యదిశలో ఎగువ నుండి: శ్రీనగర్ నగరం పనోరమా చిత్రం, హజ్రత్‌బాల్ మందిరం, పారి మహల్, తులిప్ గార్డెన్‌లో ఇందిరా గాంధీ మెమోరియల్ చిత్రం, దాల్ సరస్సులోని పడవలు, శంకరాచార్య ఆలయం
శ్రీనగర్ is located in Jammu and Kashmir
శ్రీనగర్
శ్రీనగర్
జమ్మూ కాశ్మీర్‌లో శ్రీనగర్ స్థానం
శ్రీనగర్ is located in India
శ్రీనగర్
శ్రీనగర్
శ్రీనగర్ (India)
శ్రీనగర్ is located in Asia
శ్రీనగర్
శ్రీనగర్
శ్రీనగర్ (Asia)
Coordinates: 34°5′24″N 74°47′24″E / 34.09000°N 74.79000°E / 34.09000; 74.79000
దేశం భారతదేశం
రాష్ట్రంజమ్మూ కాశ్మీరు
జిల్లాశ్రీనగర్
Government
 • నగర మేయర్పర్వేజ్ ఖాద్రి
విస్తీర్ణం
 • నగరం294 కి.మీ2 (114 చ. మై)
Elevation
1,585 మీ (5,200 అ.)
జనాభా
 (2011)[2]
 • నగరం11,80,570
 • Rank34
 • జనసాంద్రత4,000/కి.మీ2 (10,000/చ. మై.)
 • Metro
12,73,312[1]
 • మెట్రో ర్యాంక్
38
భాషలు
 • అధికార భాషకాశ్మీరీ, ఉర్దూ, హిందీ, డోగ్రీ, ఆంగ్లం[3][4][5]
Time zoneUTC+5:30
పిన్‌కోడ్
190001
ప్రాంతీయ ఫోన్ కోడ్0194
Vehicle registrationJK 01
లింగ నిష్పత్తి888 ♀/ 1000 ♂
వాతావరణంతేమతో కూడిన ఉపఉష్ణమండల వాతావరణం

పేరు వెనుక చరిత్ర

మార్చు

కల్హానా రాజతరంగిని వంటి పురాతనగ్రంధాలు ప్రకారం శ్రీ నగరా అనే సంస్కృత పేరును పండితులు దీనిని విలక్షణంగా రెండు విధాలుగా అన్వయించారు.ఒకటి సూర్య-నగర్, అంటే "సూర్య నగరం " [9] మరొకటి[10][11] "శ్రీ " (నగరం, హిందూ సంపదదేవత[12][13] అంటే "లక్ష్మి నగరం " అని అర్ధం.[14][15][16]

చరిత్ర

మార్చు
 
శ్రీనగర్ వ్యవస్థాపకుడిగా భావించే ప్రవరసేన నాణేలు.సిర్కా 6 వ-ప్రారంభ 7 వ శతాబ్దం

ప్రాచీన కాలం

మార్చు

శ్రీనగర్ నుండి 10 కి.మీ.దూరంలోఉన్న బుర్జాహమ్ పురావస్తు ప్రదేశం పురాతన శిలాయుగం, నవీన శిలాయుగం సంస్కృతుల ఉనికిని వెల్లడించింది.[17] 12వ శతాబ్దపు కల్హనా వచనం, రాజతరంగిని ప్రకారం, ప్రవరసేన II అనే రాజు ప్రవరాపుర అనే కొత్త రాజధానిని స్థాపించాడు. (దీనిని ప్రవరేసేన-పురా అని కూడా పిలుస్తారు).స్థలాకృతి వివరాల ఆధారంగా, ప్రవరాపుర ఆధునిక నగరం శ్రీనగరులాగా కనిపిస్తుంది.ఆరెల్ స్టెయిన్ 6 వ శతాబ్దానికి చెందిన రాజు.[18] అశోక (గోనండియా) అనే రాజు ఇంతకు ముందు శ్రీనగారి అనే పట్టణాన్ని స్థాపించాడని కల్హనా పేర్కొన్నాడు.కల్హానా ఈపట్టణాన్ని అతిశయోక్తిగా చెప్పిన పదాలుగా వివరిస్తుంది.ఈ పట్టణం 9,600,000 ఇళ్ళు సంపదతో నిండి ఉన్నాయి" అని పేర్కొంది.[19] కల్హనా ప్రకారం, ఈఅశోకుడు సా.శ.పూ.1182 కి ముందు పాలించాడు.గోధారా స్థాపించిన రాజవంశంలో ఇతను సభ్యుడు.ఈ రాజు జినా సిద్ధాంతాన్ని అవలంబించాడని, స్థూపాలను, శివాలయాలను నిర్మించాడని, తన కుమారుడు జలౌకను పొందటానికి భూతేష (శివుడిని) ప్రసన్నం చేసుకున్నాడని కల్హనా పేర్కొన్నాడు.

ఈవ్యత్యాసాలు ఉన్నప్పటికీ 3 వ శతాబ్దపు బౌద్ధ మౌర్య చక్రవర్తి అశోకతో సహా కల్హనాను బహుళ పండితులు గుర్తించారు.[20] "జైన" పదం సాధారణం అయినప్పటికీ, ఒక జైనమతంతో సంబంధం ఉంది.కొన్ని పురాతన ఆధారాల సూచించేందుకు బుద్ధ ఇది ఉపయోగించవచ్చు[19] రోమిలా థాపర్ జలౌకాను కుల్హానాతో సమానం అని పోల్చాడు "జలౌకా" అనేది బ్రాహ్మి లిపిలో రాసేటప్పుడు జరిగినలోపం వల్ల కలిగే తప్పుడు అక్షరాలతోకూడిన పదం అని పేర్కొంది.

