వికీపీడియా

భారతదేశ రాజకీయాలు

భారతదేశ రాజకీయ వ్యవస్థ, ప్రభుత్వాల పరిస్థితి

భారత రాజకీయాలు దేశ రాజ్యాంగ చట్రంలో పని చేస్తాయి. భారతదేశం పార్లమెంటరీ లౌకిక ప్రజాస్వామ్య గణతంత్ర గణతంత్ర దేశం, దీనిలో భారత రాష్ట్రపతి దేశాధినేత & భారతదేశ ప్రథమ పౌరుడు. భారత ప్రధానమంత్రి ప్రభుత్వాధినేత. రాజ్యాంగంలో ఈ పదాన్ని ప్రస్తావించనప్పటికీ, ఇది ప్రభుత్వ సమాఖ్య నిర్మాణంపై ఆధారపడి ఉంటుంది. భారతదేశం ద్వంద్వ రాజకీయ వ్యవస్థను అనుసరిస్తుంది, అంటే ఫెడరల్ స్వభావం, ఇది కేంద్ర అధికారం కేంద్రంలో, ఇంకా సంబంధించిన రాష్ట్రాలలో ఉంటుంది. రాజ్యాంగం కేంద్ర, రాష్ట్ర ప్రభుత్వాల సంస్థాగత అధికారాలు, పరిమితులను నిర్వచిస్తుంది; రాజ్యాంగం (రాజ్యాంగం పీఠిక దృఢమై, రాజ్యాంగానికి మరిన్ని సవరణలను నిర్దేశిస్తుంది) అత్యున్నతమైనదిగా పరిగణించబడుతుంది, అనగా దేశ చట్టాలు దానికి అనుగుణంగా ఉండాలి.

భారతదేశం

ఈ వ్యాసం భారతదేశం రాజకీయాలు, ప్రభుత్వంలో ఒక భాగం.

కేంద్ర ప్రభుత్వం

రాజ్యాంగం


భారత ప్రభుత్వ పోర్టల్

భారత సమాఖ్య రాష్ట్రాలకు ఎగువ సభ అంటే రాజ్యసభ (కౌన్సిల్ ఆఫ్ స్టేట్స్) ప్రాతినిధ్యం వహిస్తుంది. భారత ప్రజలకు ప్రాతినిధ్యం వహించే దిగువ సభ అంటే లోక్ సభ (హౌస్ ఆఫ్ ది పీపుల్) తో కూడిన రెండవది శాసనసభ ఉంది. రాజ్యాంగం సుప్రీంకోర్టు నేతృత్వంలోని స్వతంత్ర న్యాయవ్యవస్థ అందిస్తుంది. రాజ్యాంగాన్ని పరిరక్షించడం, కేంద్ర ప్రభుత్వం, రాష్ట్రాల మధ్య వివాదాలను పరిష్కరించడం, అంతర్-రాష్ట్ర వివాదాలను పరిష్కరించుకోవడం, రాజ్యాంగానికి విరుద్ధంగా ఉండే ఏదైనా కేంద్ర లేదా రాష్ట్ర చట్టాలను రద్దు చేయడం, పౌరుల ప్రాథమిక హక్కులను పరిరక్షించడం, కోర్టు యొక్క ఆదేశాలను, అమలు చేయడంలో ఉల్లంఘన జరిగిన సందర్భాలలో తాఖీదులను (రిట్ల)ను జారీ చేయడం మొదలగునవి.[1]

లోక్‌సభలో 543 మంది సభ్యులు ఉన్నారు, వీరు 543 ఏక-సభ్య జిల్లాల నుండి ఎన్నికయ్యారు. రాజ్యసభలో 245 మంది సభ్యులు ఉన్నారు, వీరిలో 233 మంది పరోక్ష ఎన్నికల ద్వారా అంటే రాష్ట్ర శాసన సభల సభ్యుల ఓటుతో ఎన్నికవుతారు. 12 మంది ఇతర సభ్యులను భారత రాష్ట్రపతి ఎన్నుకుంటారు (నామినేషన్). ప్రభుత్వాలు ప్రతి ఐదేళ్లకు ఒకసారి జరిగే ఎన్నికల ద్వారా (పేర్కొనకపోతే) ఆయా దిగువ సభలు (కేంద్ర ప్రభుత్వంలో అయితే లోక్‌సభ, రాష్ట్రాలలో విధానసభ) అధిక సభ్యులు ఎన్నికయే పార్టీలు ఏర్పాటు చేస్తాయి. భారతదేశం 1951లో మొదటి సార్వత్రిక ఎన్నికలను నిర్వహించింది, దీనిలో ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ గెలుపొందింది, స్వతంత్ర భారతదేశంలో 1977 లో మొదటిసారి కాంగ్రెసేతర ప్రభుత్వం ఏర్పడే వరకు ఇదే ఎన్నికలలో ఆధిపత్యం వహించిన రాజకీయ పార్టీ. 1990వ దశకంలో ఒకే-పార్టీ ఆధిపత్యం పోయి సంకీర్ణ ప్రభుత్వాలు ఏర్పడ్డాయి. తాజాగా 17వ లోక్‌సభ ఎన్నికలను భారత ఎన్నికల సంఘం 2019 ఏప్రిల్ 11 నుండి 2019 మే 19 వరకు ఏడు దశల్లో నిర్వహించింది. ఆ ఎన్నికలు మరోసారి దేశంలో ఒకే పార్టీని పాలనను తీసుకొచ్చాయి, అది భారతీయ జనతా పార్టీ (బిజెపి), లోక్‌సభలో అత్యధిక స్థానాలు పొందగలిగింది.[2]

