మహారాష్ట్ర 14వ శాసనసభ
14వ మహారాష్ట్ర శాసనసభ, 2019 అక్టోబరులో 2019 మహారాష్ట్ర శాసనసభ ఎన్నికలు జరిగిన తరువాత ఏర్పడింది. శాసనసభకు ఎన్నికైన సభ్యుల ఫలితాలను 2019 అక్టోబరు 24 న ప్రకటించారు. శాసనసభకు ఎన్నికైన 288 మంది శాసనసభ్యులలో ప్రభుత్వ ఏర్పాటుకు కావాల్సిన మెజారిటీ స్థానాలు 145. అధికార బీజేపీ శివసేన కూటమి మొత్తం 161 స్థానాలను గెలుచుకోవడం ద్వారా శాసనసభలో అవసరమైన 145 స్థానాల మెజారిటీని అధిగమించింది. పార్టీలవారిగా వ్యక్తిగతంగా బీజేపీ 105, ఎస్‌హెచ్‌ఎస్‌ 56 స్థానాలు గెలుచుకున్నాయి. 106 సీట్లతో ప్రతిపక్ష ఐఎన్‌సి - ఎన్‌సిపి కూటమి మెజారిటీ మార్కును చేరుకోలేదు. భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ వ్యక్తిగతంగా 44, ఎన్.సి.పి. 54 స్థానాలు గెలుచుకుంది. అధికార భాగస్వామ్య ఏర్పాటులో విభేదాల కారణంగా, 2019 మహారాష్ట్ర రాజకీయ సంక్షోభం ఏర్పడింది. కొత్తగా ప్రమాణ స్వీకారం చేసిన బిజెపి సిఎంకు మద్దతు ఇవ్వడానికి, శివసేన నిరాకరించింది. శాసనసభలో బీజేపీ మెజారిటీ నిరూపించుకోలేదు. శివసేన, బీజేపీ తమకూటమి నుంచి విడిపోయాయి.
| మహారాష్ట్ర 14వ శాసనసభ | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
 | |||||
| అవలోకనం | |||||
| శాసనసభ | మహారాష్ట్ర శాసనసభ | ||||
| కాలం | 2019 అక్టోబరు 21 – | ||||
| ఎన్నిక | 2019 మహారాష్ట్ర శాసనసభ ఎన్నికలు | ||||
| ప్రభుత్వం |
| ||||
| సార్వభౌమ | |||||
| గవర్నరు |
| ||||
| శాసనసభ | |||||
 | |||||
| సభ్యులు | 288 | ||||
| సభ స్పీకర్ |
| ||||
| ముఖ్యమంత్రి |
| ||||
| ఉపముఖ్యమంత్రి |
| ||||
| సభ నాయకుడు |
| ||||
| ప్రతిపక్ష నాయకుడు |
| ||||
| పార్టీ నియంత్రణ |
నేషనల్ డెమోక్రటిక్ అలయన్స్ (2022-ప్రస్తుతం) | ||||
శివసేన అత్యధిక స్థానాలతో కాంగ్రెస్-ఎన్‌సీపీతో ఎన్నికల తర్వాత పొత్తు పెట్టుకుంది. దానితో కొత్త కూటమికి 172 స్థానాలతో మహా వికాస్ అఘాడి అని పేరు పెట్టారు. మహారాష్ట్ర 19వ ముఖ్యమంత్రిగా శివసేన అధ్యక్షుడు ఉద్ధవ్ ఠాక్రే ప్రమాణ స్వీకారం చేశాడు. దాని పర్యవసానంగా మహారాష్ట్రలో బీజేపీ ప్రధాన ప్రతిపక్షంగా అవతరించింది.[2] 2022 జూన్ 21న, శివసేన సీనియర్ నాయకుడు ఏక్‌నాథ్ షిండే, మహా వికాస్ అఘాడీకి చెందిన పలువురు ఇతర శాసనసభ్యులతో కలిసి గుజరాత్‌లోని సూరత్‌కు వెళ్లి సంకీర్ణాన్ని సంక్షోభంలోకి నెట్టారు.[3]
చరిత్ర
మార్చుఎన్నికల ఫలితాలు
మార్చు2019 మహారాష్ట్ర శాసనసభ ఎన్నికల ఫలితాలు 2019 అక్టోబరు 24న ప్రకటించబడ్డాయి. 288 మంది శాసనసభ్యులలో ప్రభుత్వ ఏర్పాటుకు కావాల్సిన మెజారిటీ స్థానాలు 145. అధికారంలో ఉన్న భారతీయ జనతా పార్టీ శివసేన కూటమి మొత్తం 161 సీట్లను గెలుచుకోవడం ద్వారా అవసరమైన 145 సీట్ల మెజారిటీని అధిగమించింది. వ్యక్తిగతంగా బీజేపీ 105, ఎస్‌హెచ్‌ఎస్‌ 56 స్థానాలు గెలుచుకున్నాయి.106 సీట్లతో ప్రతిపక్ష ఐఎన్‌సి-ఎన్‌సిపి కూటమికి అవసరమైన అత్యధిక స్థానాలు పొందలేకపోయింది. వ్యక్తిగతంగా ఐ.ఎన్.సి. 44, ఎన్.సి.పి. 54 స్థానాలు మాత్రమే గెలుచుకున్నాయి.
