స్రగ్ధర
| పద్య విశేషాలు |
|---|
| వృత్తాలు |
| ఉత్పలమాల, చంపకమాల |
| మత్తేభం, శార్దూలం |
| తరళం, తరలము |
| తరలి, మాలిని |
| మత్తకోకిల |
| స్రగ్ధర, మహాస్రగ్ధర |
| ఇంద్రవజ్రము, ఉపేంద్రవజ్రము |
| లయగ్రాహి, లయవిభాతి |
| జాతులు |
| కందం, ద్విపద |
| తరువోజ |
| అక్కరలు |
| ఉప జాతులు |
| తేటగీతి |
| ఆటవెలది |
| సీసము |
స్రగ్ధర
మార్చుకూలున్ గుఱ్ఱంబులేనుంగులు ధరఁ గెడయుం గుప్పలై; నుగ్గునూచై
వ్రాలున్దేరుల్‌ హతంబై వడిఁబడు సుభటవ్రాతముల్‌; శోణితంబుల్‌
గ్రోలున్, మాంసంబు నంజుంగొఱకు, నెముకలన్గుంపులై సోలుచున్ భే
తాలక్రవ్యాదభూతోత్కరములు; జతలై తాళముల్‌ దట్టి యాడున్.
గణ విభజన
మార్చు| UUU | UIU | UII | III | IUU | IUU | IUU |
| మ | ర | భ | న | య | య | య |
| తెల్లంబై | శైలవి | శ్రాంతిని | మునియ | తినిందే | జరిల్లు | న్ధృఢంబై |
లక్షణములు
మార్చు| • | పాదాలు: | నాలుగు |
| • | 21 | |
| • | ప్రతిపాదంలోని గణాలు: | మ, ర, భ, న ,య, య, య |
| • | యతి : | ప్రతిపాదంలోనూ 8వ, 15వ అక్షరములు |
| • | ప్రాస: | పాటించవలెను |
| • | ప్రాస: యతి | ప్రాస యతి చెల్లదు |
ఉదాహరణ 1:
మార్చుపోతన తెలుగు భాగవతంలో వాడిన స్రగ్ధర వృత్త పద్యాల సంఖ్య: 3
పోతన తెలుగు భాగవతము/దశమ స్కంధము (ద్వితీయ)/ప్రద్యుమ్న వివాహంబు|(భా-10.2-883-స్రగ్ద.)
కూలున్ గుఱ్ఱంబు లేనుంగులు ధరఁ గెడయుం గుప్పలై; నుగ్గునూచై
వ్రాలు న్దేరుల్‌ హతంబై వడిఁబడు సుభటవ్రాతముల్‌; శోణితంబుల్‌
గ్రోలున్, మాంసంబు నంజుం గొఱకు, నెముకల న్గుంపులై సోలుచు న్బే
తాల క్రవ్యాద భూతోత్కరములు; జతలై తాళముల్‌ దట్టియాడున్.