ఇటీవలి దశాబ్దాలలో, భారత రాజకీయాలు వంశపారంపర్యంగా మారాయి.[3] పార్టీ సుస్థిరత, పార్టీ నడిపే సంస్థలు లేకపోవడం, పార్టీలకు మద్దతును అందించే స్వతంత్ర పౌర సంఘాలు ఎన్నికలకు కేంద్రీకృత ఆర్థిక సహాయం అందచేయలేకపోవడం దీనికి గల కారణాలు కావచ్చు.[4] వి-డెమ్ (డెమోక్రసీ)వారి సూచికల ప్రకారం 2023 నాటికి భారతదేశం ఆసియాలో అత్యధిక ఎన్నికల ప్రజాస్వామ్య దేశంగా 19వస్థానంలో ఉంది.[5]

రాజకీయ పార్టీలు

మార్చు
 
భారత పార్లమెంటు దృశ్యం  

ఇతర ప్రజాస్వామ్య దేశాలతో పోల్చినప్పుడు, భారతదేశానికి ప్రజాస్వామ్య పాలనలో పెద్ద సంఖ్యలో రాజకీయ పార్టీలు ఉన్నాయి. 1947లో భారతదేశానికి స్వతంత్రం వచ్చిన తర్వాత 200కు పైగా పార్టీలు ఏర్పాటయ్యాయని అంచనా. భారతదేశ ఎన్నికల సంఘం 2021 సెప్టెంబరు 23నాటి ప్రచురణ నివేదిక ప్రకారం, దేశంలో 9 జాతీయ పార్టీలు, 54 రాష్ట్ర పార్టీలు, 2796 గుర్తింపు లేని పార్టీలు పనిచేస్తున్నాయి. మొత్తం పార్టీల సంఖ్య 2858. [6]

రాజకీయ పార్టీలు, చిహ్నాలు

మార్చు

భారతదేశంలోని ప్రతి రాజకీయ పార్టీ, అది జాతీయ లేదా ప్రాంతీయ/రాష్ట్ర పార్టీ అయినా, తప్పనిసరిగా ఒక గుర్తును కలిగి ఉండాలి. ఈ పార్టీలు భారత ఎన్నికల సంఘంలో తప్పనిసరిగా నమోదు అవాలి. భారతీయ రాజకీయ వ్యవస్థలో ఈ చిహ్నాలు నిరక్షరాస్యులు పార్టీలను గుర్తించడం ద్వారా ఓటు వేయడానికి, రాజకీయ పార్టీలను గుర్తించడానికి ఉపయోగపడుతాయి.[7] ప్రస్తుత చిహ్నాల క్రమం సవరణలో, కమిషన్ కింది ఐదు సూత్రాలను కచ్చితంగా చెప్పింది[8]

  1. ఒక జాతీయ పార్టీ లేదా రాష్ట్ర పార్టీ, తప్పనిసరిగా శాసనసభ ఉనికిని కలిగి ఉండాలి.
  2. జాతీయ పార్టీకి లోక్‌సభలో సభ్యత్వం ఉండాలి. రాష్ట్ర అసెంబ్లీలో రాష్ట్ర పార్టీ శాసనసభ ఉనికి తప్పనిసరిగా ఉండాలి.
  3. ఒక పార్టీ తమ స్వంత సభ్యుల నుండి మాత్రమే అభ్యర్థిని ఏర్పాటు చేయగలదు.
  4. రాజకీయ పార్టీ గుర్తింపును కోల్పోయిన వెంటనే దాని చిహ్నాన్ని కోల్పోదు కానీ దానిని తిరిగి పొందేందుకు ప్రయత్నించి కొంత కాలం వరకు ఆ చిహ్నాన్ని ఉపయోగించడానికి అనుమతిస్తారు. అయితే ఇటువంటి, పార్టీలకు ఆ సదుపాయం ఉంది అంటే, గుర్తింపు పొందిన పార్టీలకు ఉన్న ఇతర సౌకర్యాలను వీటికి లభింపచేస్తాయని కాదు. ఉదాహరణకి - దూరదర్శన్ లేదా ఆకాశవాణిలో ఖాళీ సమయం, ఓటర్ల జాబితా కాపీల ఉచిత సరఫరా వంటివి.
  5. ఎన్నికలలో రాజకీయ పార్టీకి స్వంత పనితీరు ఆధారంగా మాత్రమే గుర్తింపు ఇవ్వాలి. అది గుర్తింపు పొందిన ఇతర పార్టీల నుండి చీలి వేరే పార్టీ ఏర్పడిన కారణంగా మాత్రం కాదు.

