గవర్నరు
భారత రాష్ట్రాల గవర్నర్లు కేంద్ర స్థాయిలో భారత రాష్ట్రపతికి సమానమైన అధికారాలు, విధులు రాష్ట్ర స్థాయిలో ఉన్నాయి. రాష్ట్రాలలో గవర్నర్లు ఉండగా, లెఫ్టినెంట్ గవర్నర్లు లేదా అడ్మినిస్ట్రేటర్ నేషనల్ క్యాపిటల్ టెరిటరీ ఆఫ్ ఢిల్లీతో సహా కేంద్ర భూభాగాల్లో ఉన్నారు . గవర్నర్ నామమాత్రపు అధిపతిగా వ్యవహరిస్తారు, అయితే నిజమైన అధికారం రాష్ట్రాలలో రాష్ట్రాల ముఖ్యమంత్రులు, వారి మంత్రిమండలిపై, కేంద్ర పాలితప్రాంతాల్లో, లెఫ్టినెంట్ గవర్నర్ లేదా నిర్వాహకుడి (Administrator) వద్ద ఉంది. ఢిల్లీ, పుదుచ్చేరి మినహా, గవర్నరు ఒక ముఖ్యమంత్రి నేతృత్వంలోని మంత్రుల మండలితో అధికారాన్ని పంచుకుంటారు.
| రాష్ట్ర గవర్నర్ కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల లెఫ్టినెంట్ గవర్నర్ లేదా అడ్మినిస్ట్రేటర్ | |
|---|---|
 | |
 | |
Incumbent {{{incumbent}}} since {{{incumbentsince}}} | |
| విధం | ఘనతవహించిన గౌరవనీయులు |
| అధికారిక నివాసం |
|
| భారతదేశం |
ఈ వ్యాసం భారతదేశ రాజకీయాలు, ప్రభుత్వంలో ఒక భాగం. |
|
|
|
|
|
భారతదేశంలో లెఫ్టినెంట్ గవర్నర్ కేంద్రపాలితప్రాంతానికి బాధ్యత వహిస్తారు.ఈ పదవి అండమాన్, నికోబార్ దీవులు, లడఖ్, జమ్మూ కాశ్మీర్, ఢిల్లీ, పుదుచ్చేరిలో మాత్రమే ఉంది. ఇతర కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల్లో నిర్వాహకుడి పదవి ఉంది. ఈ పదవిలో వారు సాధారణంగా IAS అధికారి లేదా నివృత్త న్యాయమూర్తి అయి వుంటారు. అయితే, పంజాబ్ గవర్నర్ చండీగఢ్ నిర్వాహకునిగా కూడా పనిచేస్తారు . లెఫ్టినెంట్ గవర్నర్లు ప్రాధాన్యత జాబితాలో రాష్ట్ర గవర్నర్‌కు సమానమైన ర్యాంకును కలిగి ఉండరు.
భారత రాష్ట్రపతి గవర్నర్లు, లెఫ్టినెంట్ గవర్నర్లను ఐదేళ్ల కాలానికి నియమిస్తారు.
ఎంపిక ప్రక్రియ
మార్చుఅర్హతలు
మార్చుభారత రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 157, ఆర్టికల్ 158 గవర్నర్ పదవికి అర్హతలను తెలుపుతున్నాయి. అవి ఈ క్రింది విధంగా ఉన్నాయి:
గవర్నర్ తప్పక:
- భారత పౌరసత్వంగల వ్యక్తై వుండాలి
- కనీసం 35 సంవత్సరాల వయస్సు ఉండాలి.
- పార్లమెంటు సభ లేదా రాష్ట్ర శాసనసభ సభలో సభ్యుడిగా ఉండకూడదు.
- లాభం పొందే పదవిలో ఉండకూడదు.
- అదే రాష్ట్రంలో నివసించేవారు కాకూడదు.
