భారతదేశ రాష్ట్ర శాసనసభలు
ప్రతి రాష్ట్రానికి ప్రజలు ఎన్నుకునే సభ్యులతో కూడిన ఒక సభ ఉంటుంది. దీన్ని శాసనసభ లేదా విధానసభ అంటారు.[1] కొన్ని రాష్ట్రాల్లో రెండు సభలుంటాయి. ఈ రెండో సభను శాసనమండలి అంటారు. రాజ్యాంగం ప్రకారం ఏ రాష్ట్రంలోనైనా శాసనసభలో 500 కంటే ఎక్కువ కాకుండాను, 60 కంటే తక్కువ కాకుండాను స్థానాలు ఉండాలి.ఇది భారతదేశంలోని 28 రాష్ట్రాలు, 3 కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలతో ఏక శాసననిర్మాణ రాష్ట్ర శాసనసభ ఏకైక శాసనమండలి, 6 రాష్ట్రాల్లో ఇది దిగువ సభ వారి ద్విసభతో రాష్ట్ర చట్టసభలు ఎగువ సభ రాష్ట్ర శాసన మండలి ఉన్నాయి.
| భారతదేశం |
 ఈ వ్యాసం భారతదేశం రాజకీయాలు, ప్రభుత్వంలో ఒక భాగం. |
|
|
|
|
|
కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు ఐదు నేరుగా భారత కేంద్ర ప్రభుత్వంచే నిర్వహించబడుతున్నాయి. వాటికి శాసనమండలి లేదు. రాష్ట్ర ప్రభుత్వాన్ని పార్లమెంట్ రద్దు చేయడం, ద్రవ్య బిల్లులను ఆమోదించడం మినహా రాష్ట్ర శాసనసభ ఎగువ సభ, రాష్ట్ర శాసన మండలితో సమానమైన శాసన అధికారాన్ని రాష్ట్ర శాసనసభ కలిగి ఉంటుంది, ఈ సందర్భంలో రాష్ట్ర శాసనసభకు అంతిమ అధికారం ఉంటుంది.[2]
ప్రతి శాసనసభ సభ్యుడు (ఎం.ఎల్.ఎ.) ఏకసభ్య నియోజకవర్గాల వారీగా 5 సంవత్సరాల పదవీకాలానికి ప్రత్యక్షంగా ఎన్నుకోబడతారు. గోవా, సిక్కిం, మిజోరాం, కేంద్రపాలిత రాష్ట్రాలలో లాగా ఒక రాష్ట్ర శాసనసభలో 60 మంది కంటే తక్కువ, 500 కంటే ఎక్కువ మంది సభ్యులు ఉండకూడదని భారత రాజ్యాంగం పేర్కొంది, అయితే పార్లమెంటు చట్టం ద్వారా మినహాయింపు ఇవ్వబడుతుంది. పుదుచ్చేరిలో 60 కంటే తక్కువ మంది సభ్యులు ఉన్నారు. ముఖ్యమంత్రి అభ్యర్థనపై గవర్నర్ లేదా అధికార మెజారిటీ పార్టీ లేదా సంకీర్ణానికి వ్యతిరేకంగా అవిశ్వాస తీర్మానం ఆమోదించబడినట్లయితే, అత్యవసర పరిస్థితిలో రాష్ట్ర శాసనసభను పార్లమెంటు రద్దు చేయవచ్చు.[3]
శాసనసభ సభ్యుడు అర్హతలు
మార్చు- వారు ఎన్నికల్లో పోటీ చేస్తున్న రాష్ట్ర శాసనసభ ఓటర్ల జాబితాలో సభ్యునిగా నమోదు అయి ఉండాలి.
- అతనిపై లేదా ఆమెపై ఎలాంటి క్రిమినల్ ప్రొసీజర్లు లేవని వారు పేర్కొనాలి.
- శాసనసభ సభ్యుడు కాదలచిన వ్యక్తి భారత పౌరుడై ఉండాలి.
- కనీసం 25 ఏళ్ళ వయసు ఉండాలి
శాసనసభ అధికారాలు
మార్చు- రాష్ట్రంలో ప్రభుత్వంపై అవిశ్వాస తీర్మానాన్ని రాష్ట్ర శాసనసభలో మాత్రమే ప్రవేశపెడతారు. ఇది మెజారిటీ ఓటుతో ఆమోదం పొందినట్లయితే, ముఖ్యమంత్రి ఆమె/అతని మంత్రిమండలి సమష్టిగా రాజీనామా చేయాలి.
- ద్రవ్య బిల్లును రాష్ట్ర శాసనసభలో మాత్రమే ప్రవేశపెట్టవచ్చు. ద్విసభ అధికార పరిధిలో, రాష్ట్ర శాసనసభలో ఆమోదించబడిన తర్వాత, అది రాష్ట్ర శాసన మండలికి పంపబడుతుంది, ఇక్కడ గరిష్ఠంగా 14 రోజుల పాటు ఉంచవచ్చు.