ఒక రాజకీయ పార్టీ జాతీయ పార్టీగా గుర్తింపు పొందేందుకు అర్హత కలిగి ఉండాలంటే:[8]

  1. లోక్‌సభకు లేదా రాష్ట్ర శాసనసభకు జరిగే సాధారణ ఎన్నికలలో ఏదైనా నాలుగు లేదా అంతకంటే ఎక్కువ రాష్ట్రాలలో లభించిన చెల్లుబాటు అయ్యే ఓట్లలో కనీసం ఆరు శాతం (6%)ఉండాలి.
  2. అదనంగా, ఇది ఏదైనా రాష్ట్రం లేదా రాష్ట్రాల నుండి లోక్ సభ (హౌస్ ఆఫ్ పీపుల్‌)లో కనీసం నాలుగు స్థానాలను లేదా రెండు శాతం (2%) స్థానాలను గెలుచుకుని ఉండాలి. (అంటే ప్రస్తుతం ఉన్న సభలో 543 మంది సభ్యులు 11 సీట్లు), ఈ సభ్యులు కనీసం మూడు వేర్వేరు రాష్ట్రాల నుండి ఎన్నిక అవుతారు.

అదేవిధంగా, ఒక రాజకీయ పార్టీ, ఒక రాష్ట్ర పార్టీగా గుర్తింపు పొందేందుకు అర్హత ఉండాలంటే:

  1. ఇది సాధారణ ఎన్నికలలో లోక్‌సభకు లేదా రాష్ట్ర శాసనసభకు రాష్ట్రంలో లభించిన చెల్లుబాటు అయ్యే ఓట్లలో కనీసం ఆరు శాతం (6%) ఉంటాయి. అదనంగా, సంబంధిత రాష్ట్ర శాసనసభలో కనీసం రెండు స్థానాలను గెలవాలి. లేదా
  2. రాష్ట్ర శాసనసభ మొత్తం సీట్లలో కనీసం మూడు శాతం (3%) లేదా అసెంబ్లీలో కనీసం మూడు సీట్లు గెలవాలి., ఏది ఎక్కువైతే దాన్ని పరిగణకి వస్తుంది.  

పార్టీల సంఖ్య పెరుగుదల

మార్చు

1984లో కచ్చితమైన ఫిరాయింపుల నిరోధక చట్టం ఆమోదించబడినప్పటికీ, కాంగ్రెస్ లేదా బీజేపీ వంటి పెద్ద పార్టీలలో చేరడానికి బదులు తమ సొంత పార్టీలను ఏర్పాటు చేసికొనే ధోరణి రాజకీయ నాయకులలో ఎక్కువగా కొనసాగుతోంది. 1984-1989 ఎన్నికల మధ్య ఎన్నికల్లో పోటీ చేసే పార్టీల సంఖ్య 33 నుంచి 113కి పెరిగింది. అప్పటి నుండి దశాబ్దాలుగా, ఈ పెరుగుదల కొనసాగుతోంది.[9]

 
భారతదేశంలోని వివిధ రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలలో పాలక పార్టీలు, పొత్తులు.

పార్టీల పొత్తులు

మార్చు

జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి (నేషనల్ డెమోక్రటిక్ అలయన్స్ (NDA) - 1998లో BJP నేతృత్వంలో NDA సంకీర్ణ ప్రభుత్వాన్ని ఏర్పాటు చేసింది. అయినప్పటికీ 1999 సార్వత్రిక ఎన్నికలలో ఏఐఏడీఎంకే (AIADMK) పార్టీ తమ మద్దతును ఉపసంహరించుకోవడంతో సంకీర్ణ ప్రభుత్వం ఎక్కువ కాలం కొనసాగలేదు, దీనిలో జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి గెలిచి తిరిగి అధికారాన్ని ప్రారంభించింది. సంకీర్ణ ప్రభుత్వం పూర్తి ఐదేళ్ల పదవీకాలాన్ని పూర్తి చేసింది, ఈ విధంగా ఇది మొదటి కాంగ్రెసేతర ప్రభుత్వంగా నిలిచింది.[10] 2014 సార్వత్రిక ఎన్నికలలో, 543 లోక్‌సభ స్థానాలకు గాను 336 స్థానాల్లో చారిత్రాత్మకమైన గెలుపుతో జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి రెండవసారి అధికారంలోకి వచ్చింది. బీజేపీ ఒక్కటే 282 సీట్లు గెలుచుకుని నరేంద్ర మోదీని ప్రభుత్వాధినేతగా ఎన్నుకుంది. 2019 లో జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి 353 సీట్ల ఉమ్మడి బలంతో, చారిత్రాత్మక విజయంలో, మూడవసారి అధికారంలోకి వచ్చింది, బీజేపీకి ఒక్కటే 303 సీట్లతో సంపూర్ణ ఆధిక్యతని పొందింది.

