హోల్మియం

(Holmium నుండి దారిమార్పు చెందింది)
Holmium,  67Ho
మూస:Infobox element/symbol-to-top-image-alt
సాధారణ ధర్మములు
ఉచ్ఛారణ/ˈhlmiəm/ (HOHL-mee-əm)
కనిపించే తీరుsilvery white
ఆవర్తన పట్టికలో Holmium
Hydrogen Helium
Lithium Beryllium Boron Carbon Nitrogen Oxygen Fluorine Neon
Sodium Magnesium Aluminium Silicon Phosphorus Sulfur Chlorine Argon
Potassium Calcium Scandium Titanium Vanadium Chromium Manganese Iron Cobalt Nickel Copper Zinc Gallium Germanium Arsenic Selenium Bromine Krypton
Rubidium Strontium Yttrium Zirconium Niobium Molybdenum Technetium Ruthenium Rhodium Palladium Silver Cadmium Indium Tin Antimony Tellurium Iodine Xenon
Caesium Barium Lanthanum Cerium Praseodymium Neodymium Promethium Samarium Europium Gadolinium Terbium Dysprosium Holmium Erbium Thulium Ytterbium Lutetium Hafnium Tantalum Tungsten Rhenium Osmium Iridium Platinum Gold Mercury (element) Thallium Lead Bismuth Polonium Astatine Radon
Francium Radium Actinium Thorium Protactinium Uranium Neptunium Plutonium Americium Curium Berkelium Californium Einsteinium Fermium Mendelevium Nobelium Lawrencium Rutherfordium Dubnium Seaborgium Bohrium Hassium Meitnerium Darmstadtium Roentgenium Copernicium Ununtrium Flerovium Ununpentium Livermorium Ununseptium Ununoctium


Ho

Es
dysprosiumholmiumerbium
పరమాణు సంఖ్య (Z)67
గ్రూపుn/a
పీరియడ్పీరియడ్ 6
బ్లాక్f-బ్లాక్
ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం[Xe] 4f11 6s2
ప్రతీ కక్ష్యలో ఎలక్ట్రానులు
2, 8, 18, 29, 8, 2
భౌతిక ధర్మములు
STP వద్ద స్థితిsolid
ద్రవీభవన స్థానం1734 K ​(1461 °C, ​2662 °F)
మరుగు స్థానం2873 K ​(2600 °C, ​4712 °F)
సాంద్రత (గ.ఉ వద్ద)8.79 g/cm3
(ద్ర.స్థా వద్ద) ద్రవస్థితిలో ఉన్నప్పుడు8.34 g/cm3
ద్రవీభవన ఉష్ణం
(హీట్ ఆఫ్ ఫ్యూజన్)
17.0 kJ/mol
భాష్పీభవన ఉష్ణం
(హీట్ ఆఫ్ వేపొరైజేషన్)
251 kJ/mol
మోలార్ హీట్ కెపాసిటీ27.15 J/(mol·K)
బాష్ప పీడనం
P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k
at T (K) 1432 1584 (1775) (2040) (2410) (2964)
పరమాణు ధర్మములు
ఆక్సీకరణ స్థితులు3, 2, 1 ​(a basic oxide)
ఋణవిద్యుదాత్మకతPauling scale: 1.23
అయనీకరణ శక్తులు
  • 1st: 581.0 kJ/mol
  • 2nd: 1140 kJ/mol
  • 3rd: 2204 kJ/mol
పరమాణు వ్యాసార్థంempirical: 176 pm
సమయోజనీయ వ్యాసార్థం192±7 pm
ఇతరములు
స్ఫటిక నిర్మాణంhexagonal close-packed (hcp)
Hexagonal close packed crystal structure for holmium
Speed of sound thin rod2760 m/s (at 20 °C)
ఉష్ణ వ్యాకోచంpoly: 11.2 µm/(m·K) (at r.t.)
ఉష్ణ వాహకత16.2 W/(m·K)
విద్యుత్ విశిష్ట నిరోధంpoly: 814 nΩ·m (at r.t.)
అయస్కాంత క్రమంparamagnetic
యంగ్ గుణకం64.8 GPa
షేర్ గుణకం26.3 GPa
బల్క్ గుణకం40.2 GPa
పాయిసన్ నిష్పత్తి0.231
వికర్స్ కఠినత్వం481 MPa
బ్రినెల్ కఠినత్వం746 MPa
CAS సంఖ్య7440-60-0
చరిత్ర
ఆవిష్కరణMarc Delafontaine (1878)
holmium ముఖ్య ఐసోటోపులు
ఐసో­టోపు సమృద్ధి అర్ధ జీవితం (t1/2) క్షయం ఉత్పత్తి
163Ho syn 4570 y ε 163Dy
164Ho syn 29 min ε 164Dy
165Ho 100% (α) 161Tb
166Ho syn 26.763 h β 166Er
167Ho syn 3.1 h β 167Er
Decay modes in parentheses are predicted, but have not yet been observed
| మూలాలు | in Wikidata