- సాధారణ బిల్లులకు సంబంధించిన విషయాలలో, రాష్ట్ర శాసనసభ అభీష్టం ప్రబలంగా ఉంటుంది. ఉమ్మడి సిట్టింగ్‌కు ఎటువంటి నిబంధన లేదు. అటువంటి సందర్భాలలో, రాష్ట్ర శాసన మండలి చట్టాన్ని గరిష్ఠంగా 4 నెలలు ఆలస్యం చేయవచ్చు (మొదటి సందర్శనలో 3 నెలలు, బిల్లు రెండవ సందర్శనలో 1 నెల).
- రాష్ట్ర శాసనసభకు హాజరైన సభ్యులలో మూడింట రెండొంతుల మంది కంటే తక్కువ లేని మెజారిటీతో తీర్మానాన్ని ఆమోదించడం ద్వారా రాష్ట్ర శాసన మండలిని సృష్టించడానికి లేదా రద్దు చేయడానికి అధికారం ఉంటుంది.[4]
సభానిర్వహణ
మార్చుసభా నిర్వహణ బాధ్యతలు నిర్వహించేందుకు ఒక సభాపతి (స్పీకరు) ని, ఒక ఉపసభాపతి (డిప్యూటీ స్పీకరు) ని సభ్యుల నుండి ఎన్నుకుంటారు. సాంప్రదాయికంగా సభాపతిగా అధికార పక్షానికి, ఉపసభాపతిగా ప్రతిపక్షానికి చెందిన వారిని ఎన్నుకుంటారు. అయితే ఇది నియమం కాదు. తమ పదవికి రాజీనామా సమర్పించదలచిన పక్షంలో సభాపతి ఉపసభాపతికి, ఉపసభాపతి సభాపతికి సమర్పించాలి. వారి తొలగింపుకు మెజారిటీ సభ్యుల మద్దతు అవసరం.
సమావేశాలు
మార్చుశాసనసభను సమావేశపరచడం, సమావేశాలను ముగించడం, సభను రద్దు చెయ్యడం వంటి అధికారాలు రాష్ట్రపతి వద్ద ఉంటాయి. శాసనసభ సమావేశాల చివరి రోజుకు, తదుపరి సమావేశాల మొదటి రోజుకు మధ్య 6 నెలలకు మించి అంతరం ఉండరాదు. సభలో సభ్యులు కాని రాష్ట్ర ప్రభుత్వంలోని మంత్రులు, రాష్ట్ర అడ్వొకేటు జనరల్ సభనుద్దేశించి ప్రసంగించవచ్చు, సభా కమిటీలలో పాల్గొనవచ్చు. కాని వారికి సభలో ఓటు వేసే అధికారం ఉండదు.
భారతదేశ రాష్ట్ర శాసన సభలు
మార్చు
అధికార పార్టీల వారీగా రాష్ట్ర శాసనసభలు
మార్చు| అధికార పార్టీ | రాష్ట్రాల/కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు | |
|---|---|---|
| ఎన్.డి.ఎ. (20)[6] | ||
| భారతీయ జనతా పార్టీ | 13 | |
| తెలుగు దేశం పార్టీ | 1 | |
| శివసేన | 1 | |
| జనతాదళ్ (యునైటెడ్ | 1 | |
| అఖిల భారత ఎన్ఆర్ కాంగ్రెస్ | 1 | |
| నేషనలిస్ట్ డెమోక్రటిక్ ప్రోగ్రెసివ్ పార్టీ | 1 | |
| నేషనల్ పీపుల్స్ పార్టీ | 1 | |
| సిక్కిం క్రాంతికారి మోర్చా | 1 | |
| ఇండియా కూటమి (9)[7] | ||
| భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ | 3 | |
| ఆమ్ ఆద్మీ పార్టీ | 2 | |
| ఆల్ ఇండియా తృణమూల్ కాంగ్రెస్ | 1 | |
| కమ్యూనిస్టు పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్కిస్టు) | 1 | |
| ద్రవిడ మున్నేట్ర కజగం | 1 | |
| జార్ఖండ్ ముక్తి మోర్చా | 1 | |
| ఇతరులు (1) | ||
| జోరమ్ పీపుల్స్ మూవ్‌మెంట్ | 1 | |
భారతీయ జనతా పార్టీ నేతృత్వంలోని నేషనల్ డెమోక్రటిక్ అలయన్స్ 20 శాసనసభలలో అధికారంలో ఉంది. ఇండియన్ నేషనల్ డెవలప్‌మెంటల్ ఇన్‌క్లూజివ్ అలయన్స్ 9 శాసన సభలలో అధికారంలో ఉంది. ఒక శాసన సభలు ఇతర పార్టీలు/కూటములచే పాలించబడుతుంది. 5 కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలకు శాసనసభలు ఉనికిలో లేవు. కేంద్ర పాలిత ప్రాంతమైన జమ్మూ కాశ్మీర్‌లో ప్రభుత్వ ఏర్పాటుకు ఎన్నికలు జరగకపోవడంతో అక్కడ రాష్ట్రపతి పాలన విధించారు.