శ్రీనగరిని సాధారణంగా అశోక పండ్రెథన్ ఆలయప్రదేశం (ప్రస్తుత శ్రీనగర్ సమీపంలో)తో గుర్తిస్తారు.అయినప్పటికీ లిడర్ నది ఒడ్డున ఉన్న ప్రదేశంతో ప్రత్యామ్నాయ గుర్తింపు ఉంది.[21] కల్హనా ప్రకారం, ప్రవరాసేన II ప్రవరాపుర స్థాపనకు ముందు పురాణశిష్ఠన (పాత పట్టణం) వద్ద నివసించాడు.పండ్రేతన్ అనే పేరు ఆపదం నుండి ఉద్భవించిందని నమ్ముతారు.[18][22] వి.ఎ.స్మిత్‌కు అనుగుణంగా పాత పట్టణం (శ్రీనగరి) అసలు పేరు కొత్త పట్టణానికి బదిలీ చేయబడింది.[23]

14 నుండి 19 వ శతాబ్దాలలో శ్రీనగర్

మార్చు
 
1911 ప్రాంతలో శ్రీనగర్ పర్యావరణ ప్రతిరూప పటం.

శ్రీనగర్ లో స్వతంత్ర హిందూ బౌద్ధపాలన14వ శతాబ్దం వరకు కొనసాగింది. నగరంతో సహా కాశ్మీర్ లోయ మొఘలులతో సహా, అనేక ముస్లిం పాలకులలో మొదట వారి నియంత్రణలోకి వచ్చింది.యూసుఫ్ షాచక్ పాలనలో ఇది రాజధాని.1586 సి.ఇ.లో మూడవ మొఘల్ బాద్షా (చక్రవర్తి) అక్బర్ చేత కాశ్మీరు మొఘల్ పాలనలోకి వచ్చింది. శ్రీనగర్, శ్మీర్ లోయలో అక్బర్ మొఘల్ పాలనను స్థాపించాడు.[24] 1586లో కాశ్మీర్‌ను కాబూల్ సుబాకు చేర్చారు. శ్రీనగర్‌లో షాజహాన్ ప్రవేశంతో ప్రత్యేక కాశ్మీర్ సుబా (అత్యున్నతాధికారం రాజ్యం)గా మారింది.

1707లో ఔరంగజేబు మరణం తరువాత మొఘల్ సామ్రాజ్యం ఆఫ్ఘనిస్తాన్ నుండి విచ్ఛిన్నం కావడంతో జమ్మూ ప్రాంతం హిందూ డోగ్రాస్ లోయలో ఆఫ్ఘన్ తెగలునుండి చొరబాట్లు పెరిగాయి. ఆఫ్ఘన్ దుర్రానీ సామ్రాజ్యం, డోగ్రాస్ అనేక దశాబ్దాలుగా నగరాన్ని పాలించారు.

పంజాబ్ ప్రాంతానికి చెందిన సిక్కు పాలకుడు మహారాజా రంజిత్ సింగ్,శ్రీనగర్తో సహా కాశ్మీర్ లోయలో ఒక ప్రధాన భాగాన్ని1814వ సంవత్సరంలో తన రాజ్యంలో చేర్చుకున్నాడు. దానితో శ్రీనగర్ సిక్కుల ప్రభావానికిలోనైంది

1846లో కుదుర్చుకున్న లాహోర్ ఒప్పందం ప్రకారం సిక్కు పాలకులు బ్రిటిష్ పాలకులు, లాహోర్ పాలకుల మధ్య సంతకం చేశారు.ఈ ఒప్పందం ప్రకారం కాశ్మీర్ లోయపై బ్రిటిష్ వాస్తవిక హక్కు ఏర్పడింది.జమ్మూ ప్రాంతానికి చెందిన హిందూ డోగ్రా మహారాజా గులాబ్ సింగ్ జమ్మూ కాశ్మీర్ రాష్ట్రానికి పాక్షిక స్వతంత్ర పాలకుడు అయ్యాడు.శ్రీనగర్ అతని రాజ్యంలో భాగమైంది.భారతదేశంలో ఆంగ్లేయులు పాలనలోసాగే అనేక రాచరిక రాష్ట్రాలలో ఒకటిగా 1947 వరకు ఉంది.మహారాజులు షేర్ గర్హి ప్యాలెస్‌ను తమ ప్రధాన నివాసంగా శ్రీనగరును ఎంచుకుంటారు.