ఇండియన్ నేషనల్ డెవలప్‌మెంటల్ ఇన్‌క్లూజివ్ అలయన్స్ (I.N.D.I.A.) – యునైటెడ్ ప్రోగ్రెసివ్ అలయన్స్ (UPA), లెఫ్ట్ ఫ్రంట్, ఇంకా ఇతర చిన్న కూటములు విలీనం ద్వారా ఏర్పడ్డాయి. ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (INC) నేతృత్వంలో, కేంద్ర లెఫ్ట్ నుండి వామపక్ష కూటమి ఒకటి. దీనిని 2024 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలలో భారతీయ జనతా పార్టీ (BJP) నేతృత్వంలోని జాతీయ ప్రజాస్వామ్య కూటమి ప్రభుత్వాన్ని పడగొట్టడానికి, ఎన్నికలకు ముందు సృష్టించారు. 2024 భారత సార్వత్రిక ఎన్నికలకు ముందు ఇది 26 ప్రతిపక్ష పార్టీలతో ఈ కూటమి ఏర్పడింది. దీంట్లో ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ ప్రధాన ప్రతిపక్ష పార్టీగా ఉంది, కానీ వారు కనీస స్థానాలను గెలుచుకోలేకపోయినందున ప్రతిపక్ష నాయకుడి అధికారిక హోదా లేదు.

అవినీతి

మార్చు

భారతదేశం దశాబ్దాలుగా రాజకీయ అవినీతిని చూస్తోంది. ప్రజాస్వామ్య సంస్థలు త్వరలోనే సమాఖ్య యాజమాన్యంలోకి వచ్చాయి, అసమ్మతి లేకుండా పోయింది. అధిక సంఖ్యలో పౌరులు దీనికి మూల్యం చెల్లించారు. అవినీతి అవగాహన సూచికలో భారతదేశ స్థానం పేలవంగా ఉంది, 39% కంటే ఎక్కువ మంది ప్రజా సేవల కోసం లంచాలు చెల్లిస్తున్నారు అని సూచన. భారతదేశంలోని రాజకీయ అవినీతి దాని ప్రజాస్వామ్యాన్ని బలహీనపరుస్తోంది. రాజకీయ వ్యవస్థపై సాధారణ ప్రజల విశ్వాసం కోల్పోవడానికి దారితీసింది, ఎందుకంటే భారతదేశంలోని 89% మంది ప్రజలు ఈ సమస్య విస్తృతంగా ఉందని గుర్తించారు.[11][12]

అభ్యర్థి ఎంపిక

మార్చు

భారతీయ రాజకీయ పార్టీలలో అంతర్గత పార్టీ ప్రజాస్వామ్యం చాలా తక్కువ స్థాయిలో ఉంటుంది. ఎందుకంటే భారత ఎన్నికలలో, రాష్ట్ర లేదా జాతీయ స్థాయిలో, పార్టీ అభ్యర్థులను సాధారణంగా పార్టీ ప్రముఖులు ఎంపిక చేస్తారు, దీనిని సాధారణంగా పార్టీ హైకమాండ్ అని పిలుస్తారు. అభ్యర్థుల ఎంపిక కోసం పార్టీ పెద్దలు అనేక ప్రమాణాలను పాటిస్తారు. అభ్యర్థులు తమ సొంత ఎన్నికలకు ఆర్థికసాయం చేసికోగల సామర్థ్యం, వారి విద్యార్హతలు, సంబంధిత నియోజకవర్గాలలో అభ్యర్థుల స్థాయిని మొదలగునవి.[13] అభ్యర్థి నేరచరిత్ర అనేది సాధారణంగా చివరిగా పరిగణించే ప్రమాణం.[14]

స్థానిక పాలన

మార్చు

పంచాయితీ రాజ్ సంస్థలు లేదా స్థానిక స్వపరిపాలనా సంస్థలు భారత రాజకీయాల్లో కీలక పాత్ర పోషిస్తాయి, ఎందుకంటే ఇది భారతదేశం అట్టడుగు స్థాయి స్థానిక పరిపాలనపైనే దృష్టి పెడుతుంది. 

