వికీపీడియా

సీసియం

(సీజియం నుండి దారిమార్పు చెందింది)

సీసియం (Caesium) ఒక రసాయన మూలకము. దీని సంకేతం Cs. పరమాణు సంఖ్య 55. ఇది మెత్తగా, వెండి-బంగారు వర్ణంలో ఉంటే క్షార లోహం (alkali metal). దీని ద్రవీభవన స్థానం 28 °C (83 °F), అనగా సామాన్య ఉష్ణోగ్రత వద్ద ద్రవరూపంలో ఉండే ఐదు ద్రవలోహాలలో ఇది ఒకటి.[5] సీజియం పదార్ధాలను అణు గడియారాలలో (atomic clocks వాడుతారు,.

సీజియం,  55Cs
మూస:Infobox element/symbol-to-top-image-alt
సాధారణ ధర్మములు
ఉచ్ఛారణ/ˈsiːziəm/ ​(SEE-zee-əm)
ప్రత్యామ్నాయ పేరుcesium
కనిపించే తీరుsilvery gold
ప్రామాణిక అణు భారం (Ar, standard)132.90545196(6)[1]
ఆవర్తన పట్టికలో సీజియం
Hydrogen (diatomic nonmetal)
Helium (noble gas)
Lithium (alkali metal)
Beryllium (alkaline earth metal)
Boron (metalloid)
Carbon (polyatomic nonmetal)
Nitrogen (diatomic nonmetal)
Oxygen (diatomic nonmetal)
Fluorine (diatomic nonmetal)
Neon (noble gas)
Sodium (alkali metal)
Magnesium (alkaline earth metal)
Aluminium (post-transition metal)
Silicon (metalloid)
Phosphorus (polyatomic nonmetal)
Sulfur (polyatomic nonmetal)
Chlorine (diatomic nonmetal)
Argon (noble gas)
Potassium (alkali metal)
Calcium (alkaline earth metal)
Scandium (transition metal)
Titanium (transition metal)
Vanadium (transition metal)
Chromium (transition metal)
Manganese (transition metal)
Iron (transition metal)
Cobalt (transition metal)
Nickel (transition metal)
Copper (transition metal)
Zinc (transition metal)
Gallium (post-transition metal)
Germanium (metalloid)
Arsenic (metalloid)
Selenium (polyatomic nonmetal)
Bromine (diatomic nonmetal)
Krypton (noble gas)
Rubidium (alkali metal)
Strontium (alkaline earth metal)
Yttrium (transition metal)
Zirconium (transition metal)
Niobium (transition metal)
Molybdenum (transition metal)
Technetium (transition metal)
Ruthenium (transition metal)
Rhodium (transition metal)
Palladium (transition metal)
Silver (transition metal)
Cadmium (transition metal)
Indium (post-transition metal)
Tin (post-transition metal)
Antimony (metalloid)
Tellurium (metalloid)
Iodine (diatomic nonmetal)
Xenon (noble gas)
Caesium (alkali metal)
Barium (alkaline earth metal)
Lanthanum (lanthanide)
Cerium (lanthanide)
Praseodymium (lanthanide)
Neodymium (lanthanide)
Promethium (lanthanide)
Samarium (lanthanide)
Europium (lanthanide)
Gadolinium (lanthanide)
Terbium (lanthanide)
Dysprosium (lanthanide)
Holmium (lanthanide)
Erbium (lanthanide)
Thulium (lanthanide)
Ytterbium (lanthanide)
Lutetium (lanthanide)
Hafnium (transition metal)
Tantalum (transition metal)
Tungsten (transition metal)
Rhenium (transition metal)
Osmium (transition metal)
Iridium (transition metal)
Platinum (transition metal)
Gold (transition metal)
Mercury (transition metal)
Thallium (post-transition metal)
Lead (post-transition metal)
Bismuth (post-transition metal)
Polonium (post-transition metal)
Astatine (metalloid)