అధికారాలు, విధులు
మార్చుభారత రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 159 ప్రకారం రాష్ట్ర వ్యవహారాల పరిపాలనలో రాజ్యాంగాన్ని, చట్టాన్ని పరిరక్షించడం, గవర్నర్ యొక్క ప్రాథమిక విధి. ఒక రాష్ట్రం యొక్క కార్యనిర్వాహక, శాసన సంస్థలపై అతని / ఆమె చర్యలు, సిఫార్సులు, పర్యవేక్షక అధికారాలు (ఆర్టికల్ 167 సి, ఆర్టికల్ 200, ఆర్టికల్ 213, ఆర్టికల్ 355, మొదలైనవి) రాజ్యాంగంలోని నిబంధనలను అమలు చేయడానికి ఉపయోగించబడతాయి. ఈ విషయంలో, గవర్నర్‌కు అనేక రకాల అధికారాలు ఉన్నాయి:
- కార్యనిర్వాహక అధికారాలు: పరిపాలన, నియామకాలు, తొలగింపులకు సంబంధించినవి,
- శాసన అధికారాలు: శాసనవ్యవస్థ అంటే రాష్ట్ర శాసనసభ (విధానసభ) లేదా రాష్ట్ర శాసనమండలి (విధాన పరిషత్) కు సంబంధించిన చట్టాల తయారీ.
- విచక్షణ అధికారాలు: గవర్నర్ అభీష్టానుసారం ప్రకారం నడుచుకోగలిగే విచక్షణ అధికారాలు
కార్యనిర్వాహక అధికారాలు
మార్చురాజ్యాంగం రాష్ట్ర ప్రభుత్వానికి ఉన్న అన్ని కార్యనిర్వాహక అధికారాలను గవర్నర్‌కు అప్పగించింది. రాష్ట్ర శాసనసభలో మెజారిటీ మద్దతును పొందుతున్న ముఖ్యమంత్రిని గవర్నర్ నియమిస్తారు. గవర్నర్ మంత్రిమండలిలోని ఇతర సభ్యులను కూడా నియమిస్తారు, ముఖ్యమంత్రి సలహా మేరకు వారికి శాఖలను కేటాయిస్తారు.
గవర్నర్ ఇష్ట ప్రకారం మాత్రమే మంత్రుల మండలి అధికారంలో ఉంటుంది, కానీ వాస్తవ అర్ధంలో శాసనసభలో మెజారిటీ పొందడం అంటేనే గవర్నరు ఇష్టాన్ని పొందడం. రాష్ట్ర శాసనసభలో మెజారిటీ ప్రభుత్వానికి మద్దతు ఇస్తున్నంత కాలం, మంత్రి మండలిని రద్దుచేయలేరు.
గవర్నర్ రాష్ట్ర ముఖ్యమంత్రిని నియమిస్తారు. అడ్వకేట్ జనరల్, స్టేట్ పబ్లిక్ సర్వీస్ కమిషన్ చైర్మన్, దాని సభ్యులను కూడా నియమిస్తారు. ఇవే కాకుండా, రాష్ట్ర ఎన్నికల కమిషనర్‌ను కూడా గవర్నర్ నియమిస్తారు (రాష్ట్రపతికి తొలగించే అధికారం వున్నప్పటికి). హైకోర్టుల న్యాయమూర్తుల నియామకంలో రాష్ట్రపతి గవర్నర్‌ను సంప్రదించుతారు. అన్ని పరిపాలనలు అతని లేదా ఆమె పేరు మీద జరుగుతాయి, భారత రాజ్యాంగం ప్రకారం గవర్నరు పదవీకాలానికి ఒకటి లేదా నాలుగవ దర్జాగల సిబ్బందిని నియమించే అధికారం ఉంది.
రాష్ట్ర గవర్నర్ తన పదవి వలన రాష్ట్రంలోని చాలా విశ్వవిద్యాలయాలకు ఛాన్సలర్.[1] గౌరవం, నిష్పాక్షికత గల ఛాన్సలర్ పదవి విశ్వవిద్యాలయాల స్వయంప్రతిపత్తిని కాపాడటం, అనవసరమైన రాజకీయ జోక్యం నుండి వారిని రక్షించటానికి ఒక నిర్దిష్ట స్థానం కలిగిస్తుంది. ఛాన్సలర్‌గా గవర్నర్ యూనివర్శిటీ సెనేట్ అధ్యక్షుడిగా కూడా పనిచేస్తారు. విశ్వవిద్యాలయాలు, అనుబంధ కళాశాలల యొక్క ప్రతి భాగాన్ని ప్రత్యక్షంగా తనిఖీ చేసే అధికారం గవర్నర్‌కు ఉంది, విచారణ ఫలితంపై తగిన చర్యలు తీసుకొనే అధికారం ఉంది. వైస్ ఛాన్సలర్ నియామకాల కోసం ఛాన్సలర్ అన్వేషణ కమిటీని నియమిస్తాడు. డిగ్రీల ప్రదానానికి సమ్మతిని ఇవ్వడం, సెనేట్ సిఫారసుల ప్రకారం డిగ్రీలను, ఇతర గుర్తింపులను ఉపసంహరించగలగటం చేస్తారు. గవర్నర్ సెనేట్ ఆమోదించిన చట్టాలను ఆమోదించడం లేదా తిరస్కరించడం, సంబంధిత కమిటీల సిఫారసు ఆధారంగా విశ్వవిద్యాలయ ఉపాధ్యాయులను నియమిస్తారు.
