ఫ

హల్లులలో ఓష్ఠ్య శ్వాస మహాప్రాణ (aspirated voiceless bilabial plosive) ధ్వని ఇది. అంతర్జాతీయ ధ్వని వర్ణమాల (International Phonetic Alphabet) లో దీని సంకేతం [pʰ]. IAST లోనూ ISO 15919 లోనూ దీని సంకేతం [ph].

ఫ
తెలుగు వర్ణమాల
	అచ్చులు
	అ	ఆ	ఇ	ఈ	ఉ	ఊ
	ఋ	ౠ	ఌ	ౡ
	ఎ	ఏ	ఐ	ఒ	ఓ	ఔ
	ఉభయాక్షరమలు
	ఁ	ం	ః
	హల్లులు
	క	ఖ	గ	ఘ	ఙ
	చ	ఛ	జ	ఝ	ఞ
	ట	ఠ	డ	ఢ	ణ
	త	థ	ద	ధ	న
	ప	ఫ	బ	భ	మ
	య	ర	ల	వ
	శ	ష	స	హ
	ళ	క్ష	ఱ
	ౘ	ౙ
	చిహ్నములు
	ఽ

ఉచ్చారణా లక్షణాలు

స్థానం: కింది పెదవి (lower lip)

కరణం: పై పెదవి (upper lip)

సామాన్య ప్రయత్నం: మహాప్రాణ (unaspirated), శ్వాసం (voiceless)

విశేష ప్రయత్నం: స్పర్శ (stop)

నిర్గమనం: ఆస్యవివరం (oral cavity)

చరిత్ర

ఫ, fa ధ్వనుల ఉచ్చారణలో కొంత అయోమయం ఉంది. fa-వర్ణం సంస్కృత తెలుగు భాషల వర్ణమాలలలో లేదు. ఓనమాలు నేర్చుకొనేటప్పుడు ప, ఫ, బ, భ అంటూ ఫ-కారాన్ని అల్ప ప-కారానికి మహాప్రాణంగానే పలుకుతారు. ఉచ్చారణా లక్షణాలను బట్టి "ఫ" ఓష్ఠ్య స్పర్శం, శ్వాసం, మహాప్రాణం (bilabial stop, voiceless, aspirated) అయితే, "fa" దంతోష్ఠ్య ఉష్మం (labiodental fricative). అంటే, ఫ-ధ్వని రెండు పెదవులను వాడుతూ మహాప్రాణంగా పలికితే, fa-ధ్వని కింది పెదవి, పై దంతాలను ఉపయోగిస్తూ ఊష్మం (fricative) గా పలుకుతారు. అయితే, విద్యావంతులు కాని తెలుగు వారు ఈ రెండు ధ్వనులను సవర్ణాలుగానే (allophones) పలుకుతారు. ఫణిని faణిగానూ, coffeeని కాఫీ (kaaphii) గానూ పలకడం సర్వసామాన్యం. కన్నడ, హిందీ భాషలలో ఈ ధ్వనిని సూచించడానికి ప్రత్యేక లిపిసంకేతం ఉంది. फणी (ఫణీ) काफ़ी (kaafii) అంటూ fa-ధ్వనిని సూచిస్తూ ఫ-సంకేతానికి కింద దేవనాగరిలో ఒక చుక్క, కన్నడ లిపిలో రెండు చుక్కలు పెడతారు.

ఫ గుణింతం

ఫ, ఫా, ఫి, ఫీ, ఫు, ఫూ, ఫె, ఫే, ఫై, ఫొ, ఫో, ఫౌ, ఫం, ఫః