Radon (noble gas)
Francium (alkali metal)
Radium (alkaline earth metal)
Actinium (actinide)
Thorium (actinide)
Protactinium (actinide)
Uranium (actinide)
Neptunium (actinide)
Plutonium (actinide)
Americium (actinide)
Curium (actinide)
Berkelium (actinide)
Californium (actinide)
Einsteinium (actinide)
Fermium (actinide)
Mendelevium (actinide)
Nobelium (actinide)
Lawrencium (actinide)
Rutherfordium (transition metal)
Dubnium (transition metal)
Seaborgium (transition metal)
Bohrium (transition metal)
Hassium (transition metal)
Meitnerium (unknown chemical properties)
Darmstadtium (unknown chemical properties)
Roentgenium (unknown chemical properties)
Copernicium (transition metal)
Ununtrium (unknown chemical properties)
Flerovium (post-transition metal)
Ununpentium (unknown chemical properties)
Livermorium (unknown chemical properties)
Ununseptium (unknown chemical properties)
Ununoctium (unknown chemical properties)
 Rb
↑
Cs
↓
Fr
జెనాన్ ← సీజియం → బేరియం
పరమాణు సంఖ్య (Z)55
గ్రూపుగ్రూపు 1 (alkali metals)
పీరియడ్పీరియడ్ 6
బ్లాకుs-బ్లాకు
ఎలక్ట్రాన్ విన్యాసం[Xe] 6s1
ప్రతీ కక్ష్యలో ఎలక్ట్రానులు
2, 8, 18, 18, 8, 1
భౌతిక ధర్మములు
STP వద్ద స్థితిsolid
ద్రవీభవన స్థానం301.7 K ​(28.5 °C, ​83.3 °F)
మరుగు స్థానం944 K ​(671 °C, ​1240 °F)
సాంద్రత (గ.ఉ వద్ద)1.93 g/cm3
(ద్ర.స్థా వద్ద) ద్రవస్థితిలో ఉన్నప్పుడు1.843 g/cm3
సందిగ్ద బిందువు1938 K, 9.4 MPa[2]
ద్రవీభవన ఉష్ణం
(హీట్ ఆఫ్ ఫ్యూజన్)		2.09 kJ/mol
భాష్పీభవన ఉష్ణం
(హీట్ ఆఫ్ వేపొరైజేషన్)		63.9 kJ/mol
మోలార్ హీట్ కెపాసిటీ32.210 J/(mol·K)
Vapour పీడనం
P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k
at T (K) 418 469 534 623 750 940
పరమాణు ధర్మములు
ఆక్సీకరణ స్థితులు1 ​(a strongly basic oxide)
ఋణవిద్యుదాత్మకతPauling scale: 0.79
Ionisation శక్తులు
  • 1st: 375.7 kJ/mol
  • 2nd: 2234.3 kJ/mol
  • 3rd: 3400 kJ/mol
పరమాణు వ్యాసార్థంempirical: 265 pm
సమయోజనీయ వ్యాసార్థం244±11 pm
వాండర్‌వాల్ వ్యాసార్థం343 pm
Color lines in a spectral range
వర్ణపట రేఖలు
ఇతరములు
స్ఫటిక నిర్మాణం ​బోడీ సెంట్రెడ్ క్యూబిక్ (bcc)
Body-centered cubic crystal structure for సీజియం
ఉష్ణ వ్యాకోచం97 µm/(m·K) (at 25 °C)
ఉష్ణ వాహకత35.9 W/(m·K)
విద్యుత్ విశిష్ట నిరోధం205 nΩ·m (at 20 °C)
అయస్కాంత క్రమంparamagnetic[3]
యంగ్ గుణకం1.7 GPa
బల్క్ గుణకం1.6 GPa
మోహ్స్ కఠినత్వం0.2
బ్రినెల్ కఠినత్వం0.14 MPa
CAS సంఖ్య7440-46-2
చరిత్ర
నామీకరణ చేసినవారుfrom Latin [caesius] error: {{lang}}: text has italic markup (help), sky blue, for its spectral colours.
ఆవిష్కరణRobert Bunsen and Gustav Kirchhoff (1860)
మొదటి సారి వేరుపరచుటCarl Setterberg (1882)
సీజియం ముఖ్య ఐసోటోపులు
ఐసో­టోప్ లభ్యత అర్థ­జీవిత­కాలం (t1/2) విఘ­టనం లబ్దం
133Cs 100% – (SF) <34.753
134Cs syn 2.0648 y ε 1.229 134Xe
β− 2.059 134Ba
135Cs trace 2.3×106 y β− 0.269 135Ba
137Cs trace 30.17 y[4] β− 1.174 137Ba
Decay modes in parentheses are predicted, but have not yet been observed
| మూలాలు | in Wikidata