ఎన్నికల ఫలితాలు వెలువడిన తర్వాత, ప్రభుత్వ ఏర్పాటుకు బీజేపీకి మద్దతు ఇవ్వడానికి శివసేన నిరాకరించింది. బిజెపి వాగ్దానం చేసిన ప్రకారం అధికారంలో సమాన వాటాకోసం డిమాండు చేసింది.[4][5] వాగ్దానాల ప్రకారం 2.5 సంవత్సరాలు ముఖ్యమంత్రి పదవిని కూడా శివసేన డిమాండ్ చేసింది. కానీ బిజెపి ఆ వాగ్దానాన్ని తిరస్కరించింది. చివరికి వారి పాత మిత్రపక్షం శివసేనతో బంధాన్ని తెంచుకుంది.
2019 నవంబరు 8న, మహారాష్ట్ర గవర్నర్ భగత్ సింగ్ కోష్యారీ, మొదట బిజెపిని అతిపెద్ద పార్టీగా భావించి, ప్రభుత్వాన్ని ఏర్పాటు చేయవలసిందిగా బిజెపిని ఆహ్వానించారు. అయితే, ప్రభుత్వాన్ని ఏర్పాటు చేయుటకు అవసరమైన సభ్యుల బలం నిరూపించుకోవడానికి అవసరమైన సంఖ్యను సాధించనందున నవంబరు 10న ప్రభుత్వాన్ని ఏర్పాటు చేసేందుకు బీజేపీ నిరాకరించింది. ప్రభుత్వ ఏర్పాటుకు రెండవ అతిపెద్ద పార్టీ శివసేనకు గవర్నరు ఆహ్వానం పంపబడింది. నవంబరు 11న గవర్నర్ ఎన్సీపీని ప్రభుత్వ ఏర్పాటుకు ఆహ్వానించారు.[6] మరుసటి రోజు, NCP కూడా మెజారిటీ మద్దతు పొందడంలో విఫలమైన తర్వాత, గవర్నర్ రాష్ట్రపతి పాలన విధించటానికి భారత మంత్రుల మండలికి, రాష్ట్రపతికి సిఫార్సు చేశాడు. దీనిని ఆమోదించి రాష్ట్రపతి పాలన విధించారు.[5]
బీజేపీ ప్రభుత్వ ఏర్పాటు
మార్చునవంబరు 23 తెల్లవారుజామున, రాష్ట్రపతి పాలన రద్దు చేయబడింది. బిజెపికి చెందిన దేవేంద్ర ఫడ్నవిస్ వరుసగా రెండవసారి ముఖ్యమంత్రిగా ప్రమాణ స్వీకారం చేయగా, NCP నాయకుడు అజిత్ పవార్ ఉప ముఖ్యమంత్రిగా ప్రమాణ స్వీకారం చేశాడు.[7] మరోవైపు బీజేపీకి మద్దతు ఇవ్వాలని అజిత్ పవార్ తీసుకున్న నిర్ణయం తనదేనని, ఆ పార్టీ ఆమోదించలేదని ఎన్సీపీ అధినేత శరద్ పవార్ ప్రకటించారు.[8] NCP రెండు వర్గాలుగా ఒకటి శరద్ పవార్ నేతృత్వంలోకాగా, మరొకటి అతని మేనల్లుడు అజిత్ పవార్ నేతృత్వంలో చీలిపోయింది.[9] ఆ తర్వాత రోజు అజిత్ పవార్‌ను ఎన్‌సిపి పార్లమెంటరీ పార్టీనేత పదవి నుంచి తొలగించారు. బీజేపీతో చేతులు కలిపినా తాను ఎన్సీపీ కార్యకర్తనేనని, అలాగే ఉంటానని స్పష్టం చేశారు.మరుసటి రోజు శివసేన, ఎన్‌సిపి, ఐఎన్‌సిలు బిజెపిని ప్రభుత్వ ఏర్పాటుకు ఆహ్వానించే విచక్షణాధికారంపై రాష్ట్రగవర్నర్‌కు వ్యతిరేకంగా సుప్రీంకోర్టులో పిటిషన్ వేశారు. శాసనసభలో మెజారిటీ నిరూపించుకునేలా కొత్త ప్రభుత్వాన్ని ఆదేశించాలని శివసేన కూడా అత్యున్నత న్యాయస్థానాన్ని అభ్యర్థించింది.[10] నవంబరు 26న, మరుసటి రోజు సాయంత్రంలోగా శాసనసభలో బలం నిరూపించుకోవాలని కొత్త ప్రభుత్వాన్ని అత్యున్నత న్యాయస్థానం ఆదేశించింది. అదే రోజు అజిత్ పవార్, ఫడ్నవీస్ ఉప ముఖ్యమంత్రి, ముఖ్యమంత్రి పదవికి రాజీనామా చేశారు.[11] శివసేన, NCP, INC ఫడ్నవీస్ ప్రమాణ స్వీకారం తర్వాత వారి శాసనసభ్యులను చుట్టుముట్టారు. పార్టీమార్పిడి నిరోధించడానికి వారిని బస్సులలో తరలించి, వివిధ హోటళ్ళులలో నిర్బంధించారు.[12]