1993 ఏప్రిల్ 24న, పంచాయతీరాజ్ సంస్థలకు రాజ్యాంగ హోదా కల్పించేందుకు, రాజ్యాంగ (73వ సవరణ 1992) చట్టాన్ని అమలులోకి తెచ్చింది. ఈ చట్టం 1996 డిసెంబరు 24 నుండి ఆంధ్రప్రదేశ్, బీహార్, గుజరాత్, హిమాచల్ ప్రదేశ్, మహారాష్ట్ర, మధ్యప్రదేశ్, ఒడిషా రాజస్థాన్ వంటి ఎనిమిది రాష్ట్రాలలోని గిరిజన ప్రాంతాలలోని పంచాయతీలకు విస్తరించబడింది.

ఈ చట్టం లక్ష్యం ఏమంటే - 2 మిలియన్లకు పైగా జనాభా ఉన్న అన్ని రాష్ట్రాలకు పంచాయితీ రాజ్ మూడంచెల వ్యవస్థను అందించడం; ప్రతి ఐదేళ్లకు క్రమం తప్పకుండా పంచాయతీ ఎన్నికలు నిర్వహించడం; షెడ్యూల్డ్ కులాలు, షెడ్యూల్డ్ తెగలు, మహిళలకు స్థానాలు కేటాయించడం; పంచాయతీల ఆర్థిక అధికారాలకు సంబంధించి ఆర్థిక సంఘం సిఫార్సులు చేయడం కొరకు రాష్ట్ర ఆర్థిక సంఘాన్ని నియమించడం, జిల్లా అభివృద్ధి ప్రణాళికను రూపొందించడానికి జిల్లా ప్రణాళికా సంఘాన్ని ఏర్పాటు చేయడం మొదలైనవి.[15]

రాజకీయ పార్టీల పాత్ర

మార్చు

2004 లోక్‌సభ ఎన్నికలలో INC లెఫ్ట్ ఫ్రంట్ విజయం సాధించడంతో మన్మోహన్ సింగ్ 2004 మే 22న భారత ప్రధానమంత్రిగా నియమితులయ్యారు.[16] అయితే లెఫ్ట్ ఫ్రంట్ మద్దతు లేకుండానే యూపీఏ ప్రభుత్వం భారత దేశాన్ని పాలించింది. 1999 అక్టోబరులో అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి [17] సాధారణ ఎన్నికల తర్వాత అధికారం చేపట్టారు, దీనితో నేషనల్ డెమోక్రటిక్ అలయన్స్ అనే బిజెపి నేతృత్వంలోని 13 పార్టీల కూటమి ఆధిక్యతతో ఉద్భవించింది. 2014 మేలో బీజేపీకి చెందిన నరేంద్ర మోదీ ప్రధానమంత్రిగా ఎన్నికయ్యారు. 2019 లోక్‌సభ ఎన్నికలలో, నరేంద్ర మోడీ మరోసారి ప్రబలమైన శక్తిగా అవతరించారు, భారతీయ జనతా పార్టీ (బిజెపి) అసాధారణ విజయాన్ని సాధించింది.

రాజకీయ సమస్యలు

మార్చు
 
నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ కార్యకర్తల ఇంటింటికీ ప్రచారం

శాంతి భద్రతలు (లా అండ్ ఆర్డర్)

మార్చు

ఉగ్రవాదం, నక్సలిజం, మతపరమైన ఇంకా కుల సంబంధిత హింస భారత దేశ రాజకీయ వాతావరణాన్ని అత్యంత ప్రభావితం చేసే అంశాలు. టాడా (Terrorist and Disruptive Activities (Prevention) Act - TADA), పోటా (Prevention of Terrorism Act, 2002 -POTA), MCOCA (Maharashtra Control of Organised Crime Act) వంటి కఠినమైన ఉగ్రవాద నిరోధక (యాంటీ-టెర్రర్) చట్టాలు అనుకూలంగాను, వ్యతిరేకంగా కూడా చాలా వరకు రాజకీయ వాదుల దృష్టిని ఆకర్షించింది మానవ హక్కుల ఉల్లంఘనలు అవుతున్నాయన్న కారణంగా ఈ చట్టాలలో కొన్నింటిని చివరికి రద్దు చేశారు.[18] అయితే, మానవ హక్కులపై ప్రతికూల ప్రభావం చూపే విధంగా ఉపా (Unlawful Activities (Prevention) Act - UAPA)ను 2019లో సవరించారు.

