అల్యూమినియం

అల్యూమినియమ్ (ఆంగ్లం: Aluminium) ఒక గ్రూపు III మూలకము, వెండిలా మెరిసే తేలికైన లోహము. దీని సంకేతం Al; పరమాణు సంఖ్య 13. మొట్టమొదటిసారిగా 1823లో వోలర్ అల్యూమినియమ్ క్లోరైడ్ ను పొటాషియమ్ తో వేడిచేసి అల్యూమినియమ్ ను వేరుచేసాడు. భూతలంలో సమృద్ధిగా దొరికే మూలకాలలో ఆక్సిజన్, సిలికాన్ ల తరువాత మూడవ స్థానం, లోహాలన్నింటిలో మొదటి స్థానంలో ఉంటుంది. భూమి పొరలలో 7.28 శాతం అల్యూమినియమ్ ఉంటుంది. ప్రకృతిలో అల్యూమినియమ్ స్వేచ్ఛా స్థితిలో దొరకదు. ఇది సంయోగస్థితిలో ఇంచుమించు 270 వివిధరకాల లోహాలతో కలిసి ఎక్కువగా లభిస్తుంది. వీటిలో అన్నింటికన్నా ముఖ్యమైనది బాక్సైట్ ఖనిజం. దీని మిశ్రమాలు విమానాలు, కట్టడాలు తయారీలో విరివిగా ఉపయోగిస్తారు.

అల్యూమినియం, ₀₀Al

అల్యూమినియం
Pronunciation	aluminium: /ˌæl(j)ʊˈmɪniəm/ (AL-(y)uu-MIN-ee-əm) aluminum: /əˈluːmənəm/ (ə-LOO-mə-nəm)
Appearance	silvery gray metallic
Standard atomic weight Ar°(Al)
	26.9815384±0.0000003 26.982±0.001 (abridged)
అల్యూమినియం in the periodic table
Hydrogen Helium Lithium Beryllium Boron Carbon Nitrogen Oxygen Fluorine Neon Sodium Magnesium Aluminium Silicon Phosphorus Sulfur Chlorine Argon Potassium Calcium Scandium Titanium Vanadium Chromium Manganese Iron Cobalt Nickel Copper Zinc Gallium Germanium Arsenic Selenium Bromine Krypton Rubidium Strontium Yttrium Zirconium Niobium Molybdenum Technetium Ruthenium Rhodium Palladium Silver Cadmium Indium Tin Antimony Tellurium Iodine Xenon Caesium Barium Lanthanum Cerium Praseodymium Neodymium Promethium Samarium Europium Gadolinium Terbium Dysprosium Holmium Erbium Thulium Ytterbium Lutetium Hafnium Tantalum Tungsten Rhenium Osmium Iridium Platinum Gold Mercury (element) Thallium Lead Bismuth Polonium Astatine Radon Francium Radium Actinium Thorium Protactinium Uranium Neptunium Plutonium Americium Curium Berkelium Californium Einsteinium Fermium Mendelevium Nobelium Lawrencium Rutherfordium Dubnium Seaborgium Bohrium Hassium Meitnerium Darmstadtium Roentgenium Copernicium Ununtrium Flerovium Ununpentium Livermorium Ununseptium Ununoctium B ↑ Al ↓ Ga మెగ్నీషియం ← అల్యూమినియం → సిలికాన్
Group	మూస:Infobox element/symbol-to-group/format
Period	period 3
Block	p-block
Electron configuration	[Ne] 3s2 3p1
Electrons per shell	2, 8, 3
Physical properties
Phase at STP	solid
Melting point	933.47 K ​(660.32 °C, ​1220.58 °F)
Boiling point	2792 K ​(2519 °C, ​4566 °F)
Density (near r.t.)	2.70 g/cm3
when liquid (at m.p.)	2.375 g/cm3
Heat of fusion	10.71 kJ/mol
Heat of vaporization	294.0 kJ/mol
Molar heat capacity	24.200 J/(mol·K)
Vapor pressure P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k at T (K) 1482 1632 1817 2054 2364 2790
Atomic properties
Oxidation states	−2, −1, 0, +1, +2, +3 (an amphoteric oxide)
Electronegativity	Pauling scale: 1.61
Ionization energies	(more)
Atomic radius	empirical: 143 pm
Covalent radius	121±4 pm
Van der Waals radius	184 pm
Spectral lines of అల్యూమినియం
Other properties
Natural occurrence	primordial
Crystal structure	​face-centered cubic (fcc)
Speed of sound thin rod	(rolled) 5,000 m/s (at r.t.)
Thermal expansion	23.1 µm/(m⋅K) (at 25 °C)
Thermal conductivity	237 W/(m⋅K)
Electrical resistivity	28.2 n Ω⋅m (at 20 °C)
Magnetic ordering	paramagnetic
Young's modulus	70 GPa
Shear modulus	26 GPa
Bulk modulus	76 GPa
Poisson ratio	0.35
Mohs hardness	2.75
Vickers hardness	167 MPa
Brinell hardness	245 MPa
CAS Number	7429-90-5
History
Prediction	Antoine Lavoisier (1787)
First isolation	Friedrich Wöhler (1827)
Named by	Humphry Davy (1807)
Isotopes of అల్యూమినియం