స్వాతంత్య్రానంతరం

మార్చు
 
1959 లో శ్రీనగర్ దాని పరిసరాలు

భారతదేశం ఆంగ్లేయులనుండి స్వాతంత్ర్యం పొందిన తరువాత, పూంచ్ నగరం చుట్టూ ఉన్న గ్రామస్థులు 1947 ఆగస్టు17న మహారాజా హరి సింగ్ పాలనపై సాయుధ నిరసనను ప్రారంభించారు.[25] పూంచ్ తిరుగుబాటు దృష్ట్యా, పాకిస్తాన్లోని ఖైబర్ పఖ్తున్ఖ్వా పర్వత ప్రాంతానికి చెందిన మెహ్సూద్, అఫ్రిడిస్ వంటి కొన్ని పాష్తున్ తెగలు, పాకిస్తాన్ ప్రభుత్వ మద్దతుతో, కాశ్మీర్ లోయలోకి ప్రవేశించి 1947 అక్టోబరు 22 న శ్రీనగరును స్వాధీనం చేసుకున్నాడు.[26] పాకిస్తాన్ మద్దతుగల గిరిజనులు శ్రీనగర్ శివార్లకు చేరుకోవడంతో, తన స్వంత స్వతంత్ర రాజ్యాన్ని దక్కించుకోవాలనే ఆశతో భారతదేశానికి లేదా పాకిస్తాన్కు అంగీకరించడానికి నిరాకరించిన మహారాజా,1947 అక్ఠోబరు26న శ్రీనగర్కు విమానంలో పంపించింది.[27]

1989 లో శ్రీనగర్ భారతపాలనకు వ్యతిరేకంగా తిరుగుబాటుకు కేంద్రంగా మారింది.ఈ ప్రాంతం తరచుగా ఆకస్మిక నిరసనలు, సమ్మెలతో (స్థానిక పరిభాషలో "బంద్) వేర్పాటువాద కార్యకలాపాల అత్యంత రాజకీయం చేయబడే కేంద్రంగా కొనసాగింది.1990 జనవరి 19న, భారతదళాలచే 50 మంది నిరాయుధ నిరసనకారులను గవాకడల్ ఊచకోత, బాంబు పేలుళ్లు, తుపాకుల కాల్పులకు,కర్ప్యూలకు కారణమైంది.[28] 1990 వసంత ఋతువులో జరిగిన మరిన్ని ఊచకోతలలో 51 మంది నిరాయుధ నిరసనకారులను జాకురాలో భారత భద్రతాదళాలు చంపాయని ఆరోపించారు.టెంగ్‌పోరా శ్రీనగర్‌లో భారతీయ వ్యతిరేక భావాలను పెంచింది.[29] పర్యవసానంగా, నగరం అంతటా బంకర్లు, తనిఖీ కేంద్రాలు కనిపిస్తాయి. అయితే గత కొన్నేళ్లుగా ఉగ్రవాదం తగ్గినందున వాటిసంఖ్య తగ్గింది.ఏదేమైనా భారత పాలనకు వ్యతిరేకంగా తరచుగా నిరసనలు జరుగుతున్నాయి.2008 ఆగస్టు 22న జరిగిన ర్యాలీలో, శ్రీనగర్లో భారతపాలనకు వ్యతిరేకంగా లక్షలాది మంది కాశ్మీరీపౌరులు నిరసన వ్యక్తం చేశారు.[30][31] 2010లో మాత్రమే 120 మంది నిరసనకారులు, వీరిలో చాలామంది రాతితో కొట్టేవారిని, కాల్చేవారని, పోలీసులు, సిఆర్పిఎఫ్ దళాలు హతమార్చారు.2013 ఫిబ్రవరిలో అఫ్జల్ గురును ఉరితీసిన తరువాత పెద్ద ఎత్తున నిరసనలు జరిగాయి.[32] 2016 లో, మిలిటెంట్ నాయకుడు బుర్హాన్ వాని మరణం తరువాత,లోయలో పెద్ద ఎత్తున నిరసనలు జరిగాయి.2016 కాశ్మీర్ అశాంతిలో భారత సైన్యం, సిఆర్పిఎఫ్ దళాలు,పోలీసులు సుమారు 87 మంది నిరసనకారులను చంపారు.

1980 ల మధ్య నుండి మొదలై వారి అంతిమ బహిష్కరణకు దారితీసిన మైనారిటీలపై, ముఖ్యంగా హిందూ కాశ్మీరీ పండిట్లపై హింసను పెంచింది.[33][34][35] పండితులు వారి ఇండ్లను వదలిపోవాలని లేదా చనిపోవాలని హెచ్చరించే గోడ పత్రాలు పండితుల ఇళ్ల గోడలకు అతికించారు.దేవాలయాలు, ఇళ్ళను ధ్వంసం చేసారు [36] కానీ చాలా తక్కువ మంది పండితులు ఇప్పటికీ నగరంలోనే ఉన్నారు.[37] 2015 లో శ్రీనగర్‌లో స్థానిక కాశ్మీరీ పండితుల నుండి, పాకిస్తాన్ పాలనలో ఉన్న కాశ్మీర్‌లోని ఆలయ సామర్థ్యానికి సంబంధించిన వారి దేవాలయాలు, అధికారిక హోదాలాంటి కోరికలు ప్రభుత్వం దృష్టికి వ్యక్తపరిచేందుకు నిరసనలు జరిపారు.[38]

2019 ఆగస్టులో జమ్మూ కాశ్మీరు ప్రత్యేక హోదాను రద్దు చేసి, రాష్ట్రాన్ని కేంద్రపాలిత భూభాగంగా మార్చారు.తరువాత శ్రీనగర్‌తో సహా కాశ్మీర్‌లో నిర్బంధం విధించబడింది.[39] ఈ నిర్బంధం ఒక సంవత్సరానికి పైగా కొనసాగుతోంది.ఈ నిర్బంధ సమయంలో ఇద్దరు మాజీ ముఖ్యమంత్రులతో సహా వేలాది మందిని అరెస్టు చేశారు.[40]