ఎం.వి.ఎ. ప్రభుత్వం ఏర్పాటు
మార్చుమహా వికాస్ అఘాడి అనే కొత్త కూటమి ఏర్పాటుతో శివసేన, ఎన్‌సిపి, ఐఎన్‌సి మధ్య చర్చలు ముగిశాయి. సుదీర్ఘ చర్చల తర్వాత శివసేనకు చెందిన ఉద్ధవ్ ఠాక్రేను ముఖ్యమంత్రిగా నియమించడంతో చివరకు ఏకాభిప్రాయం కుదిరింది.[13]
మహా వికాస్ అఘాడి (MVA); శివసేన, NCP, INC ఎన్నికల అనంతర కూటమి సమాజ్‌వాదీ పార్టీ, రైతులు, వర్కర్స్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా వంటి ఇతర చిన్న పార్టీలతో ఉద్ధవ్ థాకరే ముఖ్యమంత్రిగా కొత్త ప్రభుత్వాన్ని ఏర్పాటు చేయడానికి దావా వేసింది. ఎంవీఏ నేతలు గవర్నర్‌ను కలిసి ఎంవీఏ ఎమ్మెల్యేల మద్దతు లేఖను సమర్పించారు. మహారాష్ట్ర 19వ ముఖ్యమంత్రిగా ఠాక్రే 2019 నవంబరు 28న ముంబైలోని శివాజీ పార్క్‌లో ప్రమాణ స్వీకారం చేశాడు.[14] నవంబరు 30న, థాకరే బలపరీక్షలో 169 ఓట్లతో మెజారిటీని నిరూపించుకున్నాడు. అందుకు 145 మంది శాసనసభ్యల బలం మాత్రమే చూపించాల్సి ఉంది. డిసెంబరు 1న, BJP తన అభ్యర్థిత్వాన్ని ఉపసంహరించుకోవడంతో INC నుండి నానా పటోలే స్పీకర్‌గా ఏకగ్రీవంగా ఎన్నికయ్యారు. థాకరే మంత్రివర్గం 41 మంది సభ్యులుతో ఏర్పడింది
2022 రాజకీయ సంక్షోభం
మార్చుజూన్ 10న, రాజ్యసభ ఎన్నికల్లో 6 సీట్లలో 3 సీట్లను బీజేపీ గెలుచుకోవడంతో శివసేనలో అంతర్గత పోరు మొదటిసారిగా హైలైట్ అయింది. 2022 జూన్ 20న, పలువురు శివసేన సభ్యుల క్రాస్ ఓటింగ్ కారణంగా మహారాష్ట్ర శాసనమండలి ఎన్నికలలో బిజెపి పోటీ చేసిన మొత్తం 5 స్థానాలను గెలుచుకుంది.[15]
శాసనమండలి సభ్యుల ఎన్నికల ఫలితాలు వెలువడిన వెంటనే, శివసేన సీనియర్ నాయకుడు ఏక్‌నాథ్ షిండే నేతృత్వంలోని శివసేనకు చెందిన 11 మంది శాసనసభ్యులు గుజరాత్‌లోని సూరత్‌లోని ఒక హోటల్‌కు వెళ్లారు[16] త్వరలో షిండే తనకు 40 మంది శాసనసభ్యుల మద్దతు ఉందని ప్రకటించాడు.[17] ఆ శాసనసభ్యులను మళ్లీ జూన్ 22న అస్సాంలోని గౌహతికి తరలించారు. అస్సాం సీఎం హిమంత బిస్వా శర్మ, అస్సాంలో వర్షాల వల్ల సంభవించిన వరదలపై దృష్టి పెట్టకుండా మహారాష్ట్ర రాజకీయాల్లో జోక్యం చేసుకున్నారని INC, NCP నాయకులు విమర్శించారు.[17][18] మరోవైపు, తన రాష్ట్రంలో ఏ భారతీయ పౌరుడి ప్రవేశాన్ని తాను ఎలా తిరస్కరించగలనని సి.ఎం. శర్మ సమర్థించుకున్నాడు. భారతదేశంలో ఫిరాయింపుల నిరోధక చట్టాల ప్రకారం అనర్హులుగా ప్రకటించబడకుండా ఉండటానికి షిండేకు 37 మంది ఎమ్మెల్యేల మద్దతు అవసరముంది.[19] మహా వికాస్ అఘాడీని విచ్ఛిన్నం చేసి మళ్లీ బీజేపీతో కూటమిలో చేరాలని షిండే ఠాక్రేను డిమాండ్ చేశాడు.[20]
