మహాక్కర

పద్య విశేషాలు
వృత్తాలు
ఉత్పలమాల, చంపకమాల
మత్తేభం, శార్దూలం
తరళం, తరలము
తరలి, మాలిని
మత్తకోకిల
స్రగ్ధర, మహాస్రగ్ధర
ఇంద్రవజ్రము, ఉపేంద్రవజ్రము
లయగ్రాహి, లయవిభాతి
జాతులు
కందం, ద్విపద
తరువోజ
అక్కరలు మహాక్కర మధ్యాక్కఱ మధురాక్కర అంతరాక్కర అల్పాక్కర
ఉప జాతులు
తేటగీతి
ఆటవెలది
సీసము

మహాక్కర ప్రసిద్ధ తెలుగు పద్య ఛందోరూపం. మహాక్కర అత్యంత ప్రాచీన పద్యరూపం. నన్నయ కాలానికి ముందే వున్నది. ఈ పద్యరీతి శాసనాల్లో వాడుకలో ఉండడం కనిపిస్తోంది. ఆపైన నన్నయ యుగంలో కూడా దీని వాడుక కనిపిస్తోంది. ఆంధ్రమహా భారత రచనలో ఆదికవి, వాగనుశాసనుడు అయిన నన్నయ్య ఈ ఛందోరీతిని వినియోగించినట్టు మనకు కనబడుతుంది. ఆపైన కావ్యాల వాడుకలోంచి క్రమంగా తప్పిపోయి విస్మృతిలో పడిపోయింది.

పద్య లక్షణము

నాలుగు పాదములు ఉండును.

ప్రతి పాదమునందు ఒక సూర్య , ఐదు ఇంద్ర , ఒక చంద్ర గణములుండును

ప్రాస

నియమము కలదు.

యతి

ప్రతి పాదమునందు 5వ గణము యొక్క మొదటి అక్షరము యతి స్థానము

ఉదాహరణలు

మహాక్కర

వారిజాప్తుండు పంచేంద్రగణములు వనజారియును గూడి వెలయుచుండ
నార యారెండు నాల్గవ చోటున నర్కుండయిననుం దనర్చుచుండఁ
గోరి యవ్వడిపంచమగణమునఁ గూడి మొదల నిలుపంగ నగు
సారమై ప్రాసవడి సప్తగణములు సాఁగ మహాక్కర యతిశయిల్లు

అమర బ్రావళ్ళు రెండునా జెలగి నాలగుచోట విరతి యాదిత్యు మీది
నమరపతి రెండు మూడు నా ల యిదు నారుగు తావూలను నిల్పి సొబగు మీరు
నమర జేయుచు జంద్రు నే డగుచోట నదికిన యేడు గణములలోను
గ్రమము తప్పక యప్పటు బెద్దయ క్కర మొప్పు గని జనాశ్రయుండు సెప్పె