భౌతిక ధర్మాలు

• అల్యూమినియమ్ వెండిలాగా మెరిసే తెల్లని లోహం.
• ఇది మంచి ఉష్ణ, విద్యుద్వాహకం.
• ఇది మెత్తని, సాగే, పటుత్వమున్న లోహం. దీని గట్టితనాన్ని ఇనుము, రాగిలతో పోల్చవచ్చు.
• ఇది అనేక మిశ్రమ లోహాలను ఇస్తుంది. పాదరసంలో కరిగి ఎమాల్గమ్ ఇస్తుంది.
• దీనితో తేలికగా వెల్డింగ్ చేయవచ్చు, పోత పోయవచ్చు. కాని టంకం చేయడం కష్టం.

ఉపయోగాలు

అల్యూమినియమ్ లోహం

• విద్యుత్ రవాణాకోసం తంతులని తయారు చేయడానికి వాడుతారు.
• లోహ సంగ్రహణంలో డీఆక్సిడైజర్ గా అల్యూమినియమ్ ను బ్లో హోల్స్ ని తీసివేయడానికి వాడుతారు.
• మిశ్రమ లోహాలు తయారు చేయడంలో వాడుతారు. ఇవి విమాన భాగాలు, ఆటోమొబైల్, భారీ వాహనాలు, స్పీడ్ బోట్ లు, సైకిల్ భాగాలు తయారుచేయటంలో ఉపయోగపడతాయి.
• ఇనుము పరికరాల ఉపరితలాలకు పెయింట్ చేయడానికి టిన్, జింక్ బదులు అల్యూమినియమ్ వాడుతారు.
• థెర్మైట్ వెల్డింగ్ లో అల్యూమినియమ్ పొడిని వాడుతారు.
• సిగరెట్ లు, తినుబండారాలను చుట్టి ఉంచడానికి, చల్లని పానీయాల ప్యాకింగ్ చేయడంలో అల్యూమినియమ్ రేకు (foil), రేకుడబ్బా (cans) ను వాడుతారు.
• నీరు శుద్ధి చేయడంలో వాడుతారు.
• కిటికీలు, తలుపులు, కుర్చీలు, వంటసామానులు మొదలైన గృహోపకరణాలు తయారుచేయడంలో వాడుతారు.
• పరిశుద్ధమైన అల్యూమినియమ్ ను ఎలక్ట్రానిక్ పరికరాలు, కాంపాక్ట్ డిస్క్ ల తయారీలో వాడుతారు.
• నాటకాలలో వాడే కృత్రిమమైన కత్తులు, కఠారులు తయారీలో వాడతారు.

అల్యూమినియమ్ మిశ్రమాలు

• అమ్మోనియమ్ ఆలమ్ ([Al (NH₄) ] (SO₄) ₂) ను నీరు శుభ్రపరచడంలో, మురికినీరు బాగుచేయడంలో, కాగితం తయారీలో, తోలు పరిశ్రమలో మోర్డెంట్గా వాడుతారు. రంగుల పరిశ్రమలో వర్ణస్థిరీకరణిగా కూడా ఉపయోగిస్తారు.
• అల్యూమినియమ్ బోరేట్ (Al₂O₃ B₂O₃) గాజు, పింగాణీ తయారుచేయడంలో వాడుతారు.
• అల్యూమినియమ్ క్లోరోహైడ్రైడ్ కొన్ని వ్యాధులలో చెమటను తగ్గించడానికి వాడతారు.
• అల్యూమినియమ్ హైడ్రాక్సైడ్ (Al (OH) ₃) ను కడుపునొప్పిని కలుగజేసే జఠర రసం ప్రభావం తగ్గించడానికి వైద్యంలో వాడతారు.
• అల్యూమినియమ్ ఆక్సైడ్ (Al₂O₃) కొన్ని ప్రకృతిలో లభించే రత్నాలలో భాగంగా ఉంది. ఉదా: నీలమణి, కెంపు.
• అల్యూమినియమ్ లవణాలు టీకాలు తయారీలో రోగనిరోధక శక్తని పెంపొందించడానికి వాడతారు.

అల్జీమర్స్ రోగంతో లంకె

వంట పాత్రలకి అల్యూమినియం వాడడం ఆరోగ్యానికి మంచిది కాదంటూ 1970 నుండి 1990 వరకు పత్రికా ప్రపంచంలో చిన్న సంచలనం చెలరేగి, ఇటీవల కాలంలో ఆ సిద్ధాంతం వీగిపోలేదు కాని మూల పడింది.