షిండేను ముంబైకి తిరిగి వచ్చేలా ఒప్పించడంలో విఫలమైన తర్వాత, జూన్ 22న, ఉద్ధవ్ థాకరే, తాను కూటమి నాయకుడి నుండి, ముఖ్యమంత్రి పదవికి రాజీనామా చేయడానికి సిద్ధంగా ఉన్నట్లు ప్రకటించాడు.[21] అదే రోజు తర్వాత ఉద్ధవ్ ఠాక్రే సీఎం వర్ష నివాసం నుంచి తన ప్రైవేట్ నివాసం మాతోశ్రీకి వెళ్లాడు.[22][23] జూన్ 23న, షిండే, 37 మంది శాసనసభ్యులు షిండేను శివసేన శాసనసభ పార్టీ నాయకుడిగా ప్రకటించారు. మొత్తం తిరుగుబాటు శాసనసభ సంఖ్య 46కు చేరింది.[24]
కార్యాలయ నిర్వాహకులు
మార్చు| పోస్ట్ చేయండి | పేరు | పార్టీ | పదం | |
|---|---|---|---|---|
| స్పీకర్ | రాహుల్ నార్వేకర్ | BJP | ||
| డిప్యూటీ స్పీకర్ | నర్హరి జిర్వాల్ | NCP | ||
| ముఖ్యమంత్రి | ఏకనాథ్ షిండే | SHS | ||
| ఉప ముఖ్యమంత్రి | దేవేంద్ర ఫడ్నవిస్ | BJP | ||
| ఉప ముఖ్యమంత్రి | అజిత్ పవార్ | NCP | ||
| ప్రతిపక్ష నేత | విజయ్ వాడెట్టివార్ | INC | ||
పార్టీల వారీగా సభ్యత్వం
మార్చు2023 ఫిబ్రవరి 12 నాటికి వారి రాజకీయ పార్టీ ద్వారా మహారాష్ట్ర శాసనసభ సభ్యులు
| కూటమి | పార్టీ | ఎమ్మెల్యేల సంఖ్య | పార్టీ నాయకుడు | ||
|---|---|---|---|---|---|
| ప్రభుత్వం (205) NDA (200) | బీజేపీ | 103 | దేవేంద్ర ఫడ్నవీస్ | ||
| SHS | 39 | ఏకనాథ్ షిండే | |||
| NCP | 41 | అజిత్ పవార్ | |||
| PHJSP | 2 | బచ్చు కదూ | |||
| RSP | 1 | రత్నాకర్ గుట్టే | |||
| JSS | 1 | వినయ్ కోర్ | |||
| IND | 13 | ఏదీ లేదు | |||
| విశ్వాసం & సరఫరా (4) | BVA | 3 | హితేంద్ర ఠాకూర్ | ||
| MNS | 1 | ప్రమోద్ రతన్ పాటిల్ | |||
| వ్యతిరేకత (78) MVA (76) | INC | 43 | బాలాసాహెబ్ థోరట్ | ||
| SS (UBT) | 17 | అజయ్ చౌదరి | |||
| NCP (SCP) | 12 | జయంత్ పాటిల్ | |||
| SP | 2 | అబూ అసిమ్ అజ్మీ | |||
| PWPI | 1 | శ్యాంసుందర్ షిండే | |||
| పొత్తులేని (03) | |||||
| AlMIM | 2 | మహమ్మద్ ఇస్మాయిల్ అబ్దుల్ ఖలిక్ | |||
| సీపీఐ (ఎం) | 1 | వినోద్ నికోల్ | |||
| మొత్తం | 283 | ఖాళీ 05 | |||
శాసనసభ సభ్యులు
మార్చుమూలాలు
మార్చు- ↑ "Congress Leader Vijay Wadettiwar Named as Leader of Opposition in Maharashtra Assembly". August 2023.
- ↑ "Uddhav Thackeray takes oath as Maharashtra CM | DD News". ddnews.gov.in. Retrieved 2022-03-18.