భౌగోళికం

మార్చు
 
వివిధ భౌగోళిక ప్రాంతాలను చూపించే కాశ్మీర్ పటం
 
శ్రీనగర్‌లోని మార్ కెనాల్‌పై మార్కెట్ పడవలు

ఈ నగరం కాశ్మీర్‌లోని వ్యాథ్ అని పిలువబడే ప్రదేశంలో జీలం నదికి ఇరువైపులా ఉంది.ఈ నది నగరంగుండా వెళుతూ, లోయ గుండా తిరుగుతుంది.వూలర్ సరస్సులో ముందుకు సాగుతుంది. నగరం రెండు భాగాలను కలుపుతూ తొమ్మిది ముఖ్యమైన పాత వంతెనలను దాటుతుంది.నగరంలో చుట్టుపక్కల అనేక సరస్సులు, చిత్తడి నేలలు ఉన్నాయి.వీటిలో దాల్, నిజీన్, అంచర్, ఖుషాల్ సార్, గిల్ సార్, హోకర్సర్ ఉన్నాయి.

హోకర్సర్, శ్రీనగర్ సమీపంలో ఉన్న ఒక చిత్తడి నేల.శీతాకాలంలో సైబీరియా, ఇతర ప్రాంతాల నుండి వేలాది వలస పక్షులు హోకర్సర్కు వస్తాయి.సైబీరియా మధ్య ఆసియా నుండి వలస వచ్చిన పక్షులు కాశ్మీర్‌లోని చిత్తడినేలలను సెప్టెంబరు, అక్టోబరు మధ్య, మళ్లీ వసంత ఋతువు తమ తాత్కాలిక శిబిరాలుగా ఉపయోగిస్తాయి.ఈ చిత్తడి నేలలు శీతాకాలంలో, పక్షుల ప్రదర్శనకు, పెంపకాన్ని అధిక సంఖ్యలో నిలబెట్టడంలో కీలక పాత్ర పోషిస్తాయి.

శ్రీనగర్ కు ఉత్తరాన హోకర్సర్ చిత్తడినేలలు 14 కి.మీ. (8.7 మైళ్లు) దూరంలో, ఇది13.75 చ.కి.మీ. (5.31చ.మైళ్లు) సరస్సుతో సహా విస్తరించిఉంది.ఇది కాశ్మీర్ చిత్తడి నేలలలో అత్యంత ప్రాప్యత చెందింది.ఇందులో హైగామ్, షాలిబగ్, మిర్గుండ్ ఉన్నాయి.ఇటీవలి సంవత్సరాలలో అత్యఅధిక సంఖ్యలో వలసపక్షులు హోకర్సర్‌ను సందర్శించాయి.[41]

జనాభా

మార్చు

Religion in Srinagar (2011)[42]

  Islam (95.19%)
  Hinduism (3.44%)
  Sikhism (0.99%)
  Jainism (0.01%)
  Christianity (0.22%)
  Buddhism (0.02%)
  Other or Not stated (0.13%)

శ్రీనగర్ నగరాన్ని శ్రీనగర్ మెట్రోపాలిటన్ రీజియన్ పరిధిలోకి వచ్చే మునిసిపల్ కార్పొరేషన్ నిర్వహిస్తుంది.2011 భారత జనాభా లెక్కలు ప్రకారం శ్రీనగర్ జనాభా 1,180,570 మంది ఉండగా, వీరిలో పురుషులు 618,790 మందికాగా, స్త్రీలు 561,780 మంది ఉన్నారు.శ్రీనగర్ నగరంలో 1,180,570 జనాభా ఉన్నప్పటికీ; దాని పట్టణ / మెట్రోపాలిటన్ జనాభా 1,264,202, ఇందులో 667,203 మంది పురుషులు, 596,999 మంది మహిళలు ఉన్నారు.[43]

వాతావరణం

మార్చు

శ్రీనగర్‌లో తేమతో కూడిన ఉపఉష్ణమండల వాతావరణం ఉంది.ఈ లోయ చుట్టూ హిమాలయాలు ఉన్నాయి.శీతాకాలం చల్లగా ఉంటుంది,పగటి ఉష్ణోగ్రత సగటు 2.5 °C (36.5 °F),రాత్రి గడ్డకట్టే స్థానం కంటే పడిపోతుంది.శీతాకాలంలో మితమైన నుండి భారీ హిమపాతం సంభవిస్తుంది.శ్రీనగర్‌ను మిగతా భారతదేశంతో కలిపే రోడ్లు,హిమపాతాల కారణంగా తరచుగా రహదారులు మంచుతో నిండిన దిగ్బంధనాలను ఎదుర్కొంటుంది.వేసవి పగటి సగటు ఉష్ణోగ్రత 24.1 °C (75.4 °F) తో ఉంటుంది.సగటు వార్షిక వర్షపాతం720 మి.మీ. (28 అంగుళాలు) వసంత రుతువు తేమగా ఉంటుంది.శరదృతువు పొడిగా ఉంటుంది. విశ్వసనీయంగా నమోదయ్యే అత్యధిక ఉష్ణోగ్రత 39.5 °C (103.1 °F), అత్యల్పం −20.0 °C (−4.0 °F)గా ఉంటుంది.[44]