భారతదేశంలో ఉగ్రవాద భావన రాజకీయాలను ప్రభావితం చేసింది, అది పాకిస్తాన్ నుండి మద్దతు పొందిన ఉగ్రవాదం లేదా నక్సలైట్ల వంటి అంతర్గత గెరిల్లా సమూహాలు కావచ్చు. 1991లో ఎన్నికల ప్రచారంలో మాజీ ప్రధాని రాజీవ్ గాంధీ హత్యకు గురయ్యారు. ఆత్మాహుతి బాంబర్ ను తరువాత శ్రీలంక టెర్రరిస్ట్ గ్రూప్ లిబరేషన్ టైగర్స్ ఆఫ్ తమిళ్ ఈలంతో ముడి పెట్టారు, 1987లో రాజీవ్ గాంధీ శ్రీలంకలో తమపై సైన్యాన్ని పంపినందుకు ప్రతీకారంగా ఈ హత్య జరిగినట్లు తర్వాత వెల్లడైంది [19]

గోద్రా రైలు హత్యలు, 1992 డిసెంబరు 6న బాబ్రీ మసీదు కూల్చివేత ఫలితంగా రెండు నెలలపాటు దేశవ్యాప్తంగా మతపరమైన అల్లర్లు జరిగాయి, ముంబైలో కనీసం 900 మంది మరణించారు.[20] తరువాత 1993 బొంబాయి బాంబు దాడులు జరిగాయి, దీని ఫలితంగా ఎక్కువ మంది మరణించారు.

వ్యవస్థీకృత నేరాలపై చర్యలు వంటి శాంతిభద్రతల సమస్యలు ఎన్నికల ఫలితాలను ప్రభావితం చేయవు. అయితే మరోవైపు, నేర-రాజకీయ సంబంధమైన అనుబంధం ఉంది. ఎన్నికైన చాలా మంది శాసనసభ్యులపై నేరాలకు సంబంధించిన కేసులు ఉన్నాయి. 2008 జూలైలో, ది వాషింగ్టన్ పోస్ట్ 540 మంది భారతీయ పార్లమెంటు సభ్యులలో దాదాపు నాల్గవ వంతు మంది " మానవుల అక్రమ రవాణా, పిల్లలతో వ్యభిచారం చేయించడం, చట్టవిరుద్ధమైన వలసలు, దోపిడీ, అత్యాచారం, హత్యలతో సహా" అనేక నేరారోపణలు ఎదుర్కొంటున్నారని నివేదించింది.[21]

ప్రజాస్వామ్య స్థితి

మార్చు

2006 నుండి 2022 వరకు భారత ప్రజాస్వామ్య పరిస్థితి మరింత దిగజారింది. నక్సలైట్ల తిరుగుబాటు కారణంగా భారతీయులు రాష్ట్ర గుర్తింపును కోల్పోయారు, గిరిజన ప్రాంతాలలో ఈ పరిస్థితి ఇంకా ఎక్కువ. ప్రభుత్వాలు అధికారాన్ని కోల్పోవడానికి హిందువులు, అల్ప సంఖ్యాక వర్గాలు (మైనారిటీల) మధ్య ఉద్రిక్తతలు, తిరుగుబాట్లు కారణం. ఎక్కడ చూసిన మతాంతర అల్లర్లు కనపడుతున్నాయి. "విదేశీ విరాళాల (నియంత్రణ) చట్టం" కారణంగా అమ్నెస్టీ ఇంటర్నేషనల్ వంటి ప్రభుత్వేతర సంస్థలకు నిధులు సమకూర్చడం మరింత కష్టతరం అయినందున రాజ్యాంగం సంస్థలకు స్వేచ్ఛ హామీ ఇచ్చినప్పటికిని రాజకీయ స్వేచ్ఛ పరిమితం చేయబడింది. హిందూ-జాతీయవాద సమూహాలు దేశంపై బెదిరింపు వాతావరణాన్ని సృష్టించాయి. పాత్రికేయులను పోలీసులు, నేరగాళ్లు, రాజకీయ నాయకులు బెదిరించడం ద్వారా పత్రికా స్వేచ్ఛ కోల్పోయింది.[22]

2023లో, ఫ్రీడమ్ హౌస్ వారి ఫ్రీడమ్ ఇన్ వరల్డ్ వార్షిక నివేదిక ప్రకారం, భారతదేశం వరుసగా మూడవసారి "పాక్షికంగా స్వేచ్ఛా" దేశంగా వర్గీకరించబడింది.[23][24] V-Dem ఇన్స్టిట్యూట్ ద్వారా V-Dem ప్రజాస్వామ్య సూచికలు భారతదేశాన్ని ' ఎన్నికల నిరంకుశత్వ దేశం' గా వర్గీకరించాయి. 2023లో, ఇది భారతదేశాన్ని "గత 10 సంవత్సరాలలో అత్యంత నిరంకుశ దేశాలలో ఒకటి"గా పేర్కొంది.[25] ఎకనామిస్ట్ ఇంటెలిజెన్స్ యూనిట్ డెమోక్రసీ ఇండెక్స్ ప్రకారం, భారతదేశం ఒక లోపభూయిష్ట ప్రజాస్వామ్యం.[26]