- ↑ Karthikeyan, Suchitra (2022-06-22). "Maharashtra Political Crisis: MVA slides into minority; here's how the numbers stand". The Hindu (in Indian English). ISSN 0971-751X. Retrieved 2022-06-23.
- ↑ Singh, Darpan (June 21, 2022). "Maharashtra political crisis: Why MVA coalition has always looked fragile". India Today (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2022-06-23.
- ↑ 5.0 5.1 "Maharashtra News live: President rule imposed in Maharashtra". The Times of India (in ఇంగ్లీష్). 12 November 2019. Retrieved 2019-11-12.
- ↑ "We will succeed, says Sanjay Raut after setback over Maharashtra govt formation". The Times of India. 2019-11-12. Archived from the original on 2019-11-12. Retrieved 2019-11-12.
- ↑ "Devendra Fadnavis: Maharashtra needs stable, not a 'khichdi' government". The Times of India. 2019-11-23. Archived from the original on 2019-11-24. Retrieved 2019-11-23.
- ↑ "Sharad Pawar: Ajit Pawar's decision to side with BJP his own, not that of NCP". The Times of India (in ఇంగ్లీష్). 2019-11-23. Retrieved 2019-11-23.
- ↑ "'Party and family split': Supriya Sule confirms split within NCP". The Times of India. 2019-11-23. Retrieved 2019-11-23.
- ↑ "Maharashtra Political Crisis LIVE Updates: NCP, BJP leaders conduct last-minute meetings; SC to hear Sena-NCP-Congress petition shortly". Firstpost. 2019-11-24. Retrieved 2019-11-24.
- ↑ "Devendra Fadnavis, Ajit Pawar Quit Ahead Of Maharashtra Floor Test". NDTV. 2019-11-26. Archived from the original on 2019-11-26. Retrieved 2019-11-26.
- ↑ "Congress & Sena to Bundle MLAs to Jaipur Amid Fears of Poaching; NCP Shifts Lawmakers to Mumbai Hotel". 24 November 2019.
- ↑ "Sharad Pawar, Uddhav Thackeray to hold joint presser at 12:30pm today". The Times of India. 2019-11-23. Retrieved 2019-11-23.
- ↑ "Uddhav Thackeray, first of his clan, takes oath as chief minister of Maharashtra". IndiaToday. Archived from the original on 2019-11-28.
- ↑ "Cross-voting in MLC polls: Uddhav Thackeray calls emergency meeting of all Shiv Sena MLAs". ThePrint (in అమెరికన్ ఇంగ్లీష్). 2022-06-21. Retrieved 2022-06-23.
