లోక్సభ స్పీకర్
లోకసభ స్పీకరు, భారత పార్లమెంటు దిగువ సభకు (లోక్సభ) అధిపతిగా ఉండి, సభాకార్యక్రమాలపై నియంత్రణాధికారం కలిగిఉంటాడు. లోక్సభ సభ్యులు తమలో ఒకరిని స్పీకర్గా ఎన్నుకుంటారు. స్పీకర్కు సహాయంగా ఒక డిప్యూటీ స్పీకర్ను ఎన్నుకుంటారు. సార్వత్రిక ఎన్నికల తరువాత సభ్యుల ప్రమాణ స్వీకారంతో లోక్సభ ఏర్పాటు అవుతుంది. ప్రమాణ స్వీకార కార్యక్రమ నిర్వహణకు ఒక తాత్కాలిక స్పీకరును, సభ్యులు తమలో ఒకరిని ఎంచుకుంటారు. సాధారణంగా అనుభవజ్ఞుడైన సభ్యుడిని ఎంచుకోవడం రివాజు. ఇలా ఎన్నుకున్న స్పీకర్ ను ప్రోటెం స్పీకరు అంటారు. తరువాత స్పీకరు ఎన్నిక జరుగుతుంది. ఆపై, సభా నిర్వహణ బాధ్యత పూర్తిగా స్పీకరుకు ఉంటుంది. సభానిర్వహణ కొరకు వివిధ నిబంధనలు ఏర్పాటయ్యాయి. సభ్యుల ప్రవర్తనను నిర్దేశిస్తూ ప్రవర్తనా నియమావళి ఉంది. వివిధ అంశాలకు సమయం కేటాయింపు కొరకు బిజినెస్ ఎడ్వైజరీ కౌన్సిల్ ఉంటుంది.
స్పీకర్ లోకసభ
Lok Sabhā Adhyakṣa | |
---|---|
![]() | |
![]() | |
లోకసభ | |
విధం | ది హానర్ (అధికారిక) మిస్టర్. స్పీకర్ (అనధికారిక) |
సభ్యుడు | లోకసభ |
రిపోర్టు టు | భారత పార్లమెంటు |
అధికారిక నివాసం | 20, అక్బర్ రోడ్, న్యూ ఢిల్లీ, ఢిల్లీ, భారతదేశం [1] |
స్థానం | 16, పార్లమెంట్ హౌస్, సంసద్ మార్గ్, న్యూఢిల్లీ, ఢిల్లీ, భారతదేశం |
నియామకం | లోకసభ సభ్యుడు |
కాల వ్యవధి | లోక్సభ జీవిత కాలంలో (గరిష్టంగా ఐదు సంవత్సరాలు) |
స్థిరమైన పరికరం | భారత రాజ్యాంగం ఆర్టికల్ 93 |
అగ్రగామి | భారత రాజ్యాంగ సభ అధ్యక్షుడు |
ప్రారంభ హోల్డర్ | గణేష్ వాసుదేవ్ మావలంకర్ (1952–1956) |
నిర్మాణం | 1952 మే 15 |
ఉప | లోక్ సభ డిప్యూటీ స్పీకర్ |
జీతం | ₹ నెలకు 3.5 లక్షలు (భత్యాలు మినహా) |
స్పీకర్ అధికారాలు , విధులు మార్చు
లోక్సభ స్పీకర్ లోక్ సభ అత్యున్నత అధికారి. లోక్ సభ పనులను నిర్వహిస్తారు. బిల్లును ద్రవ్య బిల్లు అని నిర్ణయించే అధికారముంది. లోకసభ క్రమశిక్షణను హూందాతనాన్ని నిర్వహిస్తారు. సభ్యుని ప్రవర్తన సరిగాలేకుంటే వారిని సభనుండి బహిష్కరించవచ్చు. అవిశ్వాస తీర్మానం, వాయిదా తీర్మానం, అభిశంసన తీర్మానం, నిబంధనల ప్రకారం శ్రద్ధ నోటీసును పిలవడం వంటి వివిధ రకాల చర్చలను, తీర్మానాలను అనుమతిస్తారు. సమావేశపు కార్యక్రమం స్పీకర్ నిర్ణయిస్తారు. స్పీకర్ ఎన్నిక తేదీని రాష్ట్రపతి నిర్ణయిస్తారు. సభలో సభ్యులు అన్ని వ్యాఖ్యలు, ప్రసంగాలు స్పీకర్ను ఉద్దేశించి ప్రసంగిస్తారు. భారత పార్లమెంటు ఉభయ సభల ఉమ్మడి సమావేశానికి స్పీకర్ అధ్యక్షత వహిస్తాడు. రాజ్యసభ లో స్పీకర్ స్థానంలో వ్యక్తిని చైర్పర్సన్ గా పిలుస్తారు. భారత ఉపరాష్ట్రపతి, రాజ్యసభకు చైర్పర్సన్ గా వ్యవహరిస్తాడు. ప్రాధాన్యత ప్రకారం , లోకసభ స్పీకర్, భారత ప్రధాన న్యాయమూర్తితో పాటు ఆరో స్థానంలో ఉన్నాడు. స్పీకర్ సభకు జవాబుదారీగా ఉంటాడు. మెజారిటీ సభ్యులు ఆమోదించిన తీర్మానం ద్వారా స్పీకర్, ఉప స్పీకర్ ఇద్దరినీ తొలగించవచ్చు. లోక్సభ స్పీకర్ను రాష్ట్రపతి నామినేషన్ ప్రాతిపదికన ఎన్నుకోవచ్చు. ఆమోదించిన అన్ని బిల్లులు రాజ్యసభ పరిశీలనకు పంపే ముందు స్పీకర్ సంతకం అవసరం ఉంటుంది.