ఆంగ్లంలో సీజియాన్ని రెండు స్పెల్లింగులతో వ్రాస్తారు. Caesium అని IUPAC ప్రామాణికరించింది. కాని అమెరికాలో cesium అనే స్పెల్లింగు అధికం[6]

సీసియం ఎమిషన్ స్పెక్ట్రమ్ (emission spectrum) లో రెండు నీలి రంగు భాగంలో రెండు ప్రకాశవంతమైన లైనులు, ఎరుపు, పసుపు, ఆకుపచ్చ రంగుల భాగంలో మరి కొన్ని లైనులు ఉంటాయి. ఇది వెండి-బంగారు (silvery gold) రంగులో ఉంటుంది. ఇది మెత్తనిది, సాగదీయడానికి వీలయినది కూడాను (both soft and ductile). అన్ని రసాయన మూలకాలలోను సీసియం అతి తక్కువ అయొనైజేషన్ పొటెన్షియల్ (ionization potential) కలిగి ఉంది.

రేడియో ధార్మికత లేని ఐదు క్షార లోహాలలోను సీసియం భూమిలో అతి తక్కువగా లభించే లోహం. (అన్నింటి కంటే ఫ్రాన్సియం అత్యంత అరుదైనది. ఎందుకంటే ఫ్రాన్సియం చాలా ఎక్కువ రేడియో ధార్మికత కల లోహం కనుక త్వరగా తరిగిపోతుంది. మొత్తం భూగర్భంలో కేవలం 30 గ్రాముల ఫ్రాన్సియం ఉండవచ్చునని ఒకప్పటి అంచనా.[7] అందుచేత వాస్తవంగా ఫ్రాన్సియం "దాదాపు అసలు లేదు" అనవచ్చును.).

సీజియం హైడ్రాక్సైడ్ (Caesium hydroxide - CsOH) చాలా బలమైన క్షారం. ఇది గాజు తలాన్ని చాలా త్వరగా తినేస్తుంది. అందువలన CsOH అనే పదార్థం "strongest base" అనుకొంటారు. కాని నిజానికి n-butyllithium, sodium amide లాంటివి ఇంకా బలమైన base పదార్ధాలు .

ప్రస్తుతం అధికంగా సీజియం వినియోగం ఆయిల్ పరిశ్రమలో ఉంది. సీజియం ఫార్మేట్‌తో తయారైన ఒక ద్రవాన్ని డ్రిల్లింగ్ ఫ్లూయిడ్‌గా వాడుతారు.[8][9]


ఇంకా సీజియాన్ని పరమాణు గడియారాలలో (atomic clocks) వాడుతారు. ఈ రకమైన గడియారాలో వేల సంవత్సరాల వ్యవధిలో టైము తేడా కొద్ది సెకండ్లలోపే ఉంటుంది. 1967 మయండి అంతర్జాతీయ కొలమాన విధానం (International System of Measurements) వారి ప్రామాణిక సమయం సీజియం లక్షణాలపైనే ఆధాఱపడి ఉంది. SI నిర్వచనం ప్రకారం ఒక సెకండు అనగా 9,192,631,770 సైకిల్స్ రేడియేషన్ - ఇది 133Cs పరమాణువు యొక్క రెండు హైపర్ ఫైన్ ఎనర్జీ లెవెల్స్కు చెందిన గ్రౌండ్ స్టేట్‌ల మధ్య ట్రాన్సిషన్ కాలానికి సమానం.

ఇవి కూడా చూడండిసవరించు

మూలాలుసవరించు

  1. ↑ Meija, J.; et al. (2016). "Atomic weights of the elements 2013 (IUPAC Technical Report)". Pure and Applied Chemistry. 88 (3): 265–91. doi:10.1515/pac-2015-0305.
  2. ↑ Haynes, William M., ed. (2011). CRC Handbook of Chemistry and Physics (92nd ed.). Boca Raton, FL: CRC Press. p. 4.121. ISBN 1439855110.
  3. ↑ "Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds". Handbook of Chemistry and Physics (PDF) (87th ed.). CRC press. ISBN 0-8493-0487-3. Retrieved 2010-09-26.
  4. ↑ "NIST Radionuclide Half-Life Measurements". NIST. Retrieved 2011-03-13.
  5. ↑ మిగిలిన నాలుగు ద్రవలోహాలు - రుబిడియం (39 °C [102 °F]), ఫ్రాన్సియం (27 °C [81 °F]), మెర్క్యురీ లేదా పాదరసం (−39 °C [−38 °F]), గాలియం (30 °C [86 °F]).
    బ్రోమీన్ కూడా సామాన్య ఉష్ణోగ్రత వద్ద ద్రవరూపంలో ఉంటుంది. అయితే బ్రోమీన్ లోహం కాదు. అది ఒక హాలోజెన్
  6. ↑ IUPAC Periodic Table of the Elements Archived 2008-12-02 at the Wayback Machine
  7. ↑ Adloff, Jean-Pierre (2005). "Francium (Atomic Number 87), the Last Discovered Natural Element". The Chemical Educator. 10 (5). doi:10.1333/s00897050956a. Archived from the original on 2013-06-04. Retrieved 2006-05-16. Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (help); Unknown parameter |month= ignored (help)
  8. ↑ "Drilling and Completing Difficult HP/HT Wells With the Aid of Cesium Formate Brines-A Performance Review". Archived from the original on 2007-10-12. Retrieved 2008-12-04.
  9. ↑ "Overview: Cesium Formate Fluids". Archived from the original on 2008-12-23. Retrieved 2008-12-04.

బయటి లింకులుసవరించు

"https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=సీసియం&oldid=2963900" నుండి వెలికితీశారు