పర్యాటకప్రదేశాలు

మార్చు

" తూర్పు వెనిస్ " అని పిలువబడే అనేక ప్రదేశాలలో శ్రీనగర్ ఒకటి.[45][46][47] నగరంచుట్టూ ఉన్న సరస్సులలో దాల్ సరస్సు ఉంది.ఇది హస్ బోట్సు తిరగటానికి పేరు గడించింది. దాల్ సరస్సు, నిజీన్ సరస్సు, వూలర్ సరస్సు, మనస్బాల్ సరస్సు శ్రీనగర్కు సమీపంలో ఉన్నాయి.ఆసియాలో అతిపెద్ద మంచినీటి సరస్సులలో వూలర్ సరస్సు ఒకటి.శ్రీనగర్‌లో కొన్ని మొఘల్ తోటలు ఉన్నాయి.అవి భారత ఉపఖండంలో మొఘల్ చక్రవర్తులు వేసిన వాటిలో ఒకభాగం.శ్రీనగర్, దానిసమీప ప్రాంతాలలో చాష్మా షాహి (రాజ ఫౌంటెన్స్) ఉన్నాయి.పారి రాజ భవనం (యక్షిణుల రాజభవనం), నిషాత్ బాగ్ (వసంత తోట), షాలిమార్ బాగ్, నసీమ్ బాగ్. ఉన్నాయి.నగరంలో 1969 లో స్థాపించిన జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ జ్ఞాపకార్థ వృక్షశాస్త్ర ఉధ్యానవనం ఉంది.[48] ప్రపంచ వారసత్వ ప్రదేశాలలో చేర్చవలసిన ప్రదేశాల కోసం తాత్కాలిక జాబితాలో భారతప్రభుత్వం "జమ్మూ కాశ్మీర్ మొఘల్ ఉద్యానవనాల క్రింద ఈ తోటలను చేర్చింది.షేర్ గర్హి ప్యాలెస్‌లో రాష్ట్ర ప్రభుత్వం పరిపాలనా భవనాలు ఉన్నాయి.మహారాజుల మరొక రాజభవనం గులాబ్ భవన్ ఇప్పుడు లలిత్ మహారాజభవన హోటల్‌గా మారింది.[49] ఖీర్ భవానీ ఆలయంతోపాటు నగరంమధ్యలో ఒక కొండపై ఉన్న శంకరాచార్యుల ఆలయం నగరంలోని ముఖ్యమైన హిందూదేవాలయాలు.[50]

  •  
    దాల్ సరస్సులో తేలియాడే కూరగాయల అంగళ్లు
  •  
    దాల్ సరస్సులో ప్రయాణ షికార్లు
  •  
    దాల్ సరస్సులో ఇంటి పడవులు
  •  
    వులర్ సరస్సు దృశ్య ప్రతిరూపం
  •  
    నిషార్ బాగ్ మొఘల్ తోటలు
  •  
    మనస్బాల్ సరస్సు
  •  
    చాష్మే షాహి మొఘల్ తోటలు
  •  
    షాలిమార్ ఉద్యానవనాలు
  •  
    బొట్ ఉద్యానవన సరస్సు
  •  
    హరి పర్బాట్ కోట

రవాణా

మార్చు
 
శ్రీనగర్ అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం
 
శ్రీనగర్ రైల్వే స్టేషన్ వద్ద ఒక ప్యాసింజర్ రైలు

శ్రీనగర్ అంతర్జాతీయ విమానాశ్రయం క్రమబద్ధమైన దేశీయ విమానాలు నడుపుతున్నాయి. లేహ్, జమ్మూ, చండీగఢ్, ఢిల్లీ ముంబై లకు అప్పుడప్పుడు అంతర్జాతీయ విమానాలు నడుస్తున్నాయి.దేశీయ అంతర్జాతీయ విమానాలను నిర్వహించగల విస్తరించిన టెర్మినల్ 2009 ఫిబ్రవరి 14నఎయిర్ ఇండియా ఎక్స్‌ప్రెస్ విమానాలతో దుబాయ్‌కు ప్రారంభించబడింది.ఈ విమానాశ్రయం నుండి సౌదీ అరేబియాకు కూడా హజ్ విమానాలు నడుస్తాయి.[51]

రహదారి మార్గం

మార్చు

నగరానికి జాతీయ రహదారి 1ఎ, జాతీయ రహదారి 1 డితో సహా అనేక రహదారుల ద్వారా ప్రయాణసౌకర్య సేవలు అందిస్తున్నాయి.[52]

వాయు మార్గం

మార్చు

రైలు మార్గం

మార్చు

శ్రీనగర్ నుండి 119 కి.మీ. (74 మైళ్లు) పొడవైన బనిహాల్-బారాముల్లా రైలు మార్గం 2009 అక్టోబరులో ప్రారంభమైంది.శ్రీనగరును బారాముల్లా, అనంతనాగ్, ఖాజిగుండ్లతో కలుపుతుంది.కొత్తగా నిర్మించిన 11 కి.మీ. రైల్వే సొరంగమార్గం ద్వారా పిర్ పంజాల్ పర్వతాల మీదుగా బనిహాల్‌కు కలుపుతుంది.రైలు సొరంగం దాటడానికి సుమారు 9 నిమిషాల 30 సెకన్లు పడుతుంది.