- ↑ "Maharashtra: The political crisis brewing in India's richest state". BBC News (in బ్రిటిష్ ఇంగ్లీష్). 2022-06-23. Retrieved 2022-06-23.
- ↑ 17.0 17.1 "I have 40 MLAs with me: Shinde claims from Guwahati". The Hindu (in Indian English). 2022-06-22. ISSN 0971-751X. Retrieved 2022-06-23.
- ↑ "Assam CM emerges player in Maharashtra political crisis". The Hindu (in Indian English). 2022-06-22. ISSN 0971-751X. Retrieved 2022-06-23.
- ↑ "Maharashtra: The political crisis brewing in India's richest state". BBC News (in బ్రిటిష్ ఇంగ్లీష్). 2022-06-23. Retrieved 2022-06-23.
To avoid disqualification under India's anti-defection law, Mr Shinde needs the support of 37 lawmakers in the state. He has claimed the support of 40 Sena lawmakers and six independents, but the number is yet to be independently verified
- ↑ "Maharashtra political turmoil live | Ready to quit MVA but come to Mumbai first: Sanjay Raut to rebel MLAs". The Hindu (in Indian English). 2022-06-23. ISSN 0971-751X. Retrieved 2022-06-23.
On the other hand, Mr. Shinde, who is currently stationed at Guwahati in Assam along with the group of MLAs supporting him, has been claiming the support of the majority of Shiv Sena MLAs and demanding that the Sena ally with the BJP, for the sake of Hindutva, by cutting ties with the Congress and the NCP.
- ↑ "As Shiv Sena rebels claim majority, Uddhav Thackeray offers to step down as Maharashtra CM". Deccan Herald (in ఇంగ్లీష్). 2022-06-22. Retrieved 2022-06-22.
- ↑ "Maharashtra political crisis updates: Thackeray moves out of official residence". mint (in ఇంగ్లీష్). 2022-06-22. Retrieved 2022-06-22.
- ↑ "Maha crisis live: CM Uddhav Thackeray arrives at his family home 'Matoshree'". Hindustan Times (in ఇంగ్లీష్). 2022-06-22. Retrieved 2022-06-22.
- ↑ "37 MLAs Support Shinde As Sena Leader In Signed Letter: 10 Points". NDTV.com. Retrieved 2022-06-24.
- ↑ "BJP MLA Govardhan Sharma passes away at 74 in Akola". The Week (in ఇంగ్లీష్). Retrieved 2023-12-19.
- ↑ "మహారాష్ట్ర: స్వాభిమాని షెట్కారీ సంఘటన తన ఏకైక ఎమ్మెల్యే దేవేంద్ర భుయార్‌ను బహిష్కరించింది". 25 మార్చి 2022.
- ↑ "మహారాష్ట్ర రాజకీయాల ముఖ్యాంశాలు: అజిత్ పవార్‌లో చేరిన శరద్ పవార్ వర్గానికి చెందిన ఎమ్మెల్యే దేవేంద్ర భుయార్". 5 జూలై 2023.
- ↑ cooperative-bank-scam/articleshow/106248555.cms "రూ. 150 కోట్ల బ్యాంకు కుంభకోణంలో దోషిగా తేలిన తర్వాత కాంగ్రెస్ ఎమ్మెల్యే సునీల్ కేదార్ మహారాష్ట్ర అసెంబ్లీకి అనర్హుడయ్యాడు". The Times of భారతదేశం. 2023-12-24. ISSN 0971-8257. Retrieved 2023-12-24.
{{cite news}}: Check|url=value (help) - ↑ "Shiv Sena MLA Ramesh Latke dies of cardiac arrest in Dubai". The Hindu (in Indian English). PTI. 2022-05-12. ISSN 0971-751X. Retrieved 2022-05-26.
{{cite news}}: CS1 maint: others (link) - ↑ "Kasba, Chinchwad (Pune) Bypolls Results Live Updates: Congress wins Kasba". 2 March 2023.
- ↑ "Shankarrao Gadakh Patil joins Shiv Sena". Deccan Herald (in ఇంగ్లీష్). 2020-08-11. Retrieved 2022-06-08.
- ↑ "NCP split: Ajit Pawar faction submits 40 responses to Speaker; senior Pawar group nine". TheHindu.com. 25 November 2023. Retrieved 2024-01-25.