జ

హల్లులలో తాలవ్య నాద అల్పప్రాణ (Unaspirated voiced palatal plosive) ధ్వని ఇది. అంతర్జాతీయ ధ్వని వర్ణమాల (International Phonetic Alphabet) లో దీని సంకేతం [ɟ]. IAST లోనూ ISO 15919 లోనూ దీని సంకేతం [j].

జ
తెలుగు వర్ణమాల
	అచ్చులు
	అ	ఆ	ఇ	ఈ	ఉ	ఊ
	ఋ	ౠ	ఌ	ౡ
	ఎ	ఏ	ఐ	ఒ	ఓ	ఔ
	ఉభయాక్షరమలు
	ఁ	ం	ః
	హల్లులు
	క	ఖ	గ	ఘ	ఙ
	చ	ఛ	జ	ఝ	ఞ
	ట	ఠ	డ	ఢ	ణ
	త	థ	ద	ధ	న
	ప	ఫ	బ	భ	మ
	య	ర	ల	వ
	శ	ష	స	హ
	ళ	క్ష	ఱ
	ౘ	ౙ
	చిహ్నములు
	ఽ

ఉచ్చారణా లక్షణాలు

స్థానం: కఠిన తాలువు (hard palate)

కరణం: జిహ్వాగ్రము (tongue tip)

సామాన్య ప్రయత్నం: అల్పప్రాణ (unaspirated), శ్వాసం (voiced)

విశేష ప్రయత్నం: స్పర్శ (stop)

నిర్గమనం: ఆస్యవివరం (oral cavity)

చరిత్ర

అచ్చ తెలుగు పదాలలో తాలవ్యాచ్చుల ముందు తాలవ్య జ గా కంఠ్యాచ్చుల ముందు దంత్య జ గా పలుకుతాం. రెండు సమీప ధ్వనులు Complementary Distribution లో ఉండే వాటిని సవర్ణాలుగానే (allophones) తప్ప, వేర్వేరు వర్ణాలుగా పరిగణించరు. అయితే, సంస్కృత పదాలను పలికేటప్పుడు మాత్రం కొంతమంది శిష్టులు కంఠ్యాచ్చుల ముందుకూడా వీటిని తాలవ్య జ గా పలకడం వినిపిస్తుంది కాబట్టి దంత్య జ ను ప్రత్యేక వర్ణంగా గుర్తించాలని వాదించవచ్చు.

జ గుణింతం

జ, జా, జి, జీ, జు, జూ, జె, జే, జై, జొ, జో, జౌ, జం, జః

జ+అ	జ+ఆ	జ+ఇ	జ+ఈ	జ+ఉ	జ+ఊ	జ+ఎ	జ+ఏ	జ+ఐ	జ+ఒ	జ+ఓ	జ+ఔ	జ+అం	జ+అః
జ	జా	జి	జీ	జు	జూ	జె	జే	జై	జొ	జో	జౌ	జం	జః