జల మార్గం

మార్చు

నీటి రవాణా 7 వ శతాబ్దం నుండి ప్రాచుర్యం పొందినప్పటికీ,ఇప్పుడు ప్రధానంగా దాల్ సరస్సుకే పరిమితం చేయబడింది.ఇక్కడ స్థానిక రవాణాకు, పర్యాటకానికి షికారాస్ (చెక్క పడవలు) ఉపయోగించబడతాయి.జీలం నదిపై రవాణాను పునరుద్ధరించడానికి ప్రయత్నాలు జరుగుతున్నాయి.[53]

సంస్కృతి

మార్చు
 
ప్యారీ మహల్ కొంత భాగం, శ్రీనగర్

జమ్మూ కాశ్మీర్ భూభాగం మాదిరిగా,శ్రీనగర్ కూడా సాంస్కృతిక వారసత్వ విలక్షణమైన సమ్మేళనాన్ని కలిగిఉంది.నగరం చుట్టుపక్కల ఉన్న పవిత్రస్థలాలు నగరం చారిత్రక సాంస్కృతిక మతవైవిధ్యాన్ని, అలాగే కాశ్మీర్ లోయను వర్ణిస్తాయి.

ప్రార్థనా స్థలాలు

మార్చు

శ్రీనగర్‌లో చాలా మతపవిత్ర స్థలాలు ఉన్నాయి. వాటిలో కొన్ని:

  • హజ్రత్బాల్ మందిరం, నగరంలో గోపురం మాత్రమే.[54]
  • జామా మసీదు, శ్రీనగర్, కాశ్మీర్ లోని పురాతన మసీదులలో ఒకటి
  • ఖాన్కా-ఎ-మౌలా, కాశ్మీర్‌లోని మొదటి ఇస్లామిక్ కేంద్రం
  • ఈద్గా ప్రాంతంలోని ఆలీ మసీదు
  • హరిపర్బాత్ కొండలో షరిక మాతా ఆలయం ఉంది
  • జీష్తా దేవి మందిరం కాశ్మీరీ హిందువులకు పవిత్ర మందిరం
  • శంకరాచార్యుల ఆలయం
  • ఖీర్ భవానీ ఆలయం
  • గురుద్వారా చట్టి పట్షాహి, హరి పర్బాట్ లో ఉంది
  • పఠర్ మసీదు
  • ఆల్ సెయింట్స్ చర్చి, శ్రీనగర్

కళలు

మార్చు

చదువు

మార్చు

శ్రీనగర్ నేషనల్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ టెక్నాలజీ శ్రీనగర్ కు నిలయం, దీనిని గతంలో రీజినల్ ఇంజనీరింగ్ కాలేజ్ (ఆర్‌ఇసి శ్రీనగర్) అని పిలిచేవారు.రెండవ పంచవర్ష ప్రణాళికలో స్థాపించబడిన నేషనల్ ఇన్స్టిట్యూట్ ఆఫ్ టెక్నాలజీలో ఇది పురాతనమైంది.

ప్రసార సాధనాలు

మార్చు

శ్రీనగర్ ప్రసార కేంద్రంగా రేడియో మిర్చి 98.3 ఎఫ్ఎమ్,[55] రెడ్ ఎఫ్ఎమ్ 93.5 [56] ఎఐఆర్ శ్రీనగర్ యుటిలోని రేడియో ప్రసారాలు ఉన్నాయి. రాష్ట్ర టెలివిజన్ ఛానల్ డిడి కాశ్మీర్ కూడా ప్రసారం జరుగుతుంది.[57]

  • గ్యాలరీ
  •  
    సా.శ. 1700 లో నిర్మించిన హజ్రత్‌బాల్ మందిరం
  •  
    క్రీ.పూ 200 లో నిర్మించిన శంకరాచార్యుల ఆలయం
  •  
    శ్రీనగర్ లోని జైత్యార్ లోని ఒక ఆలయంలో శివలింగం
  •  
    హరి పర్బాత్
  •  
    పఠర్ మసీదు
  •  
    జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ మెమోరియల్ బొటానికల్ గార్డెన్ దృశ్యం