శాసన అధికారాలు
మార్చురాష్ట్ర అధిపతిగా రాష్ట్ర శాసనసభ ఉభయ సభల సమావేశాలను జరపమని ఆదేశించడానికి, నిలిపివేయడానికి అధికారాలున్నాయి. గవర్నర్ రాష్ట్ర శాసనసభను కూడా రద్దు చేయవచ్చు. గవర్నర్ ఈ అధికారాలను ఉపయోగించడం ముఖ్యమంత్రి నేతృత్వంలోని మంత్రిమండలి సలహాకు అనుగుణంగా ఉండాలి.
రాష్ట్ర శాసనసభను అసెంబ్లీ ఎన్నికల తరువాత, ప్రతి సంవత్సరం మొదటి సమావేశంలో ప్రారంభంలో ప్రసంగించడం ద్వారా గవర్నర్ ప్రారంభిస్తారు. ఈ సందర్భాలలో గవర్నర్ ప్రసంగం సాధారణంగా రాష్ట్ర ప్రభుత్వ కొత్త విధానాలను వివరిస్తుంది. రాష్ట్ర శాసనసభ ఆమోదించిన బిల్లు, గవర్నర్ సమ్మతి ఇచ్చిన తర్వాతే చట్టంగా మారుతుంది. గవర్నర్ ఒక బిల్లును రాష్ట్ర శాసనసభకు తిరిగి పంపవచ్చు, అది ద్రవ్య బిల్లు కాకపోతే, పునఃపరిశీలన కోసం పంపినదానిని, రాష్ట్ర శాసనసభ రెండవ సారి గవర్నర్‌కు తిరిగి పంపిస్తే, గవర్నర్ దానికి అంగీకరించాలి. రాష్ట్రపతికి కొన్ని బిల్లులను పంపే అధికారం గవర్నర్‌కు ఉంది.
రాష్ట్ర శాసనసభ సమావేశాలు సెషన్ల మధ్యకాలంలో, గవర్నర్ ఒక చట్టాన్ని కలిగి ఉండటం అవసరమని భావించినప్పుడు, గవర్నర్ ఆర్డినెన్స్‌లను ప్రకటించవచ్చు. ఇవి శాసనసభ తదుపరి సమావేశంలో చట్టంగా మారుటకు రాష్ట్ర శాసనసభకు సమర్పించబడతాయి. రాష్ట్ర శాసనసభ పునర్నిర్మించబడిన తేదీ నుండి ఆరు వారాల కాలం వరకు అవి చెల్లుబాటులో ఉంటాయి.
శాసనసభ్యుడు ఆర్టికల్ 191 లోని నిబంధనలను పాటించుటలేదని ఎన్నికల కమిషన్ సిఫారసు చేసినప్పుడు, ఆ సభ్యుడిని అనర్హులుగా ప్రకటించడానికి ఆర్టికల్ 192 కింద గవర్నర్‌కు అధికారం ఉంది.
ఆర్టికల్స్ 165, 177 ప్రకారం, గవర్నర్ అడ్వకేట్ జనరల్‌ను రాష్ట్ర శాసనసభ ఉభయ సభలకు హాజరు కావాలని కోరవచ్చు, ఏదైనా చట్టవిరుద్ధమైన పనితీరు ఏదైనా ఉంటే తనకు నివేదించమని ఆదేశించవచ్చు.
ఆర్థిక అధికారాలు
మార్చుగవర్నర్ రాష్ట్ర ఆర్థిక కమిషన్ను ఏర్పాటు చేస్తాడు. రాష్ట్ర బడ్జెట్ అనబడే వార్షిక ఆర్థిక నివేదికను రాష్ట్ర శాసనసభ ముందు ఉంచడానికి గవర్నర్ అధికారమే కారణం. అతని సిఫారసు లేకుండా నిధుల మంజూరు కోరరాదు. ఏదైనా ఊహించని ఖర్చులను కొరకు రాష్ట్ర ఆకస్మిక నిధి నుండి అడ్వాన్స్ పొందవచ్చు (?).
