అయోడిన్

అయోడిన్ ఒక రసాయన మూలకము. దీని సాంకేతిక సూచిక " I " , అటామిక్ సంఖ్య 53. ఇది ప్రకృతిలో ఘనరూపంలో లభిస్తుంది. ఇది 114 డిగ్రీల సెల్సియస్ వద్ద కరుగుతుంది; 184 డిగ్రీల వద్ద మరిగి నీలి వాయువును వెలువరిస్తుంది. అయోడిన్ మూలకాన్ని ఫ్రెంచి శాస్త్రవేత్త బెర్నాడ్ కార్టోయిస్ (Bernard Courtois) కనుగొన్నాడు. రెండు సంవత్సరాల అనంతరం జోసెఫ్ లూయీ గే-లుసాక్ (Louis Gay-Lussac), after the Greek ἰώδης "violet-coloured" పేరుపెట్టాడు. ఈ మూలకము థైరాయిడ్ హార్మోను తయారీలో కీలకము. అయోడిన్ లోపించిన రెండు బిలియన్ వ్యక్తులలో మెదడు ఎదుగుదల , తెలివితేటలు మందగిస్తాయి. ప్రపంచంలో అయోడిన్ ఉత్పత్తి చేస్తున్న దేశాల్లో చిలీ , జపాను అగ్రస్థానంలో ఉన్నాయి. తీసుకునే ఆహారంలో అయోడిన్ తక్కువగా ఉండడం హైపోథైరాయిడిజం రావడానికి అత్యంత ముఖ్య కారణం.

అయొడిన్,  ₅₃I

సాధారణ ధర్మములు
ఉచ్ఛారణ	/ˈaɪədaɪn, -dɪn, -diːn/ ​(EYE-ə-dyne-,_--din)
కనిపించే తీరు	lustrous metallic gray, violet as a gas
ఆవర్తన పట్టికలో అయొడిన్
Hydrogen Helium Lithium Beryllium Boron Carbon Nitrogen Oxygen Fluorine Neon Sodium Magnesium Aluminium Silicon Phosphorus Sulfur Chlorine Argon Potassium Calcium Scandium Titanium Vanadium Chromium Manganese Iron Cobalt Nickel Copper Zinc Gallium Germanium Arsenic Selenium Bromine Krypton Rubidium Strontium Yttrium Zirconium Niobium Molybdenum Technetium Ruthenium Rhodium Palladium Silver Cadmium Indium Tin Antimony Tellurium Iodine Xenon Caesium Barium Lanthanum Cerium Praseodymium Neodymium Promethium Samarium Europium Gadolinium Terbium Dysprosium Holmium Erbium Thulium Ytterbium Lutetium Hafnium Tantalum Tungsten Rhenium Osmium Iridium Platinum Gold Mercury (element) Thallium Lead Bismuth Polonium Astatine Radon Francium Radium Actinium Thorium Protactinium Uranium Neptunium Plutonium Americium Curium Berkelium Californium Einsteinium Fermium Mendelevium Nobelium Lawrencium Rutherfordium Dubnium Seaborgium Bohrium Hassium Meitnerium Darmstadtium Roentgenium Copernicium Ununtrium Flerovium Ununpentium Livermorium Ununseptium Ununoctium Br ↑ I ↓ At టెలూరియం ← అయొడిన్ → జెనాన్
పరమాణు సంఖ్య (Z)	53
గ్రూపు	గ్రూపు 17 (halogens)
పీరియడ్	పీరియడ్ 5
బ్లాక్	p-బ్లాక్
ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం	[Kr] 4d10 5s2 5p5
ప్రతీ కక్ష్యలో ఎలక్ట్రానులు	2, 8, 18, 18, 7
భౌతిక ధర్మములు
STP వద్ద స్థితి	solid
ద్రవీభవన స్థానం	386.85 K ​(113.7 °C, ​236.66 °F)
మరుగు స్థానం	457.4 K ​(184.3 °C, ​363.7 °F)
సాంద్రత (గ.ఉ వద్ద)	4.933 g/cm3
త్రిక బిందువు	386.65 K, ​12.1 kPa
సందిగ్ద బిందువు	819 K, 11.7 MPa
ద్రవీభవన ఉష్ణం (హీట్ ఆఫ్ ఫ్యూజన్)	(I2) 15.52 kJ/mol
భాష్పీభవన ఉష్ణం (హీట్ ఆఫ్ వేపొరైజేషన్)	(I2) 41.57 kJ/mol
మోలార్ హీట్ కెపాసిటీ	(I2) 54.44 J/(mol·K)
బాష్ప పీడనం (rhombic) P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k at T (K) 260 282 309 342 381 457
పరమాణు ధర్మములు
ఆక్సీకరణ స్థితులు	7, 5, 3, 1, -1 (strongly acidic oxide)
ఋణవిద్యుదాత్మకత	Pauling scale: 2.66
పరమాణు వ్యాసార్థం	empirical: 140 pm
సమయోజనీయ వ్యాసార్థం	139±3 pm
వాండర్‌వాల్ వ్యాసార్థం	198 pm
ఇతరములు
స్ఫటిక నిర్మాణం	​orthorhombic
ఉష్ణ వాహకత	0.449 W/(m·K)
విద్యుత్ విశిష్ట నిరోధం	1.3×107 Ω·m (at 0 °C)
అయస్కాంత క్రమం	diamagnetic
బల్క్ గుణకం	7.7 GPa
CAS సంఖ్య	7553-56-2
చరిత్ర
ఆవిష్కరణ	Bernard Courtois (1811)
మొదటి సారి వేరుపరచుట	Bernard Courtois (1811)
అయొడిన్ ముఖ్య ఐసోటోపులు
ఐసో­టోపు సమృద్ధి అర్ధ జీవితం (t1/2) క్షయం ఉత్పత్తి 123I syn 13 h ε, γ 0.16 123Te 124I syn 4.176 d ε - 124Te 125I syn 59.40 d ε - 125Te 127I 100% - (SF) <29.961 129I trace 1.57×107 y β− 0.194 129Xe 131I syn 8.02070 d β−, γ 0.971 131Xe 135I syn 6.57 h β− - 135Xe
Decay modes in parentheses are predicted, but have not yet been observed

చరిత్ర

1811 సంవత్సరంలో అయోడిన్ మూలకాన్ని ఫ్రెంచి శాస్త్రవేత్త బెర్నాడ్ కార్టోయిస్ (Bernard Courtois) కనుగొన్నాడు.

బయటి లింకులు

• Iodine at The Periodic Table of Videos (University of Nottingham)
• "Micronutrient Research for Optimum Health", Linus Pauling Institute, OSU Oregon State University
• CDC - NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards - Iodine
• ATSDR – CSEM: Radiation Exposure from Iodine 131 U.S. Department of Health and Human Services (public domain)
• who.int, WHO Global Database on Iodine Deficiency
• Oxidizing Agents > Iodine
• Seaweed. A chemical industry in Brittany, in the past and today.