ఇది కూడ చూడు

మార్చు

మూలాలు

మార్చు
  1. ↑ "2011 census of India" (PDF). Archived (PDF) from the original on 17 October 2013. Retrieved 31 May 2015.
  2. ↑ "Srinagar Municipal Corporation Demographics 2011". 2011 Census of India. Government of India. Retrieved 24 May 2016.
  3. ↑ Pathak, Analiza (2 September 2020). "Hindi, Kashmiri and Dogri to be official languages of Jammu and Kashmir, Cabinet approves Bill" (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 8 September 2020.
  4. ↑ "The Jammu and Kashmir Official Languages Act, 2020" (PDF). The Gazette of India. Retrieved 27 September 2020.
  5. ↑ "Parliament passes JK Official Languages Bill, 2020". Rising Kashmir. 23 September 2020. Archived from the original on 24 సెప్టెంబరు 2020. Retrieved 23 September 2020.
  6. ↑ "Here's how beautiful Srinagar's Dal Lake looks this winter". India Today (in అమెరికన్ ఇంగ్లీష్). 5 January 2018. Archived from the original on 30 January 2018. Retrieved 30 January 2018.
  7. ↑ "District Srinagar :: Official Website". srinagar.nic.in. Archived from the original on 4 February 2006. Retrieved 30 January 2018.
  8. ↑ "Jammu and Kashmir Population Census data 2011". 2011 census of India. Archived from the original on 18 December 2012. Retrieved 7 December 2012.
  9. ↑ M. Monier Monier–Williams, "Śrīnagar", in: The Great Sanskrit–English Dictionary, Oxford University Press, Oxford, 1899
  10. ↑ Sufi, G. M. D. (1974). Kashīr, Being a History of Kashmir from the Earliest Times to Our Own (in ఇంగ్లీష్). Light & Life Publishers. p. 42. SRINAGAR * or Suryea Nagar, the City of the Sun, built by Rajah Pravarasene about the beginning of the 6th century, is the Capital of Kashmir, and a plan of it will be found in Montgomerie's Jamoo and Kashinir Map . It is situated about ...
  11. ↑ Rabbani, G. M. (1981). Ancient Kashmir: A Historical Perspective (in ఇంగ్లీష్). Gulshan Publishers. p. 32. Old Srinagar Kalhana, who lived in the beginning of the twelfth century, mentions in his Rajtarangni the city of Srinagar, a city in the south - east ... Shri here does not mean Surya or the son and it is a mistake to call Srinagar, the city of sun .
  12. ↑ Enriquez, Colin Metcalfe (1915). The Realm of the Gods: A Tale of Travel in Kangra, Mandi, Kulu, Chamba, Kishtwar, Kashmir, Ladakh and Baltistan (in ఇంగ్లీష్). Thacker, Spink.
  13. ↑ Koul, Samsar Chand (1962). Srinagar and Its Environs: Kashmir, India (in ఇంగ్లీష్). Lokesh Koul. Shri Nagar or, as it is commonly called, Srinagar, is the chief town of the country . " Shri ' means beauty or wealth of knowledge and ' nagar ' a city . In ancient times this city was one of the chief seats of learning in Asia
  14. ↑ Shafi, Aneesa (2002). Working Women in Kashmir: Problems and Prospects (in ఇంగ్లీష్). APH Publishing. p. 189. ISBN 978-81-7648-350-6. The name Srinagar which means the city of Sri or Lakshmi appears to have been assigned to the capital to commemorate the Buddhist Monastry built by Ashoka between Pandrethan and the nearby steep hill side at a distance of 2 miles from ...
  15. ↑ Khan, Mohammad Ishaq (1978). History of Srinagar, 1846-1947: A Study in Socio-cultural Change (in ఇంగ్లీష్). Aamir Publications. p. 2. According to Kalhana, ancient Kashmir has had a number of capitals. The most important of these ancient cities was Srinagari, which was founded by Asoka in 250 B.C. 3 Srinagari, the city of Sri, an appellation of the goddess '. Lakshmi ...
  16. ↑ Charnock, Richard Stephen (1859). Local Etymology: A Derivative Dictionary of Geographical Names (in ఇంగ్లీష్). Houlston and Wright. p. 187.
  17. ↑ A. R. Sankhyan (12 March 2008). "Surgery in Ancient India". In Helaine Selin (ed.). Encyclopaedia of the History of Science, Technology, and Medicine in Non-Western Cultures. Springer Science & Business Media. p. 2060. Bibcode:2008ehst.book.....S. ISBN 978-1-4020-4559-2.
  18. ↑ 18.0 18.1 Marc Aurel Stein (1989). Kalhana's Rajatarangini: a chronicle of the kings of Kasmir. Motilal Banarsidass. pp. 439–441. ISBN 978-81-208-0370-1.
  19. ↑ 19.0 19.1 Nayanjot Lahiri (2015). Ashoka in Ancient India. Harvard University Press. pp. 378–380. ISBN 978-0-674-91525-1.
  20. ↑ Ananda W. P. Guruge (1994). Nuradha Seneviratna (ed.). King Asoka and Buddhism: Historical and Literary Studies. Buddhist Publication Society. pp. 185–186. ISBN 978-955-24-0065-0.
  21. ↑ Vincent Arthur Smith (1998). Asoka, the Buddhist Emperor of India. Asian Educational Services. pp. 76–77. ISBN 978-81-206-1303-4.
  22. ↑ Mohammad Ishaq Khan (1978). History of Srinagar, 1846-1947: A Study in Socio-cultural Change. Aamir Publications.
  23. ↑ Vincent A. Smith (1999). The Early History of India. Atlantic Publishers & Dist. p. 162. ISBN 978-81-7156-618-1.
  24. ↑ "Profile of Srinagar". Indian Heritages Cities Network. Archived from the original on 19 April 2015. Retrieved 25 December 2014.
  25. ↑ Umar, Baba (28 February 2013). "'Nehru didn't want to publicise the Poonch rebellion because it would have strengthened Pakistan's case'". Tehelka. Archived from the original on 8 May 2013. Retrieved 1 March 2013.
  26. ↑ The Story of Kashmir Affairs – A Peep into the Past Archived 18 జూన్ 2014 at the Wayback Machine