భారతదేశ ఉన్నత రాజకీయ కార్యాలయాలు

మార్చు

భారత రాష్ట్రపతి

మార్చు 
2022 జూలై 25న, ద్రౌపది ముర్ము భారతదేశపు కొత్త అధ్యక్షురాలిగా ప్రమాణ స్వీకారం చేసి, భారతదేశపు మొదటి గిరిజన అధ్యక్షురాలిగా నిలచింది. ఈ పదవి చాలావరకు లాంఛన ప్రాయం అయినప్పటికీ, గిరిజన మహిళగా ముర్ము ఎన్నిక చారిత్రాత్మకమైనది.[27]

భారత ఉప రాష్ట్రపతి

మార్చు

అధ్యక్షుడిలాగే, ఉపాధ్యక్షుల పాత్ర కూడా లాంఛనప్రాయమైనది, వీరికి అసలు అధికారం ఉండదు. కొత్త అధ్యక్షుడిని ఎన్నుకునే సమయంలో ఉపాధ్యక్షుడు అధ్యక్షుని స్థానంలో ఉంటారు. ఉపరాష్ట్రపతి రాజ్యసభకు ఎక్స్ అఫీషియో ఛైర్మన్‌గా పనిచేయడం అనేది సాధారణ విధి. కార్యాలయానికి ఇతర విధులు/అధికారాలు లేవు. ప్రస్తుత ఉపాధ్యక్షుడు జగదీప్ ధన్‌కర్.[28]

ప్రధాన మంత్రి కేంద్ర మంత్రి మండలి -

మార్చు

రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు

మార్చు

భారతదేశం సమాఖ్య (federal form) ప్రభుత్వాన్ని కలిగి ఉంది. అందువల్ల ప్రతి రాష్ట్రానికి దాని స్వంత ప్రభుత్వం ఉంటుంది. ప్రతి రాష్ట్రం అధిపతి గవర్నర్ (భారత రాష్ట్రపతికి సమానం), వీరి పాత్ర లాంఛన పాత్రం. నిజమైన కార్య నిర్వాహక అధికారం ముఖ్యమంత్రి (ప్రధాన మంత్రికి సమానం) రాష్ట్ర మంత్రి మండలికి ఉంటుంది. రాష్ట్రాలు ఏకసభ లేదా ద్విసభ శాసనసభను కలిగి ఉండవచ్చు, ఇది రాష్ట్రాల నుండి రాష్ట్రానికి మారుతూ ఉంటుంది. ముఖ్యమంత్రి, ఇతర రాష్ట్ర మంత్రులు కూడా శాసనసభలో సభ్యులుగా ఉంటారు.

రాజకీయ కుటుంబాలు

మార్చు

1980ల నుండి, భారతీయ రాజకీయాలు వంశపారంపర్యంగా మారాయి, బహుశా పార్టీ సంస్థ లేకపోవడం, పార్టీకి మద్దతును సమీకరించే స్వతంత్ర పౌర సమాజ సంఘాలు ఎన్నికలకు కేంద్రీకృత ఆర్థిక సహాయం చేయడం వల్ల కావచ్చు.[4] రాజవంశ రాజకీయాలకు ఒక ఉదాహరణ నెహ్రూ-గాంధీ కుటుంబం ముగ్గురు భారత ప్రధాన మంత్రులు. 1978లో ఇందిరాగాంధీ కాంగ్రెస్ (ఐ) పార్టీని స్థాపించినప్పటి నుండి చాలా కాలం పాటు ఆమె, ఇంకా కుటుంబ సభ్యులు కాంగ్రెస్ పార్టీకి నాయకత్వం వహించారు. [29] అధికార భారతీయ జనతా పార్టీలో రాజవంశీయులైన పలువురు సీనియర్ నాయకులు కూడా ఉన్నారు.[30] ఇతర ఉదాహరణలుగా - ఆల్ ఇండియా మజ్లిస్-ఇ-ఇత్తెహాదుల్ ముస్లిమీన్ (AIMIM), ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్ (AITC), భారత రాష్ట్ర సమితి (BRS), దేశీయ ముర్పోక్కు ద్రవిడ కజగం (DMDK) వంటి అనేక ప్రాంతీయ రాజకీయ పార్టీలలో కూడా రాజవంశ రాజకీయాలు ప్రబలంగా ఉన్నాయి. ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం (DMK), ఇండియన్ నేషనల్ లోక్ దళ్ (INLD), జమ్మూ & కాశ్మీర్ నేషనల్ కాన్ఫరెన్స్ (JKNC), జమ్మూ అండ్ కాశ్మీర్ పీపుల్స్ డెమోక్రటిక్ పార్టీ (JKPDP), జనతాదళ్ (సెక్యులర్) (JD(S)), జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా (JMM), నేషనల్ పీపుల్స్ పార్టీ (NPP), నేషనలిస్ట్ కాంగ్రెస్ పార్టీ (NCP), పట్టాలి మక్కల్ కట్చి (PMK), రాష్ట్రీయ జనతా దళ్ (RJD), రాష్ట్రీయ లోక్ దళ్ (RLD), సమాజ్ వాదీ పార్టీ (SP), శిరోమణి అకాలీదళ్ (SAD ), శివసేన (SS), తెలుగుదేశం పార్టీ (TDP), YSR కాంగ్రెస్ పార్టీ (YSRCP) పార్టీలను పేర్కొనవచ్చు.[31]