స్పీకర్ తొలగింపు మార్చు
స్పీకర్ ఆర్టికల్ 94, 96 ప్రకారం హౌస్ యొక్క సమర్థవంతమైన మెజారిటీ ఆమోదించిన తీర్మానం ద్వారా లోక్ సభ స్పీకర్ ను తొలగించవచ్చు.స్పీకర్ కూడా సెక్షన్ల కింద లోక్ సభ సభ్యుడు 7 రిప్రజెంటేషన్, 8 అనర్హతకు పొందడానికి తొలగించబడుతుంది చట్టం, 1951 ఈ వ్యాసాలు రాజ్యాంగంలోని 110 లో ఇచ్చిన నిర్వచనంతో డబ్బు బిల్లు అస్థిరమైన వంటి బిల్లులోని స్పీకర్ తప్పు సర్టిఫికేషన్ నుండి ఉత్పన్నమవుతాయి. కోర్టులు డబ్బు బిల్లులోని తప్పు ధ్రువీకరణ కోసం స్పీకర్ రాజ్యాంగ విరుద్ధంగా చట్టం సమర్థించేలా, అది విభాగం 8కె క్రింద స్పీకర్ లోక్ సభ సభ్యత్వానికి అనర్హత వర్తిస్తుంది. ఇది నేషనల్ హానర్ యాక్ట్, 1971 వరకు చిహ్నాలకు అవమానాలు నిరోధించే క్రింద దోషిగా అర్హమైన 1951 ప్రాతినిధ్య రాజ్యాంగం చట్టానికి లోబడి ఉంటుంది.
తాత్కాలికాధికార (ఫ్రొటెం) స్పీకర్ మార్చు
ఒక సాధారణ ఎన్నికల, ఒక కొత్త ప్రభుత్వం ఏర్పడిన తరువాత, శాసన విభాగం తయారుచేసిన సీనియర్ లోకసభ సభ్యుల జాబితా ఒక తాత్కాలికాధికారం స్పీకర్ ఎంపిక చేసిన పార్లమెంటరీ వ్యవహారాల మంత్రికి సమర్పించబడుతుంది.అపాయింట్మెంట్ అధికారం అధ్యక్షుడు ఉంటుంది.ఎన్నికల తరువాత మొదటి సమావేశంలో పార్లమెంట్ సభ్యులు ఎంపిక చేసిన ఫ్రొటెం స్పీకర్ కింద నిర్వహించబడుతుంది.ఆ సమావేశంలో స్పీకర్, డిప్యూటీ స్పీకర్ ఎన్నిక జరుగుతుంది.
మహిళా స్పీకర్లు మార్చు
మీరా కుమార్ తర్వాత, 16 వ లోక్ సభ స్పీకరైన సుమిత్రా మహాజన్ 2వ మహిళా లోక్సభ స్పీకర్ గా ఆమె విధులు నిర్వహించారు.
ప్రస్తుత లోకసభ స్పీకరు మార్చు
ప్రస్తుత 17 లోక్సభ స్పీకరుగా భారతీయ జనతా పార్టీ తరపున ఓం బిర్లా ఉన్నాడు.
లోకసభ స్పీకర్ల జాబితా మార్చు
ఈ క్రిందివారు లోకసభ స్పీకర్లుగా పనిచేసారు.[2]
మూలాలు మార్చు
- ↑ "Members : Lok Sabha". 164.100.47.194. Retrieved 10 April 2021.
- ↑ "The Office of Speaker Lok Sabha". speakerloksabha.nic.in. Retrieved 2021-11-01.