విచక్షణాధికారాలు
మార్చు- ఏ పార్టీకి స్పష్టమైన మెజారిటీ లభించనప్పుడు, వీలైనంత త్వరగా మెజారిటీ కూటమిని ఏర్పాటు చేసే ముఖ్యమంత్రి అభ్యర్థిని ఎన్నుకునే గవర్నర్‌కు విచక్షణ ఉంది.
- అధ్యక్షుడి పాలన విధించవచ్చు.
- రాష్ట్ర వ్యవహారాలకు సంబంధించి రాష్ట్రపతికి లేదా అధ్యక్షుడి ఆదేశాల మేరకు ఆయన స్వయంగా నివేదికలు సమర్పించవచ్చు.
- అతను ఒక బిల్లుకు తన అంగీకారాన్ని నిలిపివేసి, ఆమోదం కోసం రాష్ట్రపతికి పంపవచ్చు.
- ఆర్టికల్ 353 ప్రకారం అత్యవసర పాలనలో, అధ్యక్షుడు ప్రత్యేకంగా అనుమతిస్తే మంత్రిమండలి సలహాను అధిగమించి పనిచేయవచ్చు.
ఆకస్మిక పరిస్థితి
మార్చు160, 356, 357 ఆర్టికల్స్ కింద రాష్ట్రపతి ప్రత్యేకంగా అనుమతించితే తప్ప, రాష్ట్రపతి పాలన వంటి ఆకస్మిక పరిస్థితుల్లో గవర్నర్‌కు పాత్ర లేదా అధికారాలు లేవు. రాజ్యాంగంలోని పార్ట్ VI లోని నిబంధనల ప్రకారం ఎన్నికైన ప్రభుత్వం బాధ్యతలు నిర్వహిస్తున్నప్పుడు రాష్ట్ర మంత్రివర్గం సలహా ఇవ్వకుండా గవర్నర్‌కు స్వయంగా ఎటువంటి నిర్ణయం తీసుకోవడానికి అనుమతి లేదు.
జీత భత్యాలు
మార్చు| తేదీ స్థాపించబడింది | జీతం (నెలకు) | |
|---|---|---|
| 2018 ఫిబ్రవరి 1 | ₹ 350,000 | |
| మూలం:[2] | ||
గవర్నర్‌కు లభించే వివిధ వేతనాలు, భత్యాలు, అధికారాలను గవర్నర్స్ (ఎమోల్యూమెంట్స్, అలవెన్సులు, ప్రివిలేజెస్) చట్టం, 1982 నిర్ణయిస్తుంది.[2] నెలవారీ జీతంతో పాటు, ఉచిత అధికారిక నివాసం, ఉచిత గృహ సౌకర్యాలు, రవాణాసౌకర్యాలకు గవర్నర్‌కు అర్హత ఉంది. గవర్నర్, అతని కుటుంబానికి ఉచిత వైద్య, వసతి, జీవితకాల చికిత్స సౌకర్యం ఉంది.[2]
తొలగింపు
మార్చుగవర్నర్ కార్యాలయ పదవీకాలం సాధారణంగా 5 సంవత్సరాలు, అయితే దీనిని ముందే రద్దు చేయవచ్చు:
- సాధారణంగా దేశ ప్రధానమంత్రి సలహా మేరకు రాష్ట్రపతి గవర్నర్ ను తొలగించవచ్చు.[3] సాధారణంగా సరియైన కారణం లేకుండా గవర్నర్లను తొలగించడం అనుమతించబడదు.[4] ఏది ఏమయినప్పటికీ, గవర్నర్ చర్యలు, రాజ్యాంగ విరుద్ధమైన, లేక దురుద్దేశ్యాలతో కూడిన చర్యలని న్యాయస్థానాలు తెలిపినపుడు, తొలగించడం రాష్ట్రపతి యొక్క కర్తవ్యం అవుతుంది.[5]
- గవర్నర్ రాజీనామా చేసినపుడు పదవి ముగుస్తుంది.
భారత రాష్ట్రపతి, హైకోర్టు న్యాయమూర్తులు, భారత సుప్రీంకోర్టు, ముఖ్య ఎన్నికల కమిషనర్ మాదిరిగా గవర్నరు అభిశంసనకు ఎటువంటి నిబంధనలు లేవు.