పేరు, ఉచ్చారణ మార్చు

ఈ రసాయన మూలకానికి స్వీడన్ దేశపు ముఖ్యపట్టణం అయిన స్టాక్‌హోమ్‌ (Stockholm) పేరు పెట్టేరు. స్టాక్‌హోమ్‌ (Stockholm) లో L ఉచ్చరించము; అలాగే Holmium లో L అనుచ్చరితం. కనుక ఈ మూలకాన్ని తెలుగులో "హోమియం" అని పలకాలి. కాని హోల్మియం అన్నా పరవాలేదు. (Holmium is pronounced as HOHL-mee-em.)

లభ్యత మార్చు

ఈ మూలకం మోనజైట్, గేడొలినైట్ అనే ఖనిజాలలో దొరుకుతుంది. కేరళ్ లో ఉన్న సముద్ర తీరపు ఇసకలో ఈ మోనజైట్ సమృద్ధిగా దొరుకుతోంది.

ఆవర్తన పట్టిక (పీరియాడిక్ టేబుల్‌) లో హోమియం స్థానం 6 వ గుంపు (నిరుస) లో లేంథనైడ్ వరుసలో వచ్చే విరళ మృత్తిక మూలకాల ("రేర్‌ ఎర్త్" జాతి) కోవలో కనిపిస్తుంది. ఈ మూలకం అణు సంఖ్య 67. అణు భారం 164.930. రసాయన హ్రస్వ నామం: Ho. విరళ మృత్తిక మూలకాలు అన్నీ అరుదు కావు కానీ, ఈ మూలకం మాత్రం అరుదే. దీని అణు సంఖ్య బేసి సంఖ్య కావడం వల్ల ఆడో-హార్కింస్ (Oddo-Harkins) నియమానుసారం దీని లభ్యత సరి సంఖ్య అణు సంఖ్యగా ఉన్న మూలకాలతో పోల్చి చూస్తే దీని లభ్యత అరుదే. అయినా సరే మిగిలిన విరళ మృత్తిక మూలకాలతో పోల్చి చూస్తే ఈ మూలకం చవగ్గానే దొరుకుతోంది. సా. శ. 2016 లో దీని వెల కిలోగ్రాముకి సుమారు 1000 అమెరికా డాలర్లు.

ఉపయోగాలు మార్చు

ప్రస్తుతం ఈ మూలకానికి ఎక్కువ ఉపయోగాలు కనిపించడం లేదు. తక్కువ ఉష్ణోగ్రత దగ్గర హోల్మియం స్పుటంగా అయస్కాంత లక్షణాలు ప్రదశిస్తుంది కనుక ఎక్కువ పటిమ గల ప్రత్యేకమైన అయస్కాంతపు కడ్డీల తయారీలో ఇది ఉపయోగపడుతోంది. వైద్య పరికరాలలో వాడే లేసర్లు తయారీలో కూడా దీనికి ఒక ప్రత్యేకమైన ఉపయోగం ఉంది. ఈ లేసర్లు ఉరమరగా 2 మైక్రోమీటర్లు ( 2 x 10−6 మీటర్లు ) పొడుగున్న కాంతి తరంగాలని పుట్టిస్తాయి. శరీరంలో ఉన్న కణజాలంలో ఉన్న నీళ్లు ఈ తరంగాలని సమర్ధవంతంగా పీల్చుకుంటాయి. అందుకని ఈ రకం లేసరుతో కోసినప్పుడు కోత, చిరుగులు లేకుండా, సీదాగా వస్తుంది. అంతే కాకుండా శస్త్రం చేస్తూన్నప్పుడు తెగిన రక్తనాళాలు వాటంతట అవి మూసుకుపోతాయి (self-cauterizing) కనుక రక్త స్రావం జరిగిపోదు.

బోరాన్ లాగే హోల్మియం కూడా నూట్రానులని సమర్ధవంతంగా పీల్చుకుంటుంది కనుక అణువిచ్ఛిత్తి జరిగే సందర్భాలలో దీనిని moderator గా ఉపయోగిస్తారు.

మూలాలు మార్చు

  • Guide to the Elements – Revised Edition, Albert Stwertka, (Oxford University Press; 1998) ISBN 0-19-508083-1
"https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=హోల్మియం&oldid=2622665" నుండి వెలికితీశారు