  27. ↑ "Indo-Pakistan War of 1947". Peace Kashmir. Archived from the original on 15 March 2015. Retrieved 20 January 2015.
  28. ↑ Peerzada, Ashiq (27 December 2012). "'90 Srinagar massacre: SHRC orders fresh probe". Archived from the original on 13 May 2013. Retrieved 1 March 2013. At least 52 people were allegedly killed in security forces' firing during a protest demonstration on January 21, 1990 near Gow Kadal, in heart of Srinagar.
  29. ↑ "Kashmir marks anniversary of Gaw Kadal Massacre in 1990". Archived from the original on 18 June 2013. Retrieved 21 January 2013.
  30. ↑ "Muslims wage huge Kashmir protest". Chicago Tribune. 23 August 2008. Archived from the original on 12 May 2013. Retrieved 1 March 2013. A Kashmiri Muslim watches a protest march Friday by hundreds of thousands of Muslims in Srinagar, Indian Kashmir's main city. It was the largest protest against Indian rule in the Himalayan region in more than a decade
  31. ↑ "Muslims in huge Kashmir protest". BBC. 22 August 2008. Archived from the original on 5 October 2013. Retrieved 1 March 2013. Hundreds of thousands of Muslims have taken part in a protest rally called by separatist leaders in Indian-controlled Kashmir's main city, Srinagar.
  32. ↑ Hussein, AijazSt (12 February 2013). "India's hanging of Kashmiri man leads to fears of new unrest after 2 years of quiet". Star Tribune. Retrieved 1 March 2013. In all three years, hundreds of thousands of young men took to the streets, hurling rocks and abuse at Indian forces.[dead link]
  33. ↑ "Paradise Lost". bbc.co.uk. Archived from the original on 9 November 2013. Retrieved 31 December 2014.
  34. ↑ "Violence against Kashmiri hindus". kashmirforum.org. Archived from the original on 13 October 2014.
  35. ↑ "19/01/90: When Kashmiri Pandits fled Islamic terrorists". rediff.com. 19 January 2005. Archived from the original on 26 January 2017. Retrieved 10 December 2015.
  36. ↑ "Kashmiri Pandits offered three choices by Islamists". indiandefencereview.com. Archived from the original on 2 January 2015. Retrieved 31 December 2014.
  37. ↑ "Kashmiri Pandits: Why we never fled Kashmir". aljazeera.com. 2 August 2011. Archived from the original on 14 December 2015. Retrieved 10 December 2015.
  38. ↑ "Kashmiri Pandits stage protest march in Srinagar". The Hindu. 4 June 2014. Retrieved 10 December 2015.
  39. ↑ "Kashmir city on lockdown after calls for protest march". The Guardian. 23 August 2019.
  40. ↑ "At Least 2,300 People Have Been Detained During the Lockdown in Kashmir". Time. 21 August 2019. Archived from the original on 21 ఆగస్టు 2019. Retrieved 23 నవంబరు 2020.
  41. ↑ Ahmed Ali Fayyaz (9 November 2013). "Migratory birds flock avian paradise". The Hindu. Archived from the original on 9 November 2013. Retrieved 22 June 2017.
  42. ↑ "Census of India 2011 (DCHB-Srinagar)" (PDF). censusindia.gov.in. Census of India. p. 51.
  43. ↑ "Srinagar City Population Census 2011-2021 | Jammu and Kashmir". www.census2011.co.in. Retrieved 2021-05-20.
  44. ↑ ttps://web.archive.org/web/20200205042509/http://imdpune.gov.in/library/public/EXTREMES%20OF%20TEMPERATURE%20and%20RAINFALL%20upto%202012.pdf
  45. ↑ "The Sydney Morning Herald - Google News Archive Search". google.com. Archived from the original on 17 November 2015. Retrieved 15 November 2015.
  46. ↑ Holloway, James (13 June 1965). "Fabled Kashmir: An Emerald Set Among Pearls". Pqasb.pqarchiver.com. Archived from the original on 25 October 2012. Retrieved 26 July 2010.
  47. ↑ The Earthtimes (24 September 2007). "Can Kashmir become 'Venice of the East' again? | Earth Times News". Earthtimes.org. Archived from the original on 14 September 2012. Retrieved 26 July 2010.
  48. ↑ "Jawaharlal Nehru Memorial Botanical Garden". discoveredindia.com. Archived from the original on 31 December 2014. Retrieved 21 July 2014.
  49. ↑ Saxton, Aditi (25 August 2011). "One hundred years of splendour". India Today. Archived from the original on 24 November 2011. Retrieved 24 November 2011.
  50. ↑ "Shankaracharya Temple". jktdc.in. Archived from the original on 31 December 2014.
  51. ↑ "Airports Authority of India". web.archive.org. 2014-01-07. Archived from the original on 2014-01-07. Retrieved 2021-05-20.{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (link)
  52. ↑ "Road Map with National Highways of India". Archived from the original on 25 December 2013. Retrieved 24 December 2013.
  53. ↑ Raina, Muzaffar (7 May 2012). "Boat down the Jhelum". The Telegraph. Calcutta, India. Archived from the original on 25 December 2013. Retrieved 24 December 2013.
  54. ↑ "Hazratbal Shrine". travelinos.com. 2013. Archived from the original on 5 June 2013. Retrieved 23 January 2013.
  55. ↑ "FM: Mirchi 98.3 starts operations in Srinagar - Times of India". The Times of India (in ఇంగ్లీష్). 18 June 2018. Retrieved 30 October 2020.
  56. ↑ "Eid-ul-Azha: Red FM launches station in Srinagar". uniindia.com. 21 August 2018. Retrieved 30 October 2020.
  57. ↑ "J&K govt starts tele-classes for Valley students". Hindustan Times (in ఇంగ్లీష్). 28 April 2020. Retrieved 30 October 2020.

బాహ్య లింకులు

మార్చు
"https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=శ్రీనగర్&oldid=3950554" నుండి వెలికితీశారు