చట్టపరమైన న్యాయపరిరక్షణ
మార్చురాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 361 ప్రకారం, గవర్నర్ తన వివాదాస్పద పనులకు మద్దతుగా కోర్టులో సాక్ష్యమివ్వడానికి స్వచ్ఛందంగా అంగీకరించడం మినహా ప్రశ్నించడం కోసం గవర్నర్‌ను పిలవలేరు, అయితే గవర్నర్ తీసుకున్న రాజ్యాంగ విరుద్ధమైన నిర్ణయాలు న్యాయస్థానాలు చెల్లవని ప్రకటించగలవు. గవర్నర్ పాత్ర గురించి కేంద్ర ప్రభుత్వం ఇచ్చిన వాస్తవాల ఆధారంగా కేసులను కోర్టులు నిర్ణయిస్తాయి. 'రామేశ్వర్ ప్రసాద్ & Ors Vs. యూనియన్ ఆఫ్ ఇండియా & ANR 2006 జనవరి 24 ' కేసులో, సుప్రీంకోర్టు స్పష్టం చేసినట్లు గవర్నర్‌ను తన పదవీకాలంలో విచారించి జైలులో పెట్టలేనప్పటికీ, కోర్టులు ప్రకటించితే గవర్నర్ పదవీకాలంలో చేసిన నేరానికి అతడు / ఆమె పదవి నుంచి వైదొలిగిన తరువాత అతన్ని విచారించవచ్చు.[6] ఇప్పటివరకు కోర్టులు గవర్నరు నిర్ణయాలను రాజ్యాంగ విరుద్ధమని ప్రకటించినందుకు, రద్దు చేసినందులకు, పదవికి ఏ గవర్నర్ రాజీనామా చేయలేదు. రాజ్యాంగాన్ని అగౌరవపరిచిన కారణంతో కనీసం ఎటువంటి క్రిమినల్ కేసు కూడా మాజీ గవర్నర్‌లపై వారి రాజ్యాంగ విరుద్ధమైన చర్యలకు శిక్షించబడలేదు. అయితే గవర్నర్ పదవీ కాలంలో తీసుకున్న అనేక నిర్ణయాలు రాజ్యాంగ విరుద్ధం, దురుద్దేశ్యాలతో కూడినవని, రద్దు చేయబడినవని, అల్ట్రా వైర్స్ అని సుప్రీంకోర్టు తీర్పు చెప్పింది.[7]
ప్రభుత్వంలో పాత్ర విశ్లేషణ
మార్చుభారత రాష్ట్రపతి "ఎన్నుకోబడతారు", గవర్నర్‌ను అధికారంలో గల కేంద్ర ప్రభుత్వం "ఎంపిక చేస్తుంది".[8] అందుకే గత ప్రభుత్వం నియమించిన గవర్నర్లను కొత్త ప్రభుత్వం తొలగించిన సందర్భాలు చాలా ఉన్నాయి. కారణాలు చాలావరకు రాజకీయమైనవి. గవర్నర్‌లకు పదవీకాల భద్రత కల్పించాలని సుప్రీంకోర్టు తీర్పు ఇచ్చింది, అయితే దీనిని సాధారణంగా పాటించుటలేదు.
రాజకీయ పరిశీలకులు గవర్నర్ పదవిని "ఖరీదైన వృద్ధాప్య గృహాలు"గా అభివర్ణించారు ఎందుకంటే కొన్ని సందర్భాలలో గవర్నర్ నిష్పాక్షికంగా ఉండలేదు. 1984 లో కాంగ్రెస్ సభ్యుడు రామ్ లాల్ గవర్నర్ గా ఎన్.టి.రామారావు ప్రభుత్వాన్ని తొలగించి, నాదెండ్ల భాస్కర రావును ఆంధ్రప్రదేశ్ ముఖ్యమంత్రిగా అనుమతించాడు.[9]
2014 జనవరిలో పశ్చిమ బెంగాల్ గవర్నర్ ఎంకే నారాయణన్, గోవా గవర్నర్ భారత్ వీర్ వాంచూ వాంగ్మూలాలను రికార్డ్ చేయడానికి సెంట్రల్ బ్యూరో ఆఫ్ ఇన్వెస్టిగేషన్ (సిబిఐ) యుపిఎ ప్రభుత్వ ఆధ్వర్యంలోని కేంద్ర న్యాయ మంత్రిత్వ శాఖను సంప్రదించింది.[10] అగుస్టా వెస్ట్‌ల్యాండ్‌తో ఒప్పందం కుదుర్చుకునే సమయంలో నారాయణన్ జాతీయ భద్రతా సలహాదారుగా, వాంచూ స్పెషల్ ప్రొటెక్షన్ గ్రూప్ (ఎస్‌పిజి) చీఫ్‌గా ఉన్నందున వారి వాంగ్మూలాలు చాలా ముఖ్యమైనవిగా పరిగణించబడ్డాయి. అగుస్టా వెస్ట్‌ల్యాండ్‌తో భారత ప్రభుత్వం ఒప్పందం కుదుర్చుకునే ముందు వారి అభిప్రాయాలు కూడా పరిగణించబడ్డాయి. అయితే, వారికి 'న్యాయపరరక్షణ' ఉందని పేర్కొంటూ పరిశీలించాలన్న సిబిఐ అభ్యర్థనను కేంద్రప్రభుత్వం తిరస్కరించింది.[11] 2014 సార్వత్రిక ఎన్నికలలో యుపిఎ ఓడిపోయింది, కొత్తగా ఏర్పడ్డ ఎన్డిఎ ప్రభుత్వ అనుమతితో, పశ్చిమ బెంగాల్ గవర్నర్ ఎంకె నారాయణన్ ప్రశ్నించింది. అలా ఆయన ఒక క్రిమినల్ కేసులో పోలీసులు ప్రశ్నించిన మొట్టమొదటి గవర్నర్ అయ్యారు. ఇదే కేసులో గోవా గవర్నర్ భారత్ వీర్ వాంచూను ప్రశ్నిస్తామని సిబిఐ తెలిపింది.[12][13]