ఇవి కూడా చూడండి

మార్చు

ప్రస్తావనలు

మార్చు
  1. ↑ M. Lakshmikanth 2012, pp. 389–390.
  2. ↑ "General Election 2014". Election Commission of India. Archived from the original on 23 May 2014. Retrieved 21 May 2014.
  3. ↑ "Need for accountability in politics of dynasty". dailypioneer.com. Archived from the original on 17 January 2017. Retrieved 17 January 2017.
  4. ↑ 4.0 4.1 . "Dynastic parties Organization, finance and impact".
  5. ↑ V-Dem Institute (2023). "The V-Dem Dataset". Retrieved 14 October 2023.
  6. ↑ Chander 2001, pp. 389–390.
  7. ↑ Krzysztof Iwanek (2 November 2016). "The Curious Stories of Indian Party Symbols". The Diplomat. Archived from the original on 19 April 2017. Retrieved 19 April 2017.
  8. ↑ 8.0 8.1 "Election Commission of India Press Note". Archived from the original on 5 March 2016. Retrieved 13 March 2014.
  9. ↑ Hicken & Kuhonta 2014, p. 205.
  10. ↑ Agrawal, Puroshottam (1999-09-01). "Identity debate clouds India's elections". Le Monde diplomatique (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2022-09-20.
  11. ↑ "India". Transparency.org (in ఇంగ్లీష్). 2023-01-31. Retrieved 2023-09-09.
  12. ↑ "INDIANMIRROR- Political Corruption in India".
  13. ↑ "How political parties choose their candidates to win elections". Hindustan Times. No. 26 March 2018. Archived from the original on 22 April 2019. Retrieved 22 April 2019.
  14. ↑ Vaishnav, Milan (2011). Caste Politics, Credibility and Criminality: Political Selection in India. APSA 2011 Annual Meeting. SSRN 1899847.
  15. ↑ Laxmikanth, M (2017). Indian Polity (in English). McGraw Hill. p. 1145.{{cite book}}: CS1 maint: unrecognized language (link)
  16. ↑ "Welcome to Embassy of India, Washington D C, USA" (PDF). indianembassy.org. Archived from the original on 26 January 2012.
  17. ↑ Priyanka Shah (1 November 2014). "13 Amazing Facts about Atal Ji, the Bhishma Pitamah of Indian Politics". Topyaps. Archived from the original on 11 September 2014. Retrieved 16 May 2014.
  18. ↑ "Anti-Terrorism Legislation". Human rights watch. 20 November 2001. Archived from the original on 3 July 2017. Retrieved 6 August 2019.
  19. ↑ Guha 2008, pp. 637–659.
  20. ↑ "Shiv Sainiks will maintain peace post-Ayodhya verdict: Uddhav". Hindustan Times. HT Media Ltd. Archived from the original on 3 March 2014. Retrieved 13 March 2014.
  21. ↑ Wax, Emily (24 July 2008). "With Indian Politics, the Bad Gets Worse". The Washington Post. Archived from the original on 8 November 2012. Retrieved 22 May 2010.
  22. ↑ "BTI 2022 India Country Report". BTI 2022 (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2023-08-08.
  23. ↑ Krishnankutty, Pia (13 March 2023). "Freedom 'losing ground' — India ranked 'partly free' for 3rd year by US non-profit Freedom House". ThePrint.
  24. ↑ "India rated 'partially free' in Freedom House report for third straight year". Scroll.in. 11 March 2023.
  25. ↑ "India Is 'One of the Worst Autocratisers in the Last 10 Years,' Says 2023 V-Dem Report". The Wire. 7 March 2023.
  26. ↑ Dutta, Anisha (22 June 2023). "India secretly works to preserve reputation on global Democracy Index". The Guardian.
  27. ↑ "Droupadi Murmu: India's first tribal president takes oath". BBC News. 25 July 2022.
  28. ↑ "Profile | Vice President of India | Government of India". vicepresidentofindia.nic.in. Retrieved 2022-09-18.
  29. ↑ Basu & Chandra 2016, p. 136.
  30. ↑ "Is the BJP less dynastic than the Congress? Not so, Lok Sabha data shows". 29 March 2019.
  31. ↑ Chandra 2016, pp. 131, 136.

గ్రంథ పట్టిక

మార్చు

ఇంకా చదవ వలసినవి

మార్చు
"https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=భారతదేశ_రాజకీయాలు&oldid=4356685" నుండి వెలికితీశారు