మాజీ రాష్ట్ర శాసనసభలు
మార్చు| అసెంబ్లీ | సీటు | పీరియడ్ యాక్టివ్ | ద్వారా రద్దు చేయబడింది |
|---|---|---|---|
| అజ్మీర్ లెజిస్లేటివ్ అసెంబ్లీ | అజ్మీర్ | 1950–1956 | రాష్ట్రాల పునర్వ్యవస్థీకరణ చట్టం, 1956. |
| బాంబే లెజిస్లేటివ్ అసెంబ్లీ | బాంబే | 1950–1960 | బొంబాయి పునర్వ్యవస్థీకరణ చట్టం, 1960. |
| భోపాల్ శాసనసభ | భోపాల్ | 1949–1956 | రాష్ట్రాల పునర్వ్యవస్థీకరణ చట్టం, 1956. |
| కూర్గ్ శాసనసభ | మెర్కరా | 1950–1956 | రాష్ట్రాల పునర్వ్యవస్థీకరణ చట్టం, 1956. |
| తూర్పు పంజాబ్ లెజిస్లేటివ్ అసెంబ్లీ | చండీగఢ్ | 1947–1966 | పంజాబ్ పునర్వ్యవస్థీకరణ చట్టం, 1966. |
| హైదరాబాద్ శాసనసభ | హైదరాబాద్ | 1952–1956 | రాష్ట్రాల పునర్వ్యవస్థీకరణ చట్టం, 1956. |
| పాటియాలా, ఈస్ట్ పంజాబ్ స్టేట్స్ యూనియన్ లెజిస్లేటివ్ అసెంబ్లీ | పాటియాలా | 1950–1956 | రాష్ట్రాల పునర్వ్యవస్థీకరణ చట్టం, 1956. |
| మధ్య భారత్ శాసనసభ | ఇండోర్ | 1948–1956 | రాష్ట్రాల పునర్వ్యవస్థీకరణ చట్టం, 1956. |
| మద్రాస్ లెజిస్లేటివ్ అసెంబ్లీ | మద్రాస్ | 1947–1969 | - |
| సౌరాష్ట్ర శాసనసభ | రాజ్‌కోట్ | 1948–1956 | రాష్ట్రాల పునర్వ్యవస్థీకరణ చట్టం, 1956. |
| ట్రావెన్‌కోర్-కొచ్చిన్ లెజిస్లేటివ్ అసెంబ్లీ | త్రివేండ్రం | 1949–1956 | రాష్ట్రాల పునర్వ్యవస్థీకరణ చట్టం, 1956. |
| వింధ్య ప్రదేశ్ శాసనసభ | రేవా | 1948–1956 | రాష్ట్రాల పునర్వ్యవస్థీకరణ చట్టం, 1956. |
| శాసనసభ | స్థానం | ఉనికిలో ఉన్న
కాలం |
దేని ప్రకారం రద్దు అయింది |
|---|---|---|---|
| అజ్మీర్ శాసనసభ | అజ్మీర్ | 1950–1956 | రాష్ట్రాల పునర్వ్యవస్థీకరణ చట్టం, 1956 |
| బొంబాయి శాసనసభ | బొంబాయి | 1950–1960 | బొంబాయి పునర్వ్యవస్థీకరణ చట్టం, 1960 |
| కూర్గ్ శాసనసభ | మెడికేరి | 1950–1956 | రాష్ట్రాల పునర్వ్యవస్థీకరణ చట్టం, 1956 |
| హైదరాబాద్ శాసనసభ | హైద్రాబాదు | 1952–1956 | రాష్ట్రాల పునర్వ్యవస్థీకరణ చట్టం, 1956 |
| పెప్సే శాసనసభ | పటియాలా | 1950–1956 | రాష్ట్రాల పునర్వ్యవస్థీకరణ చట్టం, 1956 |
ఇవీ చూడండి
మార్చుగమనికలు
మార్చు- † – In Jammu and Kashmir Legislative Assembly, two seats are reserved for the nominated women members. In addition to that, twenty-four more seats are reserved for the representatives from Pakistan-administered Kashmir and not counted normally.
- ‡ – In Puducherry Legislative Assembly, three seats are reserved for the members nominated by the Union Government of India.
మూలాలు
మార్చు- ↑ "Vidhan Sabha". TheFreeDictionary.com. Retrieved 2021-06-26.
- ↑ "State Legislature - Powers & Functions of Legislative Assembly & Legislative Council". BYJUS (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2024-05-07.
- ↑ "State Legislative Assemblies" (PDF). www.india.gov.in. Retrieved 2018-12-12.
- ↑ "Explainer: Why Jagan Reddy wants to abolish the legislative council in Andhra Pradesh".
- ↑ "Election Commission of India". eci.nic.in. Retrieved 12 January 2017.
- ↑ "Explained: The 38 parties in the NDA fold". The Indian Express (in ఇంగ్లీష్). 2023-07-19. Retrieved 2023-07-25.
- ↑ Ghosh, Sanchari (2023-07-19). "INDIA from UPA: Opposition's push for a new name explained". mint (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2023-07-25.