కేంద్రంలో అధికార పార్టీచే నియమించబడిన అరుణాచల్ ప్రదేశ్ గవర్నర్‌ను, రాజ్యాంగ విరుద్ధమైన చర్యలను సుప్రీంకోర్టు రద్దు చేసిన తరువాత రాష్ట్రపతి తొలగించారు.[14]
ఢిల్లీ లెఫ్టినెంట్ గవర్నర్, నజీబ్ జంగ్ తన రాజ్యాంగ విరుద్ధమైన పాత్రకు నైతిక బాధ్యత తీసుకొని రాజీనామా చేశాడు, ఎన్నికైన స్థానిక ప్రభుత్వం ఎటువంటి అధికారాలు లేని సంస్థ కాదని సుప్రీంకోర్టు అభిప్రాయపడింది.[15]
ఇవి కూడ చూడు
మార్చుమూలాలు
మార్చు- ↑ "Archived copy". Archived from the original on 17 April 2018. Retrieved 17 April 2018.
{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link) - ↑ 2.0 2.1 2.2 "Union Budget 2018-19" (PDF). Archived from the original on 3 February 2013.
- ↑ "Article 156, The Constitution Of India". Archived from the original on 25 July 2012. Retrieved 7 May 2013.
- ↑ "The dismissal of Governors". Retrieved 7 May 2016.
- ↑ "Origin and Scope of Doctrine of Pleasure in India". Archived from the original on 26 April 2016. Retrieved 7 May 2016.
- ↑ "Rameshwar Prasad And Ors vs Union Of India And Anr on 24 January, 2006". Archived from the original on 16 October 2010. Retrieved 2 July 2015.
- ↑ "The Prevention of Insults to National Honour (Amendment) Act, 1971" (PDF). Archived from the original (PDF) on 12 September 2014. Retrieved 2 July 2015.
- ↑ "Changing UPA's governors: Why Tharoor is only half-right". Archived from the original on 23 June 2014. Retrieved 27 June 2014.
- ↑ "Why the post of governors should be abolished". Archived from the original on 22 June 2014. Retrieved 27 June 2014.
- ↑ "CBI seeks Home, Law ministries' advice to examine B V Wanchoo, M K Narayanan". Archived from the original on 12 August 2014. Retrieved 27 June 2014.
- ↑ "VVIP chopper deal: CBI seeks President's permission to question Narayanan, Wanchoo". The Times Of India. Archived from the original on 2 February 2014. Retrieved 27 June 2014.
- ↑ "Chopper Scam: CBI Questions WB Guv M.K. Narayanan". Archived from the original on 28 June 2014. Retrieved 27 June 2014.
- ↑ "VVIP chopper deal: Governors can be questioned while in office, says Attorney General". Retrieved 27 June 2014.
- ↑ "Arunachal Pradesh Governor Jyoti Prasad Rajkhowa Sacked". Archived from the original on 13 September 2016. Retrieved 12 September 2016.
- ↑ "Najeeb Jung operated as an assassin of democracy". Archived from the original on 28 December 2016. Retrieved 28 December 2016.